Το 2018 καταγράφηκαν 87.074 γεννήσεις στη χώρα μας και ήταν κατά 33.812 λιγότερες από τους θανάτους.
Ταυτόχρονα, η Ελλάδα εμφανίζει το μεγαλύτερο ποσοστό εκτρώσεων στην Ευρώπη και το τρίτο στον κόσμο, με περίπου 250.000 ετησίως.
Ο πληθυσμός της χώρας φθίνει και μεταξύ των σημαντικότερων επιπτώσεων της υπογεννητικότητας και της συνακόλουθης γήρανσης του πληθυσμού, περιλαμβάνονται η σημαντική επιβάρυνση των ασφαλιστικών ταμείων, η μείωση μισθών και συντάξεων, καθώς και η ερημοποίηση των απομακρυσμένων περιοχών της χώρας.
Τα πρόσφατα δημογραφικά στοιχεία που συνθέτουν ένα ιδιαίτερα απαισιόδοξο σενάριο για το μέλλον της Ελλάδας παρουσίασε ο Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιγεννητικής Ιατρικής (ΕΕΠΙ) και Αναπληρωτής Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας – Εμβρυομητρικής της Ιατρικής του Ε.Κ.Π.Α., Γεώργιος Δασκαλάκης ανοίγοντας τις εργασίες Ημερίδας για την υπογεννητικότητα που οργάνωσε η ΕΕΠΙ στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Ο κ. Δασκαλάκης σημείωσε πως η Πολιτεία οφείλει να υιοθετήσει άμεσα και δραστικά μέτρα, όπως: η παροχή οικονομικών κινήτρων για την απόκτηση τρίτου παιδιού, η εφαρμογή πολιτικών για τη διευκόλυνση της εργαζόμενης μητέρας, η δημιουργία Κέντρων Συμβουλευτικής και Στήριξης της οικογένειας, η στήριξη ζευγαριών με πρόβλημα γονιμότητας, η μείωση των εργοδοτικών εισφορών για τους νέους εργαζόμενους γονείς, η σύσταση ειδικού Φορέα διαχείρισης δημογραφικής πολιτικής, αλλά και η γενικότερη ενίσχυση του μοντέλου της πολύτεκνης οικογένειας στη συνείδηση των νέων ανθρώπων.
Ο πληθυσμός της χώρας
Από την πλευρά του, ο Καθηγητής Δημογραφίας, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας – Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Περιφερειακής Ανάπτυξης, Διευθυντής Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων (Ε.Δ.Κ.Α.), Βύρων Κοτζαμάνης, παρουσίασε τις προβλέψεις των ειδικών για τη δημογραφική κατάστασή της Ελλάδας, επισημαίνοντας ότι το 2025 ο πληθυσμός της Ελλάδας αναμένεται να κυμαίνεται μεταξύ 10.240.500 και 10.603.400 ενώ το 2035 από 9.514.500 έως 10.414.600.
Στο πλαίσιο αυτό, η Research Analyst της «διαΝΕΟσις» Φαίη Μακαντάση, τόνισε ότι εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα για την ανάσχεση της υπογεννητικότητας, το 2050 ο πληθυσμός της Ελλάδας θα κυμαίνεται μεταξύ 8,3 εκατ. και 10 εκατ. άτομα, με μέση ηλικία τα 47-50 έτη, ενώ τα άτομα άνω των 65 ετών θα αποτελούν ποσοστό 30%-33% του πληθυσμού.
Παρουσιάζοντας τους κοινωνικο-οικονομικούς παράγοντες που δημιουργούν και εντείνουν το πρόβλημα, ο Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Ε.Κ.Π.Α., Πρόεδρος Ελληνικής Μαιευτικής & Γυναικολογικής Εταιρείας (ΕΜΓΕ), Δημήτριος Λουτράδης, υπογράμμισε ότι η αύξηση του μέσου όρου γάμου και απόκτησης πρώτου παιδιού, η αύξηση του κόστους διαβίωσης, αλλά και ο σύγχρονος αστικός τρόπος ζωής, δεν ευνοούν τη γονιμότητα. Όπως ανέφερε ο κ. Λουτράδης, το 44% των Ελληνίδων αποκτά μόνο ένα παιδί, ενώ μόλις το 4,8% περισσότερα από 4 παιδιά. Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, ο Καθηγητής πρότεινε την ίδρυση Γενικής Γραμματείας Δημογραφικού ή τη σύσταση Υφυπουργείου με αρμοδιότητα την ανάσχεση της υπογεννητικότητας, αλλά και τη δωρεάν παραχώρηση χρήσης κατοικιών που ανήκουν στην ιδιοκτησία του κράτους σε νέους γονείς, την οικονομική διευκόλυνση των νέων ζευγαριών και τη συμπαράσταση του κράτους σε ζευγάρια με πρόβλημα υπογονιμότητας.
