Με το πρόσφατο Προεδρικό Διάταγμα μετά από 10 χρόνια έκδοσης του σχετικού νόμου 3305/2005, άνοιξε ο δρόμος δια του οποίου θεσπίστηκαν οι όροι και οι προϋποθέσεις αποτελεσματικής λειτουργίας των μονάδων, στο πλαίσιο της προστασίας του δικαιώματος της υγείας των πολιτών. Κύκλοι της αγοράς θεωρούν ότι μέσα από τη διαδικασία αυτή, πέρα από τα οφέλη για τον κλάδο της υγείας, δίνεται και το έναυσμα για την περαιτέρω επιχειρηματική δραστηριοποίηση των ενδιαφερόμενων επιχειρήσεων, αν και ο συνολικός κύκλος εργασιών παραμένει στα χαμηλά επίπεδα των 22 εκατ. ευρώ περίπου .
Το ζήτημα της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έτυχε νομοθετικής ρύθμισης πολύ πρόσφατα, αρχικώς με το νόμο 3089/2002 με τον οποίο τροποποιήθηκαν τα άρθρα του Αστικού Κώδικα που αφορούσαν στο οικογενειακό δίκαιο και προστέθηκε ειδικό άρθρο που αφορούσε στην εξωσωματική γονιμοποίηση και στη συνέχεια με το νόμο 3305/2005 ο οποίος επέφερε σημαντικές τροποποιήσεις και προσθήκες στον προηγούμενο νόμο, θέτοντας επιπλέον τις προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των Μονάδων Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Μ.Ι.Υ.Α.) καθώς και των Τραπεζών Σπέρματος.
ICAP
To Healthmag.gr παρουσιάζει τα βασικά συμπεράσματα μιας ιδιαίτερα ενδιαφέρουσας κλαδικής μελέτης της ICAP.
Σύμφωνα με την κ. Σταματίνα Παντελαίου, Διευθύντρια Οικονομικών και Κλαδικών Μελετών της ICAP GROUP: «Το νομικό πλαίσιο της Ελλάδας το οποίο ρυθμίζει θέματα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, χαρακτηρίζεται σήμερα ως ιδιαίτερα προοδευτικό και φιλελεύθερο σε σύγκριση με αυτό άλλων χωρών του εξωτερικού, καθώς μεταξύ άλλων επιτρέπεται η δωρεά ωαρίων με την εξασφάλιση της ανωνυμίας της δότριας, η κατάψυξη ωαρίων, η κατάψυξη ωοθηκικού ιστού, η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση με ή χωρίς ιστοσυμβατότητα, η θεραπευτική αντιμετώπιση των μόνων άγαμων γυναικών και η παρένθετη μητρότητα».
Σύμφωνα με πληροφορίες από «ιατρικούς κύκλους», σήμερα περίπου το 10% του αναπαραγωγικού πληθυσμού, που για την Ελλάδα αντιστοιχεί σε 300.000 ζευγάρια, εμφανίζει προβλήματα υπογονιμότητας και απευθύνεται στους ειδικούς για την απόκτηση ενός παιδιού. Ο τρόπος ζωής και η νοοτροπία της σύγχρονης δυτικής κοινωνίας που μεταθέτει την εγκυμοσύνη των γυναικών σε όλο και μεγαλύτερη ηλικία (καριέρα, επαγγελματικές υποχρεώσεις, οικονομικοί λόγοι κλπ.), «ευθύνεται» σε σημαντικό βαθμό για τη ζήτηση και την εφαρμογή τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και πιο συγκεκριμένα την εξωσωματική γονιμοποίηση.
Όπως σημειώνει ο κ. Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, Senior Consultant της ICAP GROUP, ο οποίος επιμελήθηκε την εν λόγω κλαδική μελέτη, στον εξεταζόμενο κλάδο δραστηριοποιείται ένας σχετικά μεγάλος αριθμός Μονάδων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, σε σχέση πάντα με τον πληθυσμό της χώρας και σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ευρώπης. Με βάση την πρωτογενή έρευνα που διενεργήθηκε, εκτιμάται ότι σήμερα σε ολόκληρη τη χώρα λειτουργούν 44 Ιδιωτικές Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής όλων των νομικών μορφών. Οι περισσότερες εξ αυτών (ποσοστό 68,2%) λειτουργούν υπό τη μορφή Ανωνύμων Εταιρειών και Εταιρειών Περιορισμένης Ευθύνης. Επίσης, η μεγάλη πλειοψηφία των επιχειρήσεων βρίσκεται στην περιοχή της Αθήνας. Επίσης, ιδιωτικές μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής λειτουργούν στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, στην Πάτρα, στη Λάρισα, στα Ιωάννινα, στην Αλεξανδρούπολη και στην Κρήτη (Ηράκλειο και Χανιά). Θα πρέπει να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι, εννέα ακόμη μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής λειτουργούν στις γυναικολογικές κλινικές ορισμένων δημόσιων νοσοκομείων. Συνεπώς ο συνολικός αριθμός των μονάδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην Ελλάδα ανέρχεται σε 53.
