Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες. Σε ένα ποσοστό 7% προσβάλλει γυναίκες ηλικίας κάτω των 40 ετών, ενώ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σχετικά σπάνιος. Σήμερα ωστόσο υπάρχουν όλο και περισσότερες περιπτώσεις αφού η ηλικία πρώτης εγκυμοσύνης είναι πλέον μεγαλύτερη. Η πρόγνωση είναι η ίδια που ισχύει και για μια μη-έγκυο γυναίκα αλλά είναι επιθετικότερος και η διάγνωσή του πιο καθυστερημένη.
Γράφει ο Γεώργιος Π. Παναγάκης MD,M.Sc,Ph.Dc, Μαιευτήρας-Χειρουργός Γυναικολόγος, Πλωτάρχης Ιατρός Πολεμικού Ναυτικού, Υποψήφιος Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ
Η κάθε περίπτωση καρκίνου του μαστού είναι διαφορετική. Υπάρχουν διαφορετικά είδη, με διαφορετικά χαρακτηριστικά , τρόπο ανάπτυξης και πρόγνωση. Το μοριακό προφίλ του κάθε καρκίνου αποτελεί την ταυτότητά του και καθορίζει και την αρμόζουσα θεραπεία.
Διάγνωση
Η διάγνωση του καρκίνου του μαστού κατά την κύηση γίνεται συνήθως με την ψηλάφηση.
Η Μαστογραφία είναι η εξέταση εκλογής και λόγω της σχετικά χαμηλής ακτινοβολίας (0,4 rad) δεν αντενδείκνυται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, πάντα βέβαια με προστασία της κοιλιάς. Στα αρνητικά της είναι η χαμηλή ευαισθησία λόγω της σύστασης των μαστών αυτή την περίοδο.
Το Υπερηχογράφημα των μαστών είναι πολύ χρήσιμη εξέταση με πολύ καλή ευαισθησία. Είναι απόλυτα ασφαλής για το έμβρυο καθώς δεν έχει ακτινοβολία.
Η Μαγνητική Τομογραφία καλό να αποφεύγεται λόγω ανεπαρκών στοιχείων για την ασφάλεια του σκιαγραφικού.
Η Αξονική Τομογραφία και το Σπινθηρογράφημα Οστών επιτρέπονται ΜΟΝΟ όταν η διενέργεία τους κρίνεται απολύτως απαραίτητη για τον καθορισμό της θεραπείας!
Για την επιβεβαίωση της διάγνωσης διενεργούνται Παρακέντηση δια βελόνης (FNA), Βιοψία δια τέμνουσας βελόνης (Core Biopsy) ή και Ανοικτή χειρουργική βιοψία (Open biopsy).
Σε κάποιες περιπτώσεις η διάγνωση γίνεται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου οπότε χρειάζεται και περαιτέρω έλεγχος για πιθανές μεταστάσεις, όπως στους πνεύμονες, το ήπαρ και τα οστά (η διάγνωση γίνεται με σπινθηρογράφημα το οποίο όμως μπορεί να είναι επιβλαβές για το έμβρυο οπότε γίνεται μαγνητική απεικόνιση χωρίς σκιαγραφικό).
Θεραπευτική πρόσεγγιση
Η θεραπευτική προσέγγιση του καρκίνου του μαστού κατά τη διάρκεια της κύησης πρέπει να έχει ως προτεραιότητα τη ζωή της μητέρας. Ταυτοχρόνως, επιβάλλεται η προστασία του εμβρύου και του νεογνού από τις βλαβερές συνέπειές της, καθώς και η διατήρηση της μελλοντικής γονιμότητας όπου αυτό είναι δυνατό.
Η θεραπεία του καρκίνου του μαστού περιλαμβάνει το χειρουργείο, τη χημειοθεραπεία, την ακτινοθεραπεία, την ορμονοθεραπεία, τη στοχευμένη θεραπεία και πολύ συχνά συνδυασμό των προηγούμενων.
Όταν η διάγνωση γίνεται στην αρχή της κύησης , η ασθενής πρέπει να ενημερωθεί για τις επιδράσεις της θεραπείας στο έμβρυο. Η διακοπή της κύησης πρέπει να συζητείται με τη μέλλουσα μητέρα. Σύμφωνα με αρκετές μελέτες, η πρόγνωση της νόσου της μητέρας δεν θα επηρεαστεί από μια τέτοια απόφαση. Η ακτινοθεραπεία απαγορεύεται, ακόμα και αν η ακτινοβόληση του θωρακικού τοιχώματος υπό ορισμένες προϋποθέσεις είναι δυνατή . Η χημειοθεραπεία απαγορεύεται κατά τη διάρκεια του πρώτου τριμήνου . Στις μισές περίπου περιπτώσεις επιλέγεται η διακοπή της κύησης.
Μετά το πρώτο τρίμηνο, η χημειοθεραπεία είναι δυνατή υπό την επίβλεψη και του γυναικολόγου. Η χειρουργική επέμβαση δεν έχει αντενδείξεις. Η ακτινοθεραπεία όμως γίνεται μετά τον τοκετό.
Η παρακολούθηση του εμβρύου από τον μαιευτήρα είναι πιο τακτική από αυτή της φυσιολογικά εξελισσόμενης εγκυμοσύνης , και λαμβάνει χώρα πριν και μετά από κάθε χημειοθεραπεία, πριν και μετά τη χειρουργική επέμβαση κ.λπ. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, η πρώιμη διακοπή της εγκυμοσύνης δεν συνδέεται με καλύτερη πρόγνωση .
Εφόσον η εγκυμοσύνη συνεχίζεται, συνιστάται τοκετός μετά την πνευμονική ωρίμανση του εμβρύου (περί τις 34 εβδομάδες). Η χειρουργική επέμβαση είναι η βασική γραμμή θεραπείας και δεν πρέπει να καθυστερεί, ανεξάρτητα από την ηλικία εγκυμοσύνης.
Τι γίνεται με τον θηλασμό;
Ο θηλασμός δεν αυξάνει την υποτροπή ενώ υπάρχουν μελέτες που δείχνουν πιθανό ευνοϊκό αποτέλεσμα για τις γυναίκες. Επίσης, πρέπει να αναφερθεί ότι ο θηλασμός μπορεί να επηρεαστεί από τον τύπο του χειρουργείου και την ακτινοθεραπεία. Κατά τη διάρκεια των χημειοθεραπειών, ο θηλασμός αντενδείκνυται λόγω των υψηλών συγκεντρώσεων τους στο μητρικό γάλα. Το ίδιο ισχύει και για φάρμακα όπως η Tαμοξιφαίνη (ορμονοθεραπεία) και το Herceptin (Trastuzumab-στοχευμένη θεραπεία).
Συνοψίζοντας, ο καρκίνος του μαστού στην κύηση είναι μία νόσος που απαντάται ολοένα και πιο συχνά. Όσο και εάν η συνύπαρξη τους δημιουργεί σημαντικά ιατρικά και ηθικά ζητήματα, η πρόοδος των θεραπευτικών μεθόδων και η καλύτερη κατανόηση της συμπεριφοράς της νόσου, μας δίνουν τη δυνατότητα εξατομικευμένης αντιμετώπισης με θετικά αποτελέσματα τόσο για την έγκυο όσο και για το έμβρυο-νεογνό!