Η διατήρηση της καλής στοματικής υγείας είναι σημαντική όχι μόνο για όσους επιθυμούν ένα όμορφο και λαμπερό χαμόγελο, αλλά και για τη γενικότερη υγεία του οργανισμού. Το βούρτσισμα των δοντιών, η χρήση οδοντικού νήματος και οι τακτικοί οδοντιατρικοί έλεγχοι είναι απαραίτητοι για την πρόληψη προβλημάτων, όπως η τερηδόνα ή κάποια ασθένεια των ούλων.
Ωστόσο, αυτό που είναι εξίσου σημαντικό είναι η επαγρύπνηση των ασθενών για την ανίχνευση πιθανών ενδείξεων καρκίνου του στόματος, ο οποίος μπορεί να εκδηλωθεί με συμπτώματα, όπως επίμονες πληγές, δυσκολία στη μάσηση ή στην κατάποση, αλλαγές στην όψη του στόματος κ.ά. Η έγκαιρη διάγνωση αυξάνει σημαντικά τα ποσοστά επιτυχίας της θεραπείας και τονίζει τη σημασία της αυτοεξέτασης και της επίσκεψης στον Οδοντίατρο.
Οι στοματικές παθήσεις αποτελούν ένα πρόβλημα υγείας για πολλούς ανθρώπους παγκοσμίως, εντούτοις οι περισσότερες από αυτές μπορούν να προληφθούν και να αντιμετωπιστούν επιτυχώς, εφόσον εντοπιστούν στα αρχικά τους στάδια. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Στοματικής Υγείας και την εκστρατεία για τη βελτίωση της υγείας του στόματος, η Οδοντίατρος Ιωάννα Καζάκου μας ενημερώνει για τον καρκίνο του στόματος και τον σημαντικό ρόλο των Οδοντιάτρων στην αναγνώριση των πρώιμων συμπτωμάτων. Η Παγκόσμια Ημέρα Στοματικής Υγείας τιμάται ετησίως στις 20 Μαρτίου, με πρωτοβουλία της Παγκόσμιας Οδοντιατρικής Ομοσπονδίας (FDI) και στόχο την κινητοποίηση του πληθυσμού για μια καλύτερη στοματική υγιεινή, καθώς και την ευαισθητοποίηση της πολιτείας για τη στήριξη της παρεχόμενης οδοντιατρικής περίθαλψης.
Τα τελευταία χρόνια ο καρκίνος του στόματος παρουσιάζει αρκετά μεγάλη αύξηση. Μπορείτε να μας εξηγήσετε ποιοι είναι οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου που σχετίζονται με την ανάπτυξή του;
Ο καρκίνος του στόματος παρουσιάζεται συνήθως με τη μορφή ελκώσεων που δεν επουλώνονται ή διογκώσεων με ανώμαλη ή ελκώμενη επιφάνεια. Πρόκειται για ογκογόνα γονίδια που φέρει το άτομο, τα οποία κάτω από την επίδραση συγκεκριμένων παραγόντων, (π.χ. χημικών ουσιών, θερμοκρασίας, ακτινοβολίας, ιών), μπορούν να ενεργοποιηθούν και να δώσουν καρκίνο.
Το κάπνισμα είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας κινδύνου. Σχετίζεται με το 70% των περιπτώσεων. Άλλος παράγοντας είναι το αλκοόλ. Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ επίσης σχετίζεται με την εμφάνιση καρκίνου του στόματος. Η δε αλληλεπίδραση του καπνού με το αλκοόλ αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του στόματος κατά 6-15 φορές περισσότερο από την περίπτωση που κάποιος είτε μόνο πίνει είτε μόνο καπνίζει. Άλλοι ενοχοποιητικοί παράγοντες είναι: οι λοιμώξεις από τον ιό HPV, η εξαιρετικά μειωμένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, η έλλειψη βιταμινών όπως Α και Ε, η έλλειψη μετάλλων, όπως ο σίδηρος (Fe), περιβαλλοντικοί παράγοντες με σημαντικότερο την ηλιακή ακτινοβολία σχετιζόμενη ιδιαίτερα με την περιοχή του κάτω χείλους, κατεστραμμένα δόντια που προκαλούν χρόνιους ερεθισμούς, γαλβανικά ρεύματα, μεγάλη χρήση καρυκευμάτων, μυκητίαση, σύφιλη – ειδικά η τριτογόνος μορφή της.
