Πόσο καλά γνωρίζουν οι γιατροί για τη νικοτίνη;

Αποτελεί αποδεδειγμένο γεγονός ότι το κάπνισμα ευθύνεται αφενός για καρκινογένεση αφετέρου για την επιδείνωση πολλών νόσων. Η ιατρική κοινότητα προκειμένου να καταπολεμήσει την «επιδημία» του καπνίσματος χρησιμοποιεί άλλες μορφές για τη λήψη νικοτίνης από τους καπνιστές, προκειμένου να περιορίσει την κατανάλωση τσιγάρου, η καύση του οποίου αποτελεί επί της ουσίας την αιτία των καρκινογενέσεων κυρίως στον πνεύμονα. Όμως πολλές φορές, τσιγάρο και νικοτίνη εκλαμβάνονται από τους επιστήμονες της υγείας ως «ένα και το αυτό» με αποτέλεσμα να απορρίπτεται η λύση της νικοτίνης ως μια εναλλακτική μέθοδος για τη διακοπή καπνίσματος.

Αξίζει να αναφέρουμε, ότι σύμφωνα με έρευνες οι οποίες παρουσιάστηκαν το Σάββατο στο ετήσιο συνέδριο της Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας, η φαρμακευτική αγωγή η οποία στηρίζεται κυρίως στη βαρενικλίνη και τα υποκατάστατα νικοτίνης, βοηθά σε ποσοστό έως και 45% στη διακοπή του καπνίσματος. Θα έλεγε κανείς πως το ποσοστό δεν είναι μεγάλο, όμως είναι σημαντικά υψηλότερο από το 3-5% του ποσοστού εκείνων που πετυχαίνουν να κόψουν το τσιγάρο μόνοι τους. Μάλιστα στο συνέδριο σημειώθηκε ότι ο συνδυασμός των δυο θεραπευτικών επιλογών (φαρμάκων και υποκατάστατων) είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικός.
Για να υπάρξει ένα τέτοιο αποτέλεσμα όμως, χρειάζεται οι ίδιοι οι γιατροί να επηρεάζουν προς αυτή την κατεύθυνση τους ασθενεί και φυσικά να έχουν οι ίδιοι ξεκάθαρη άποψη για την νικοτίνη.

Έρευνα

Παρόλ’ αυτά, όπως σημειώνεται στην έρευνα «Knowledge and Perceptions about Nicotine, Nicotine Replacement Therapies and Electronic Cigarettes among Healthcare Professionals in Greece» * που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στην International Journal of Environmental Research and Public Health — Open Access Journal, γιατροί και νοσηλευτές στην Ελλάδα φαίνεται να μη γνωρίζουν τις επιδράσεις της νικοτίνης στον οργανισμό και την ενοχοποιούν μάλιστα και για καρκίνο! Ειδικότερα οι μισοί εκ των ερωτηθέντων σημειώνουν ότι η νικοτίνη συνεισφέρει σημαντικά στις νόσους που σχετίζονται με το τσιγάρο, κυρίως στον καρκίνο του πνεύμονα και την αθηροσκλήρωση και περίπου το 45% την θεωρούν σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη καρκίνου σε όργανα πέραν του πνεύμονα.

Ειδικά για τον καρκίνο του πνεύμονα ο οποίος οφείλεται σε ποσοστό 70-80% στο κάπνισμα, οι επιστήμονες της υγείας σημειώνουν σε ποσοστό 57,4% ότι η συμβολή της νικοτίνης είναι πολύ ή πάρα πολύ σημαντική. Μόνο το 9,5% θεωρεί ότι έχει ελάχιστη συμβολή και το 14,1% χαμηλή.
Επίσης, ένας στους τρεις ερωτώμενους θεωρεί ότι οι θεραπείες υποκατάστασης της νικοτίνης είναι το ίδιο ή περισσότερο εθιστικές από το κάπνισμα. Σε ό,τι αφορά τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, το 45% εκτίμησε πως είναι εξίσου ή περισσότερο εθιστικά από το κάπνισμα και το 24,4% εξίσου ή περισσότερο επιβλαβή από τα κλασσικά τσιγάρα. Επιπλέον, το 35% πίστευε ότι περιλαμβάνουν καύση ενώ η πλειονότητα απάντησε ότι η νικοτίνη στα ηλεκτρονικά τσιγάρα είναι συνθετική. Μόλις το 14,5% γνώριζε για την τελευταία Ευρωπαϊκή Οδηγία. Αν και το 33,2% τα έχει συστήσει σε καπνιστές στο παρελθόν, το 40% δεν θα συνέστησε τα ηλεκτρονικά τσιγάρα σε όσους δεν θέλουν ή δεν μπορούν να κόψουν το κάπνισμα, με τα εγκεκριμένα φάρμακα Καρδιολόγοι και πνευμονολόγοι που έχουν αναλάβει την ευθύνη για τη θεραπεία διακοπής του καπνίσματος στην Ελλάδα, ήταν ακόμα πιο επιφυλακτικοί να συστήνουν τα ηλεκτρονικά τσιγάρα σε αυτή την υποκατηγορία καπνιστών , συγκριτικά με όλους τους άλλους συμμετέχοντες.

