Εξοικονομήσεις 167 εκατ. ευρώ οι οποίες επιτεύχθηκαν από τις μειώσεις τιμών ειδικά των φτηνών φαρμάκων από τις ανατιμολογήσεις του 2016, φαίνεται ότι «σπατάλησε» για ακόμη μία φορά η διαδικασία της υποκατάστασης. Σύμφωνα με στοιχεία που βασίζονται στην ανάλυση των δεδομένων της QuintilesIMS για το διάστημα Απρίλιος 2016-Μάρτιος 2017 –περίοδος η οποία περιλαμβάνει και τις δυο ανατιμολογήσεις του προηγούμενου έτους- φαίνεται ότι κατά το εν λόγω 12μηνο , η εξωνοσκομειακή αγορά σε τιμές λιανικής πώλησης, έδειξε συνολικά να μειώνεται κατά 167 εκατ. ευρώ. Την ίδια στιγμή η άνοδος του όγκου, αύξησε την αγορά κατά περίπου 87 εκατ. ευρώ ενώ η αλλαγή στο μίγμα των συνταγογραφούμενων φαρμάκων προκάλεσε μία επιπλέον αύξηση κατά περίπου 80 εκατ. ευρώ. Το αποτέλεσμα ήταν λοιπόν να μην υπάρχει καμία εξοικονόμηση παρά τη μείωση των τιμών!
Αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι και το 2015, ενώ η υποχώρηση στις τιμές των φαρμάκων οδήγησε σε μείωση των πωλήσεων κατά περίπου 72 εκατ. ευρώ, την ίδια στιγμή υπήρξε άνοδος της συνολικής αγορά κατά περίπου 150 εκατ. ευρώ κυρίως λόγω της υποκατάστασης η οποία υπερκάλυψε την «απώλεια».
Σύμφωνα λοιπόν με τα συγκεκριμένα στοιχεία, η αγορά φαρμάκων παραμένει σταθερή πέριξ των 3,7 δις. ευρώ σε τιμές λιανικής και χωρίς να περιλαμβάνονται τα σκευάσματα του νόμου 3816. Το 92% αφορά σε συνταγογραφούμενα και αποζημιούμενα φάρμακα και μόλις τα περίπου 300 εκατ. ευρώ αφορουν σε μη συνταγογραφούμενα και καταναλωτικά προϊόντα.
Να αναφέρουμε ακόμη ότι με βάση την κατηγοριοποίηση της QuintilesIMS, το μερίδιο σε αξία των πρωτότυπων φαρμάκων εντός προστασίας διαμορφώθηκε στο 12μηνο που αναφέραμε στο 30% εμφανίζοντας τάση ανόδου καθώς εισήλθαν νέα φάρμακα στην αγορά, των μη προστατευόμενων πρωτότυπων στο 29,1%, των γενοσήμων στο 23,2% ενώ στο 18% υπολογίστηκε το μερίδιο άλλων σκευασμάτων (σ’ αυτά περιλαμβάνονται και τα εμβόλια). Φαίνεται λοιπόν ότι η μείωση τιμών επηρέασε κυρίως τα φτηνά σκευάσματα.
Πρώτο πεντάμηνο
Πέραν τον παραπάνω ετησιοποιημένων στοιχείων, εκπρόσωποι της αγοράς εκτιμούν ότι με βάση την πορεία των πρώτων πέντε μηνών του 2017 σημειώνεται μικρή μείωση της τάξης του 1,3% στην αγορά φαρμακείου. Οι ίδιες εκτιμήσεις βέβαια διαπιστώνουν ότι από πλευράς όγκου η αγορά κινήθηκε κατά 2% υψηλότερα .
Σύμφωνα επίσης με τα στοιχεία αυτά, στην αλυσίδα φαρμακείων ο όγκος των διακινούμενων φαρμακευτικών και παραφαρμακευτικών προϊόντων για το διάστημα Ιανουαρίου – Μαΐου 2017 διαμορφώθηκε στα 157 εκατ. τεμάχια. Επίσης από πλευράς αξίας (δηλαδή στοιχεία πωλήσεων στα φαρμακεία σε χονδρικές τιμές) η αγορά φαίνεται να υποχώρησε κοντά στα 1,11 δισ. ευρώ από περίπου 1,13 δις. ευρώ.
Οι εταιρείες
Πάντως το πρώτο πεντάμηνο δείχνει και κάποιες υποχωρήσεις στην κυριαρχία των πολυεθνικών εταιρειών. Όπως έχει διαπιστωθεί τα τελευταία χρόνια, η συγκέντρωση της αγοράς, με βάση και τα στοιχεία του 2016 έχει πλέον «χαλαρώσει» αν και οι μεγάλες πολυεθνικές δυνάμεις εξακολουθούν να κυριαρχούν στην αγορά των πρωτότυπων φαρμάκων, είτε προστατεύεται η πατέντα τους είτε όχι. H κατάσταση αυτή επιβεβαιώνεται και στο πεντάμηνο με την πρώτη πεντάδα των ισχυρών να κατέχει μερίδιο περίπου 31% με βάση την αξία. Από την άλλη το μερίδιο της πρώτης δεκάδα των εταιρειών πρωτότυπων φαρμάκων, από πλευράς τζίρου έχει υποχωρήσει σημαντικά κάτω του 50% στο περίπου 47-48%.
Την ίδια στιγμή αξιόλογη είναι η πορεία των 5 μεγαλύτερων ελληνικών βιομηχανιών (από πλευράς μεριδίου στα φαρμακεία), με μερίδιο στη συνολική αγορά από πλευράς όγκου της τάξη του 11%, ενώ από πλευράς αξίας συνολικά οι πέντε μεγαλύτερες εταιρείες έχουν χαμηλό μερίδιο στην αγορά που δεν ξεπερνά το 6,5%. Με βάση τα στοιχεία του πενταμήνου οι εταιρείες γενοσήμων κατέχουν στη συνολική αγορά φαρμακείου μερίδιο στο περίπου 20% όσον αφορά τον όγκο και στο 18% όσον αφορά την αξία. Μάλιστα, η συγκεκριμένη κατηγορία καθ’ όλη της διάρκεια του 2016 φαίνεται να κινήθηκε αυξητικά κατά περίπου 10%-11% κάτι που όσον αφορά στον όγκο τάση σε ένα βαθμό διατηρήθηκε και το 2017 και ειδικότερα. Όμως αυτό που διαπιστώνουμε είναι ότι φέτος οι πωλήσεις των εταιρειών γενοσήμων, από πλευράς αξίας υποχώρησαν κατά περίπου 5% παρά την άνοδο κατά 7% του όγκου τους γεγονός το οποίο επιβεβαιώνει τη δραματική επίπτωση από τη μείωση των τιμών.
Την ίδια στιγμή οι εταιρείες πρωτοτύπων σκευασμάτων (κυρίως πολυεθνικές) δείχνουν ότι δεν υποχώρησαν από πλευράς αξίας και φαίνεται να κινήθηκαν και ελαφρώς ανοδικά από πλευράς όγκου. Το γεγονός αυτό όμως μεταφράζεται στο εξής παράδοξο. Ενώ τα γενόσημα θα έπρεπε αυξάνοντας το μερίδιό τους να συμβάλουν στη μείωση της αξίας της αγοράς, αυτή τελικά δεν μειώνεται παρά ελάχιστα καθώς οι πολυεθνικές εταιρείες των πρωτότυπων φαρμάκων δεν φαίνεται να χάνουν. Κι αυτό αποδίδεται στην παραδοσιακή τακτική της υποκατάστασης, την οποία επισημάναμε εξ’ αρχής.