Γενικά επισφαλείς είναι οι ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς, π.χ. ασθενείς του AIDS, ασθενείς με συγκεκριμένα σύνδρομα, π.χ. Plummer-Vinson, ασθενείς με χρόνιες λευκές αλλοιώσεις, οι οποίες υπό συνθήκες μπορούν να εξελιχθούν σε καρκίνο του στόματος.
Τέλος, παρατηρείται μια δραματική αύξηση των ενδοστοματικών καρκίνων σε χώρες της Ν. Αμερικής & Ασίας, που οφείλεται σε μάσημα του καπνού ή σε κάπνισμα του τσιγάρου ανάποδα, οπότε εκτός της δράσης του καπνού έχουμε και την αρνητική επίδραση της υψηλής θερμοκρασίας.
Πού και πώς εμφανίζεται ο καρκίνος του στόματος; Μιλήστε μας για τα πιο κοινά σημάδια και συμπτώματα τα οποία θα πρέπει να προβληματίσουν τους ασθενείς.
Η εντόπιση του καρκίνου του στόματος μπορεί να γίνει στην εσωτερική επιφάνεια των παρειών, στα χείλη (με συχνότερο το κάτω χείλος), στη γλώσσα, καθώς και στη βάση της, στα ούλα, στο έδαφος του στόματος, στην υπερώα, στην περιοχή πίσω από τους φρονιμίτες.
Είναι γεγονός ότι κάθε βλάβη που παρατηρείται στο στόμα δεν είναι καρκινική – το αντίθετο μάλιστα. Οι περισσότερες βλάβες στο στόμα είναι μη καρκινικές. Παρόλα αυτά πρέπει να δείχνουμε μεγάλη προσοχή στην εξονυχιστική κλινική εξέταση των σημείων προσοχής. Ο καρκίνος του στόματος εξελίσσεται σταδιακά. Πρώιμα συμπτώματα είναι:
- Πληγές που δεν επουλώνονται
- Οίδημα στην παρειά και στα χείλη
- Δυσκινησία στη γλώσσα ή στην κάτω γνάθο
- Μούδιασμα στη γλώσσα
- Δυσκαταποσία ή δυσκολία στη μάσηση
- Πόνος στο φάρυγγα
- Αιμορραγική περιοχή που δε σχετίζεται με ουλίτιδα, περιοδοντίτιδα ή κάποια οδοντιατρική παρέμβαση
- Λευκοπλακία (λευκές βλάβες στα ούλα, παρειά ή βλεννογόνο). Η λευκοπλακία θεωρείται προκαρκινική κατάσταση.
- Ερυθροπλακία (κόκκινες βλάβες στο βλεννογόνο)
- Γλωσσοδυνία (πόνος στη γλώσσα)
Ο ρόλος των Οδοντιάτρων είναι ιδιαίτερα κρίσιμος, καθώς είναι οι πρώτοι που μπορούν να αναγνωρίσουν τα πρώιμα σημάδια του εν λόγω καρκίνου. Πόσο απαραίτητο είναι να ενταχθούν οι εξετάσεις για τον καρκίνο του στόματος πιο συστηματικά στο πλαίσιο του τακτικού οδοντιατρικού ελέγχου;
Η αλήθεια είναι πως ο ρόλος του Οδοντιάτρου είναι καθοριστικός, διότι είναι ο γιατρός, ο οποίος εάν κάνει έγκαιρη διάγνωση θα οδηγήσει τον ασθενή σε θεραπεία όταν ακόμη ο καρκίνος του στόματος βρίσκεται σε πρώιμο στάδιο.