Συμμετέχοντες

Η έρευνα πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά, με τη συμμετοχή 262 γιατρών και νοσηλευτών (μεταξύ αυτών 53 καρδιολόγοι και 34 πνευμονολόγοι), η πλειονότητα των οποίων (σχεδόν 62%) εργάζεται στο δημόσιο τομέα. Οι περισσότεροι εκ των συμμετεχόντων είχαν καθημερινή επαφή με καπνιστές ασθενείς στο εργασιακό τους περιβάλλον, με ένα μεγάλο ποσοστό να πιστεύει πως έχει καλό ή υψηλό επίπεδο γνώσης γύρω από το κάπνισμα. Πάνω από τους μισούς ήταν ή έχουν υπάρξει καπνιστές.

Συμπερασματικά οι συντάκτες της μελέτης συμπεραίνουν πως οι έλληνες επαγγελματίες υγείας φαίνεται να υπερεκτιμούν τις ανεπιθύμητες επιδράσεις της νικοτίνης και πολλοί δεν θα πρότειναν κανένα προϊόν με νικοτίνη ως μακροπρόθεσμο υποκατάστατο του τσιγάρου. Επιπλέον, έχουν φτωχές γνώσεις γύρω από τη λειτουργία και τα χαρακτηριστικά των ηλεκτρονικών τσιγάρων. Όπως εκτιμούν οι συντάκτες της μελέτης, οι αδύναμες γνώσεις αναμένεται να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην παροχή σωστής και αξιόπιστης συμβουλευτικής στους καπνιστές.

Σύμφωνα με το Διεθνή Οργανισμό Ερευνών για τον Καρκίνο (International Agency for Research on Cancer -IARC) η νικοτίνη δεν ταξινομείται στα καρκινογόνα. Αρκετές εργαστηριακές μελέτες κατέγραψαν μια ιδιότητα της νικοτίνης να «τρέφει» τους όγκους, όπως και επίδραση της στην αθηροσκλήρωση. Η Μελέτη Υγείας των Πνευμόνων ακολούθησε μια ομάδα 3320 χρηστών θεραπείας υποκατάστασης της νικοτίνης (τσίχλες νικοτίνης) για 7,5 χρόνια και διαπίστωσε ότι το κάπνισμα, αλλά όχι η θεραπεία υποκατάστασης, ήταν δείκτης καρκίνου του πνεύμονα. Η ίδια ερευνητική ομάδα διαπίστωσε ότι, μετά από 5 χρόνια, η χρήση της τσίχλας νικοτίνης δεν σχετιζόταν με υψηλότερα ποσοστά νοσηλειών για καρδιαγγειακά προβλήματα και θανάτους.

*Η έρευνα διενεργήθηκε διαδικτυακά και εγκρίθηκε από την Επιτροπή Δεοντολογίας και Ηθικής της ΕΣΔΥ, από τους Αναστασία Μωυσίδου (κάτοχος Μάστερ Δημόσιας Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας, κύρια ερευνήτρια της μελέτης)), (Κωνσταντίνο Φαρσαλινό (Ιατρό-ερευνητή στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο) , Βασίλης Βούρδης (Διευθυντής, Β’ Τμήμα Αιμοδυναμικών Μελετών & Επεμβατικής Καρδιολογίας), Κυριακούλα Μεράκου (Επιστημονικός Συνεργάτις ΕΣΔΥ), Καλλιρόη Κουρέα ( καρδιολόγος, διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονικός συνεργάτης ιατρείου διακοπής καπνίσματος, Β Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής Αττικόν) Αναστασία Μπαρμπούνη (παιδίατρος, καθηγήτρια Δημόσιας Υγείας της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας).