Μεταξύ πολλών ανθρώπων του λαού Tsimane, που ζουν σε μια απομακρυσμένη περιοχή του τροπικού δάσους της Βολιβίας, οι αριθμοί δεν παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή τους και οι άνθρωποι που ζουν σε αυτή την κοινωνία διαφέρουν πολύ ως προς το πόσο ψηλά μπορούν να μετρήσουν.
Μια νέα μελέτη από το ΜΙΤ και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ διαπίστωσε μια σχέση μεταξύ της ικανότητας αρίθμησης των ατόμων Tsimane’ και της επιτυχίας τους σε καθήκοντα αντιστοίχισης που περιλαμβάνουν αριθμούς μέχρι περίπου το 25. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα περισσότερα άτομα μπορούσαν να εκτελέσουν με ακρίβεια εργασίες που απαιτούν την αντιστοίχιση αριθμών – αντικειμένων, αλλά μόνο μέχρι τον υψηλότερο αριθμό στον οποίο μπορούσαν να μετρήσουν.
Τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι για να αναπαραστήσουν μια ακριβή ποσότητα μεγαλύτερη από το τέσσερα, οι άνθρωποι ίσως χρειάζεται να έχουν μια λέξη για τον αριθμό αυτό, λέει ο Edward Gibson, καθηγητής εγκεφάλου και γνωστικών επιστημών του ΜΙΤ.
“Το εύρημα αυτό παρέχει τις πιο σαφείς αποδείξεις μέχρι σήμερα ότι οι λέξεις για τους αριθμούς παίζουν λειτουργικό ρόλο στην ικανότητα των ανθρώπων να αναπαριστούν ακριβείς ποσότητες μεγαλύτερες από το τέσσερα και υποστηρίζει τον ευρύτερο ισχυρισμό ότι η γλώσσα μπορεί να επιτρέψει νέες εννοιολογικές ικανότητες”, λέει ο Gibson, ένας από τους συγγραφείς της νέας μελέτης.
Ο μεταδιδακτορικός ερευνητής του Berkeley Benjamin Pitt είναι ο κύριος συγγραφέας της μελέτης, η οποία δημοσιεύεται σήμερα στο Psychological Science. Ο Steven Piantadosi, επίκουρος καθηγητής ψυχολογίας στο Μπέρκλεϊ, είναι ο κύριος συγγραφέας της μελέτης.
Οι “Tsimane” είναι μια γεωργική και τροφοσυλλεκτική κοινωνία περίπου 13.000 ανθρώπων στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου. Τα περισσότερα παιδιά των Tsimane’ αρχίζουν να πηγαίνουν στο σχολείο γύρω στην ηλικία των 5 ετών, αλλά το επίπεδο εκπαίδευσης και η ικανότητα μέτρησης διαφέρουν σημαντικά. Η γλώσσα των Tsimane έχει λέξεις για αριθμούς μέχρι το 100, ενώ οι λέξεις για τους μεγαλύτερους αριθμούς είναι δανεισμένες από τα ισπανικά.
Σε μια μελέτη του 2014, οι Gibson, Piantadosi και ο πρώην μεταπτυχιακός φοιτητής του ΜΙΤ Julian Jara-Ettinger διαπίστωσαν ότι τα παιδιά των Tsimane μαθαίνουν τις έννοιες των αριθμητικών λέξεων κατά την ίδια αναπτυξιακή πορεία με τα παιδιά στις βιομηχανικές κοινωνίες. Δηλαδή, πρώτα καταλαβαίνουν το “ένα” και στη συνέχεια προσθέτουν το “δύο”, “τρία” και “τέσσερα”, με τη σειρά. Σε εκείνο το σημείο, ωστόσο, πραγματοποιείται μια δραματική αλλαγή στην κατανόηση και τα παιδιά κατανοούν τις έννοιες όχι μόνο του “πέντε” και του “έξι”, αλλά όλων των αριθμητικών λέξεων που γνωρίζουν.
Τα παιδιά στις βιομηχανικές κοινωνίες, οι οποίες δίνουν πολύ μεγαλύτερη έμφαση στους αριθμούς, αρχίζουν να μαθαίνουν να μετρούν γύρω στην ηλικία των 2 ετών και έχουν μια εξελιγμένη κατανόηση των αριθμών και της αρίθμησης μέχρι την ηλικία των 4 ή 5 ετών. Ωστόσο, μεταξύ των Tsimane’, αυτή η πορεία συμβαίνει αργότερα, ξεκινώντας γύρω στην ηλικία των 5 ετών και τελειώνοντας γύρω στην ηλικία των 8 ετών.
Για τη νέα μελέτη, ο Gibson και οι συνεργάτες του εντόπισαν 15 άτομα Tsimane’ που μπορούσαν να μετρήσουν κάπου μεταξύ έξι και 20 και 15 που μπορούσαν να μετρήσουν τουλάχιστον μέχρι 40. Αυτό τους έδωσε την ευκαιρία να συγκρίνουν άτομα με διαφορετικές λεκτικές ικανότητες αρίθμησης και να ελέγξουν την υπόθεση ότι χωρίς αριθμητικές λέξεις, οι άνθρωποι δεν είναι σε θέση να κάνουν εργασίες ακριβούς αντιστοίχισης που απαιτούν να αναπαραστήσουν νοητικά αριθμούς μεγαλύτερους από τέσσερις.
Για να μελετήσουν αυτό το ερώτημα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια εργασία γνωστή ως “ορθογώνια αντιστοίχιση”. Στην απλούστερη εργασία αντιστοίχισης, οι ερευνητές παρουσίαζαν μια σειρά αντικειμένων, όπως μπαταρίες, και στη συνέχεια ζητούσαν από τους συμμετέχοντες να παρατάξουν έναν ισοδύναμο αριθμό διαφορετικών αντικειμένων, όπως μπομπίνες κλωστής. Με την ορθογώνια αντιστοίχιση, τα αντικείμενα παρουσιάζονται σε μια οριζόντια γραμμή, αλλά οι συμμετέχοντες πρέπει να παρατάξουν τον αντίστοιχο αριθμό κάθετα, οπότε δεν μπορούν απλώς να τα αντιστοιχίσουν ένα προς ένα.
Η ομάδα του ΜΙΤ διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι των Tsimane’ ήταν σε θέση να εκτελέσουν αυτό το έργο, αλλά μόνο μέχρι λίγο κάτω από τον αριθμό στον οποίο μπορούν να μετρήσουν. Δηλαδή, κάποιος που μπορεί να μετρήσει μέχρι το 10 θα άρχιζε να κάνει λάθη όταν του ζητούνταν να αντιστοιχίσει οκτώ ή εννέα αντικείμενα, ενώ κάποιος που μπορεί να μετρήσει μέχρι το 15 θα άρχιζε να κάνει λάθη γύρω στο 13 ή 14.