Μόλις λίγο περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες (51,2%) γνωρίζουμε ποια είναι τα συνιστώμενα εμβόλια σύμφωνα με την ηλικία μας, ενώ την ίδια στιγμή το 80% δηλώνουμε ότι δεν εμβολιαστήκαμε τον τελευταίο χρόνο για γρίπη και το 88% τα τελευταία 5 χρόνια για πνευμονιόκοκο. Τα παραπάνω συμπεράσματα προκύπτουν από το δεύτερο στάδιο (Κύμα 2017) της έρευνας «Υγεία & Ευημερία» της ΕΣΔΥ το οποίο βασίζεται σε δείγμα 2.003 ατόμων και οι οποίοι απάντησαν στο σχετικό ερωτηματολόγιο το διάστημα 10/12/2016 – 20/1/2017,. Την έρευνα παρουσίασε στο πρόσφατο συνέδριο της ΕΣΔΥ η κα Παναγιώτα Ναούμ, Επιστημονική Συνεργάτης στο Τομέα Οικονομικών της Υγείας της Σχολής.
Πέρα από τη σχετική… αποστροφή μας για τα εμβόλια, η έρευνα διαπιστώνει ότι γενικότερα σαν κοινωνία έχουμε μια αρκετά καλή συμπεριφορά σε σχέση με κάποιες βασικές «αρχές» πρωτογενούς και δευτερογενούς πρόληψης, όμως αυτό δεν είναι αρκετό. Ένα θετικό στοιχείο που προκύπτει από την έρευνα είναι το γεγονός ότι το 90% δήλωσε ότι δεν έχει οδηγήσει τον τελευταίο μήνα (την περίοδο της έρευνας δηλαδή όπου περιλαμβάνεται και η εορταστική περίοδος των Χριστουγέννων) έχοντας καταναλώσει αλκοόλ έστω και λίγο παραπάνω από τα επιτρεπόμενα όρια.
Δευτερογενής Πρόληψη
Όσον αφορά στη δευτερογενή πρόληψη, το 75% των ερωτώμενων αναφέρει ότι μέσα στους τελευταίους 12 μήνες επισκέφτηκε έναν γιατρό ή μια υπηρεσία υγείας για να κάνει γενικό προληπτικό έλεγχο, με βασικό λόγο (κατά 58%) να προλάβει κάποια πιθανή νόσο πριν να είναι αργά, ενώ ένα ποσοστό της τάξης του 19,1% επειδή είναι χρόνιος ασθενής.
Επίσης 9 στους 10 έλληνες μετρά σε κάθε έλεγχο τα επίπεδα χοληστερόλης, ενώ οι συμμετέχοντες στην έρευνα με ηλικία άνω των 50% σημείωσαν σε ποσοστό 54% ότι ελέγχουν την αρτηριακή πίεση κάθε μήνα. Βέβαια στις νεότερες ηλικίες μόνο 1 στους 3 το κάνει ενώ επίσης και ένας στους τρεις δεν ελέγχει ποτέ την πίεσή του.
Σημαντική παράληψη όσον αφορά στον προληπτικό έλεγχο διαπιστώνεται σχετικά με την κολονοσκόπηση. Μόλις το 30,8% των ατόμων άνω των 50 ετών έχει κάνει τη συγκεκριμένη εξέταση, ενώ συνολικά στο δείγμα των ερωτωμένων μόλις το 19,2%.
Επίσης στον ανδρικό πληθυσμό το 66% έχει κάνει εξέταση προστατικού αντιγόνου, ενώ στις γυναίκες αντίστοιχο είναι το ποσοστό που έχει κάνει μαστογραφία. ΟΙ δε γυναίκες άνω των 40 ετών δήλωσαν ότι έχουν κάνει τη συγκεκριμένη εξέταση σε ποσοστό 83,7% και μάλιστα το 57-58% μέσα στον τελευταίο χρόνο.
Τριτογενής πρόληψη
Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι και τα συμπεράσματα τα οποία προκύπτουν από την έρευνα σχετικά με την τριτογενή πρόληψη η οποία αφορά σε χρόνια πάσχοντές. Ασθενείς με διαβήτη απαντούν σε ποσοστό 47% ότι δεν έχουν κάνει ποτέ έλεγχο ποδιών, ενώ λόγω και της ιδιαιτερότητας της ασθένειας σε κάθε άτομο, η συχνότητα ελέγχου του σακχάρου ποικίλει με το μεγαλύτερο ποσοστό (23,1%) να δηλώνει ότι ελέγχεται μια φορά τη μέρα.
Επίσης άτομα με διαγνωσμένη αρτηριακή υπέρταση ελέγχονται καθημερινά σε ποσοστό 27%, ενώ το 43,8% από 2 έως 6 ημέρες την εβδομάδα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης και το αποτέλεσμα στην ερώτηση προς τους χρόνιους πάσχοντες για το πώς θα χαρακτήριζαν την τήρηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Εδώ 4 στους 10 ανέφεραν ότι είναι δύσκολό ή πολύ δύσκολο, ενώ μόνο 1 στους 3 το θεωρεί εύκολο ή πολύ εύκολο. Οι υπόλοιποι ούτε εύκολο ούτε δύσκολο.
Για παράδειγμα όσον αφορά στις οδηγίες διατροφής από το γιατρό, μόνο το 29% τις τηρεί καθημερινά και το 23% αρκετά συχνά, ενώ υπάρχει και ένα 12% που τις τηρεί σπάνια. Επίσης μόνο το 48% αποφεύγει σχεδόν καθημερινά βλαβερές συνήθειες όπως κάπνισμα ή αλκοόλ, ενώ και πάλι ένα 11% λέει ότι τις αποφεύγει σπάνια. Τέλος ένα 77,4% δηλώνει ότι σχεδόν καθημερινά συμμορφώνεται με τη θεραπευτική αγωγή, ποσοστό αρκετά υψηλό αλλά όχι και το ιδανικό.
Στην ερώτηση για το «Ποιον φορέα θεωρείτε τον πιο κατάλληλο για την ενημέρωση του κοινού σε θέματα πρόληψης» το 32,9% υποστηρίζει το Υπουργείο Υγείας, το 31,1% την Ιατρική Κοινότητα, το 12,7% το ίντερνετ, το 10,6% τις ενημερωτικές εκπομπές και την τηλεόραση, το 7,9% τον φαρμακοποιό, το 2% τον τύπο όπως και τον ΕΟΦ και μόλις το 0,7% τους συλλόγους ασθενών και σχεδόν κανείς (μόλις 0,1%) τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Όσον αφορά στη βαθμολογία για την εμπιστοσύνη στην ενημέρωση για θέματα πρόληψης με άριστα το 10 οι φαρμακοποιοί λαμβάνουν την υψηλότερη με 7,3, ακολουθούν οι γιατροί με 7,1 και οι σύλλογοι ασθενών με 6 και ο ΕΟΦ με 5,9. Παράλληλα οι ερωτώμενοι υποστηρίζουν σε ποσοστό 71,2% ότι είναι σημαντική η υπενθύμιση των προληπτικών εξετάσεων μέσω γραπτών μηνυμάτων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Συμπερασματικά η έρευνα καταλήγει:
Είναι απαραίτητη η αύξηση της ενημέρωσης και της γνώσης του κοινού για την πρόληψη
Υπάρχει ζήτημα δημιουργίας οργανωμένων προγραμμάτων πρόληψης με κατάλληλη και προσωπική ενημέρωση των ενδιαφερόμενων ομάδων του πληθυσμού
Είναι καθοριστικός ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας σε όλα τα επίπεδα πρόληψης