Θέλουν παιδί
Με τη σειρά του, ο Καθηγητής Μαιευτικής & Γυναικολογίας Ε.Κ.Π.Α., Επίτιμος Πρόεδρος Ε.Ε.Π.Ι., Άρις Αντσακλής, πρόσθεσε ότι 33% των γυναικών και 50% των ανδρών ηλικίας 35-39 ετών θα ήθελαν να αποκτήσουν παιδί, ενώ το ποσοστό αυτό διαμορφώνεται σε 12% των γυναικών και 24% των ανδρών ηλικίας 40-45 ετών. Αναφερόμενος στις επιπτώσεις της αύξησης του μέσου όρου ηλικίας τεκνοποίησης, σημείωσε ότι οι γυναίκες σχετικά προχωρημένης ηλικίας, αντιμετωπίζουν μεγαλύτερο κίνδυνο υπογονιμότητας, ενδομήτριου θανάτου ή αποβολής.
Αναφερόμενος στο δείκτη γονιμότητας και την επίπτωσή του στον πληθυσμό, ο Διευθυντής Περιεχομένου της «διαΝΕΟσις», Θεόδωρος Γεωργακόπουλος, επεσήμανε ότι η απόκτηση 2,1 παιδιών ανά γυναίκα σημαίνει ότι ο πληθυσμός παραμένει σταθερός, η απόκτηση 1,5 παιδιών ανά γυναίκα σημαίνει ότι ο πληθυσμός μειώνεται στο μισό σε 65 χρόνια, ενώ με την απόκτηση1,3 παιδιών ανά γυναίκα ο πληθυσμός μειώνεται στο μισό σε 44 χρόνια.
Εμπιστοσύνη στο μέλλον
Ολοκληρώνοντας το πρώτο μέρος της εκδήλωσης, ο Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών (Ε.Κ.Κ.Ε.). Διονύσιος Μπαλούρδος, υπογράμμισε πως η δημιουργία οικογένειας προϋποθέτει ότι τα ζευγάρια έχουν ένα ελάχιστο επίπεδο εμπιστοσύνης στο μέλλον. Τα υψηλά ποσοστά ανεργίας των νέων ή οι επισφαλείς συμβάσεις εργασίας, όπως ισχύει στην περίπτωση της Ελλάδας, αποτελούν σημαντικό παράγοντα διόγκωσης της υπογεννητικότητας.
Και διάσημοι και πολύτεκνοι
Το δεύτερο μέρος της Ημερίδας ήταν αφιερωμένο στη διεξαγωγή ανοικτής συζήτησης με θέμα τις στιγμές ευτυχίας που προσφέρει στους γονείς η δημιουργία μιας μεγάλης οικογένειας. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος Ράνια Θρασκιά, ενώ συμμετείχαν οι τρίτεκνοι γονείς Σταματίνα Τσιμτσιλή και Μάριος Αθανασίου, η Ελένη Πετρουλάκη (4 παιδιά), καθώς και ειδικοί ιατροί και εκπρόσωποι ομοσπονδιών τριτέκνων και πολυτέκνων.
Κοινό στοιχείο όλων των μαρτυριών ήταν ότι η ευτυχία των γονέων πολλαπλασιάζεται όσο αυξάνεται ο αριθμός των μελών της οικογένειας.
«Δεν μένει τίποτα ίδιο στη ζωή μετά τα τρία παιδιά, είναι μεγάλες οι θυσίες και οι κόποι. Αλλά δεν συγκρίνεται με τίποτα η οικογενειακή στιγμή και η οικογενειακή ευτυχία» δήλωσε σχετικά ο Μάριος Αθανασίου.
Από την πλευρά της, η Ελένη Πετρουλάκη αναφέρθηκε στις δυσκολίες ανατροφής παιδιών του ίδιου φύλου, προσθέτοντας ωστόσο ότι κάθε μητέρα «με αγάπη και τρομερή υπομονή, όλα τα καταφέρνει. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι στο τέλος της ημέρας, υπάρχει τρομερή αγάπη και δέσιμο μεταξύ των παιδιών».
Την εμπειρία της ως μητέρα 3 παιδιών μοιράστηκε και η Σταματίνα Τσιμτσιλή, αναφέροντας ότι κάθε γυναίκα γίνεται πιο ώριμη και πιο «δυνατή» κάνοντας περισσότερα παιδιά. «Τα παιδιά είναι ευτυχία, είναι ευλογία και μακάρι να έχουν όλοι την ευκαιρία να τη βιώσουν» πρόσθεσε.
Η εκδότρια και μητέρα 4 παιδιών, Αλεξάνδρα Αυγερινού, δήλωσε: «Για μένα η πιο ευτυχισμένη στιγμή είναι όταν παίζουν μαζί, όταν χαμογελούν. Το μεγάλο μάθημα που έχω πάρει είναι η υπομονή, πολλή υπομονή. Οι πολλές αγκαλιές είναι αυτό που μου δίνει δύναμη. Είναι μεγάλη ευτυχία να κάνεις παιδιά».