Η πρόληψη του καρκίνου του στόματος συνίσταται από προληπτικό οδοντιατρικό έλεγχο κάθε εξάμηνο. Η εξονυχιστική κλινική εξέταση από τον Οδοντίατρο είναι η σημαντικότερη πρόληψη. Υπάρχουν διάφορα tests, τα οποία όμως δεν είναι ιδιαιτέρως αξιόπιστα στην ανίχνευση όλων των μορφών του καρκίνου του στόματος. Ένα test σάλιου το οποίο δίνει αποτέλεσμα εντός 10 λεπτών έχει ακρίβεια 80%, αλλά μόνο για τον καρκίνο του στόματος ο οποίος οφείλεται στον ιό HPV.
Πώς έχει επηρεάσει η τεχνολογία τον τρόπο διάγνωσης του καρκίνου του στόματος; Ποια μέσα έχει στη διάθεσή του ο σύγχρονος Οδοντίατρος και ποιες τεχνολογίες θεωρείτε πιο ελπιδοφόρες στη βελτίωση της έγκαιρης διάγνωσης;
Δυστυχώς οι νέες τεχνολογίες δε βοηθούν ιδιαιτέρως, διότι όπως προανέφερα τα tests ανίχνευσης του καρκίνου του στόματος δεν έχουν υψηλά ποσοστά εγκυρότητας και δεν καλύπτουν το ευρύ φάσμα του καρκίνου του στόματος. Κατά συνέπεια αυτό που είναι ελπιδοφόρο στις μέρες μας είναι πως οι ασθενείς έχουν πολύ καλή ενημέρωση και αυτή με τη σειρά της οδηγεί στην πρωτογενή μορφή πρόληψης, στην αποφυγή δηλαδή έκθεσης στους καρκινογόνους παράγοντες όπως το κάπνισμα, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ κ.λπ.
Επιπλέον είναι ελπιδοφόρο το γεγονός πως στην εποχή μας ο σύγχρονος Οδοντίατρος έχει τη γνώση αλλά και την ευαισθητοποίηση να κάνει πολύ καλή κλινική εξέταση στον ασθενή του. Έτσι, η δευτερογενής πρόληψη του καρκίνου, δηλαδή η έγκαιρη διάγνωσή του από τον Οδοντίατρο σε προσυμπτωματικό στάδιο γεμίζει ελπίδα τους δυνητικούς ασθενείς πως δε θα χαθεί περιστατικό από άγνοια ή αμέλεια και ο ασθενής θα οδηγηθεί σε θεραπεία ενώ η νόσος βρίσκεται σε αρχικό στάδιο.
Τέλος, είναι γεγονός πως τόσο στη χώρα μας, όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Οδοντίατροι εκπαιδεύονται ώστε να πραγματοποιούν ενδελεχή στοματολογικό έλεγχο για την έγκαιρη διάγνωση στοματικών βλαβών. Ποιες συμβουλές δίνετε εσείς στους ασθενείς σας στο πλαίσιο της δικής τους εκπαίδευσης πάνω στη διατήρηση της υγείας του στόματος;
Οι πιο σημαντικές συμβουλές για τους ασθενείς είναι οι εξής :
- Χαμηλή έκθεση στους προδιαθεσικούς παράγοντες του καρκίνου
- Καλή στοματική υγιεινή
- Τακτικές επισκέψεις στον Οδοντίατρο, προτεινόμενη συχνότητα κάθε εξάμηνο
- Εάν παρατηρήσουν την οποιαδήποτε μεταβολή στη στοματική κοιλότητα να επισκεφτούν άμεσα τον Οδοντίατρο ή το Στοματολόγο και να μην εμπιστευτούν την αξιολόγηση της κατάστασής τους σε οποιοδήποτε άλλο άτομο ακόμη και στο Φαρμακοποιό τους.
Ο καρκίνος τους στόματος και η έγκαιρη διάγνωσή του είναι πολύ σοβαρά ζητήματα, άρα είναι αναγκαία η γνώμη του ειδικού.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.stoma.com.gr ή καλέστε στο 210 8981351 για να σας συμβουλεύσουμε για κάποιο πρόβλημα σχετικά με την υγεία του στόματός σας.