Την ισχυρή προσφορά της φαρμακοβιομηχανίας στον τομέα της απασχόλησης, καταδεικνύουν τα στοιχεία που δημοσιοποίησε το Παρατηρητήριο Οικονομικών της Υγείας του ΙΟΒΕ στην πρόσφατη μελέτη «Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα: Γεγονότα και Στοιχεία 2015 -2016»*. Σύμφωνα με τη μελέτη, παρά την ύφεση και τις ισχυρές πιέσεις στον κλάδο, οι ελληνικές βιομηχανίες φαρμάκου, προχώρησαν σε οριακές μόνο μειώσεις προσωπικού, ενώ διατήρησαν σταθερές τις αποδοχές των εργαζόμενων, με τα ωρομίσθια μάλιστα να είναι υπερδιπλάσια του μέσου όρου στη χώρα.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα του Ιδρύματος, η παραγωγή και διάθεση των φαρμακευτικών προϊόντων είναι ένας από τους πιο δυναμικούς κλάδους της ελληνικής βιομηχανίας. Το 2015, με βάση τα στοιχεία της Eurostat, περίπου 13,1 χιλ. εργαζόμενοι απασχολήθηκαν στους κλάδους παραγωγής βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων (δεν συνυπολογίζονται οι εργαζόμενοι στον κλάδο χονδρικού εμπορίου του ευρύτερου τομέα υγείας), καθιστώντας τον τομέα της φαρμακοβιομηχανίας ένα ζωτικό και υποστηρικτικό παράγοντα της απασχόλησης και της ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας.
Συνολικά στην Ευρώπη, η φαρμακοβιομηχανία αποτελεί ένα κλάδο υψηλής τεχνολογίας, ο οποίος το 2015 προσέφερε άμεση απασχόληση σε περίπου 725 χιλ. άτομα (EFPIA Facts and Figures, 2016), ενώ δημιουργεί περίπου 3 με 4 φορές περισσότερες έμμεσες θέσεις εργασίας.
Στην Ελλάδα, ειδικότερα, η απασχόληση στο στενό πυρήνα της παραγωγής φαρμάκου, διαμορφώθηκε στα 13,1 χιλ. άτομα το 2015, μειωμένη ελαφρώς κατά -1,5% σε σχέση με το 2014, ενώ την περίοδο 2013- 2015 παρέμεινε σχεδόν στα ίδια επίπεδα. Μάλιστα για το σύνολο του 2015, οι απασχολούμενοι στον κλάδο φαρμάκου αντιστοιχούν στο 0,4% της συνολικής απασχόλησης στην ελληνική οικονομία, ενώ το μερίδιο στο σύνολο της μεταποίησης ανέρχεται στο 4,0%.
Το μερίδιο της μεταποίησης βρίσκεται πάνω από το μέσο όρο της ΕΕ28 (2,5%). Στις υψηλότερες θέσεις πανευρωπαϊκά βρίσκονται η Ιρλανδία και η Δανία. Εξαιτίας της σημαντικής αύξησης στο δεύτερο τρίμηνο του 2016, το μερίδιο στην οικονομία ανήλθε στο 0,5% και στη συνολική μεταποίηση στο 5%.
Αποδοχές
Εξίσου σημαντική μέτρηση αποτελεί και η καταγραφή της απασχόλησης σε Ισοδύναμα Πλήρους Απασχόλησης (ΙΠΑ), δηλαδή ο υπολογισμός της εργασίας με την υπόθεση πως όλοι οι εργαζόμενοι απασχολούνται πλήρες ωράριο.
Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία, ο κλάδος παραγωγής Φαρμάκου δείχνει να κατέγραψε κάμψη της απασχόλησης σε ΙΠΑ την περίοδο 2010-2015 κατά -6,2%. Την ίδια στιγμή όμως, ο κλάδος εμφάνισε ηπιότερη υποχώρηση σε σύγκριση με το σύνολο της μεταποίησης (-21,5%) αλλά και της οικονομίας συνολικά (-14%), ενδεικτικό ότι η απασχόληση στον κλάδο εμφανίζει ανελαστικότητα, ενώ κυριαρχείται από υψηλό ποσοστό εργατικού δυναμικού ανώτερης εκπαίδευσης.
Ταυτόχρονα, το συνολικό μισθολογικό κόστος την ίδια περίοδο παρέμεινε σχεδόν σταθερό, έναντι πολύ μεγαλύτερης υποχώρησης στην μεταποίηση (-34,4%), ενώ το μέσο ωρομίσθιο διαμορφώθηκε στα 11,7 ευρώ για τον κλάδο του φαρμάκου, έναντι 6,8 ευρώ στη μεταποίηση και 5,2 ευρώ για το σύνολο της οικονομίας. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν ένδειξη ότι ο κλάδος φαρμάκου μπορεί να αποτελέσει σημαντικό τμήμα ενός νέου αναπτυξιακού μοντέλου, προσανατολισμένο στην παραγωγή προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας και στις εξαγωγές, όπως παρατηρείται και σε άλλες χώρες (π.χ. Ιρλανδία).
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, National Accounts, 2016, τα οποία επεξεργάστηκε το ΙΟΒΕ για τη Μεταβολή της Απασχόλησης και των Μισθών την περίοδο 2010-2015, φαίνεται ότι η Μεταβολή είχε ως εξής: το Μέσο Ωρομίσθιο μειώθηκε κατά -33,3% στο Σύνολο της Οικονομίας, κατά -34,4% στη Μεταποίηση και μόλις κατά -0,04% στον Κλάδο του Φαρμάκου.
Θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε, ότι σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, στο σύνολο των απασχολούμενων της χώρας, η συνολική επίδραση από την παραγωγή και την εμπορία φαρμακευτικών προϊόντων εκτιμάται στο 2,4% το 2015.
Σε σχέση με τη συνολική επίδραση στην απασχόληση για το 2014 παρατηρείται μία μείωσης της τάξης των 1,5 χιλ. ατόμων.
Ειδικότερα, η άμεση απασχόληση το 2015 ήταν 26 χιλ. άτομα από 26,1 χιλιάδες το 2014, η έμμεση 24,1 χιλιάδες από 24,8 χιλιάδες, η προκαλούμενη 35,7 χιλιάδες από 36,5 χιλιάδες και έτσι η συνολική απασχόληση διαμορφώθηκε στα 85,9 χιλιάδες άτομα από 87,4 χιλιάδες.
*Τη μελέτη επιμελήθηκε συντακτική ομάδα του ΙΟΒΕ από τους: Άγγελο Τσακανίκα, Επίκουρο Καθηγητή ΕΜΠ και Επιστημονικό συνεργάτη του IOBE, Θάνο Αθανασιάδη, Υπεύθυνο Έρευνας Παρατηρητηρίου Οικονομικών της Υγείας του ΙΟΒΕ και Γρηγόρη Παύλου, Ερευνητικό Συνεργάτη του ΙΟΒΕ, με τη συνεργασία της Επιτροπής Τεκμηρίωσης του ΣΦΕΕ (Ντορίνα Θεοδωράτου, Health Economics & Market Access Officer ως συντονίστρια, της Επιτροπής τεκμηρίωσης του ΣΦΕΕ, Ζέφη Βοστιτσάνου, SfEE Scientific & Corporate Affairs Director και Κωνσταντίνο Κοφινά, Πρόεδρο της Επιτροπής Τεκμηρίωσης ΣΦΕΕ, Διευθύνοντα Σύμβουλο & Πρόεδρο της Merck, Ελλάδας & Κύπρου)