Ευτυχία είναι η ουσία
Η Παιδίατρος, Νεογνολόγος, Διευθύντρια της Α’ΜΕΝΝ στο Ν.Π. «Η Αγία Σοφία» και μητέρα 6 παιδιών, Ντόρα Κονιτσιώτη επεσήμανε σε άκρως συγκινησιακή ατμόσφαιρα το πόσο πολύτιμη είναι για εκείνη, η ώρα που θα επικοινωνήσει με τα παιδιά της, ώστε να τελειώσει η μέρα της και να πει «και αυτή η μέρα πέρασε και όλοι είναι καλά». Αναφέρθηκε επίσης στο πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του πατέρα, καθώς το καλούν οι συνθήκες – οι ανάγκες καθώς επίσης και ότι μετέχουν πολύ περισσότερο στην οικογένεια. Μεγάλη ικανοποίηση εξέφρασε όταν νιώθει ότι η αγωγή που έδωσε στα μεγάλα της παιδιά, διοχετεύεται στα μικρότερα, πραγματοποιώντας από κοινού πράγματα (όπως παιχνίδι, διάβασμα) και όχι άμεσα από την ίδια. «Αλλάζεις νοοτροπία, τον τρόπο που βλέπεις τη ζωή, έναν τρόπο που βλέπεις τους άλλους ανθρώπους, μέσα από τα πολλά παιδιά». Υπογράμμισε επίσης ότι μία πολύτεκνη οικογένεια είναι σχολείο ζωής και για τους γονείς και για τα παιδιά.
«Μαθαίνεις να ασκείς την υπομονή και να κατανοείς διάφορους χαρακτήρες και έτσι σιγά- σιγά μαθαίνεις και κατανοείς και τους άλλους ανθρώπους, στην ευρύτερη κοινωνική συναναστροφή, με αποτέλεσμα να διευκολύνεται η ζωή σου. Αν βάλουμε την λογική, θα κάνουμε παιδιά. Είναι απόλαυση. Χάνεις πράγματα, αλλά έτσι και αλλιώς προσπαθείς να βρεις ουσιαστικά πράγματα στη ζωή. Αν δεν τα βρεις, βάζεις υποκατάστατα. Τα υποκατάστατα είναι που βγάζεις και σου μένει η ουσία», κατέληξε.
Η εκπρόσωπος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Τριτέκνων, Θεοκλήτη Μεσουρίδου, παρακίνησε τις οικογένειες που έχουν ήδη δύο παιδιά να τολμήσουν να αποκτήσουν και τρίτο. «Έχοντας αγάπη μπορούμε να κάνουμε 3 και περισσότερα παιδιά», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο πολύτεκνος πατέρας
Στο ρόλο του πατέρα στην πολύτεκνη οικογένεια αναφέρθηκε ο Σωτήριος Τσιόδρας, Παθολόγος, Λοιμωξιολόγος, Αν. Καθηγητής Ε.Κ.Π.Α. και πατέρας 7 παιδιών. «Προσπαθώ να είναι ποιοτικός ο χρόνος που περνώ με τα παιδιά. Η μητέρα είναι η κολώνα της ανατροφής των παιδιών. Ο πατέρας πρέπει να τους δίνει την αίσθηση της ασφάλειας, να αποφεύγει τις εντάσεις, να είναι μαζί τους ποιοτικά και να είναι πάντα διαθέσιμος σε ότι ζητήσει το παιδί. Τα 7 μας παιδιά δεν τα αλλάζουμε με τίποτα. Όσο αύξανε αυτή η ομάδα, τόσο περισσότερη δύναμη μας έδινε και μας έκανε καλύτερους».
Η συζήτηση ολοκληρώθηκε με τη δήλωση της Γενικής Γραμματέως της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Πολυτέκνων, Δήμητρας Αγγελή: «Η οικογένεια είναι η πρώτη κοινωνική ομάδα που με την διεύρυνσή της δημιούργησε την ευρύτερη κοινωνία. Η σχέση των γονέων με τα παιδιά δεν σταματάει να υπάρχει ποτέ».
Ως κύριο συμπέρασμα της Ημερίδας αναδείχθηκε η επείγουσα ανάγκη για τη δραστηριοποίηση των κοινωνικών και επιστημονικών φορέων σχετικά με την ευαισθητοποίηση του κοινωνικού συνόλου και της Πολιτείας για το πρόβλημα της υπογεννητικότητας. Το ζήτημα πρέπει να τεθεί στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας, ώστε να σχεδιαστεί μια νέα οικογενειακή πολιτική, στηριγμένη στην άμεση εφαρμογή μέτρων που μακροπρόθεσμα, μπορούν να επιβραδύνουν τη συρρίκνωση της χώρας μας και όλες τις αρνητικές της συνέπειες.