Οι ιδιωτικές μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, διαφοροποιούνται μεταξύ τους βάσει ορισμένων ανταγωνιστικών χαρακτηριστικών, τόσο ποιοτικών όσο και ποσοτικών. Τα βασικά πεδία ανταγωνισμού, μεταξύ αυτών, συνοψίζονται στα παρακάτω:
– Ιατροτεχνολογικός Εξοπλισμός: Η χρήση τεχνολογίας αιχμής η οποία εξασφαλίζει σε μια μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής τη δυνατότητα να εφαρμόσει όσο το δυνατόν περισσότερες και σύγχρονες ιατρικές μεθόδους εξωσωματικής γονιμοποίησης, αποτελεί σημαντικό παράγοντα επιλογής αυτής, έναντι κάποιας άλλης η οποία υστερεί στον τομέα αυτό.
– Ποιότητα Παρεχομένων Υπηρεσιών: Καταλυτικό ρόλο στην ανάπτυξη των μονάδων του κλάδου διαδραματίζει η ποιότητα των παρεχομένων υπηρεσιών, η οποία διασφαλίζεται τόσο με τη συνεχή ανανέωση του διαγνωστικού και ιατρικού εξο¬πλισμού, όσο και με τη συνεχή εκπαίδευση και κατάρτιση του ιατρικού προσωπικού.
– Ευκολία Πρόσβασης σε Γενετικό Υλικό: Καθώς το θεσμικό πλαίσιο της χώρας μας επιτρέπει την πραγματοποίηση εξωσωματικής γονιμοποίησης με τη χρήση γενετικού υλικού από δότη, η στενή συνεργασία μιας μονάδας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής με κάποια «τράπεζα» γενετικού υλικού, εξασφαλίζει την εύκολη και άμεση πρόσβαση σε αυτό.
– Έμπειρο Ιατρικό Προσωπικό: Το επίπεδο, το επιστημονικό υπόβαθρο και βέβαια η εμπειρία του προσωπικού που στελεχώνει μια μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, αποτελούν σημαντικό κριτήριο επιλογής μιας συγκεκριμένης μονάδος.
– Εξασφάλιση Εμπιστευτικότητας: Με δεδομένο ότι η απόκτηση ενός παιδιού με τη βοήθεια της επιστήμης, αποτελεί ένα πολύ «λεπτό» και «ευαίσθητο» ζήτημα, τόσο για το ζευγάρι όσο και για τον κοινωνικό του περίγυρο, η διασφάλιση της εμπιστευτικότητας και η αντιμετώπιση της κάθε περίπτωσης με αίσθημα ευθύνης από την πλευρά της μονάδας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, αποτελούν σημαντικό παράγοντα για την επιλογή αυτής.
– Υψηλά Ποσοστά Επιτυχίας: Οι επιτυχίες ενός κέντρου εξωσωματικής γονιμοποίησης αποτελούν σοβαρό συγκριτικό πλεονέκτημα και συμβάλλουν στο καλό «όνομα» που έχει στην αγορά και γενικότερα στον ιατρικό χώρο.
– Εξατομικευμένη Αντιμετώπιση: Συνήθως κάθε περίπτωση υπογονιμότητας που καλείται να αντιμετωπίσει μια μονάδα υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι διαφορετική από τις υπόλοιπες και ενέχει τις δικές της δυσκολίες και ιδιαιτερότητες. Επομένως, η εξατομικευμένη αντιμετώπιση της κάθε περίπτωσης προσδίδει σημαντικό πλεονέκτημα σε μια μονάδα, έναντι κάποιας άλλης.
– Παροχή Ψυχολογικής Στήριξης: Η διαδικασία απόκτησης ενός παιδιού με τη βοήθεια της επιστήμης, μπορεί να “φθείρει” ψυχολογικά ένα ζευγάρι. Ως εκ τούτου, σήμερα από τις περισσότερες μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης παρέχεται η δυνατότητα ψυχολογικής στήριξης.
– Τιμολογιακή Πολιτική: Σε μια εποχή εισοδηματικής «στενότητας», η σχέση μεταξύ τιμής και ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών, θα βαρύνει σημαντικά στην τελική επιλογή μιας μονάδας υποβοηθούμενης αναπαραγωγής έναντι κάποιας άλλης.
Το 2014 από όλες τις Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα (ιδιωτικές αλλά και του δημοσίου τομέα), διενεργήθηκαν συνολικά περίπου 9.000 κύκλοι εξωσωματικής γονιμοποίησης, παρουσιάζοντας πτωτική πορεία τα τελευταία έτη, τονίζει χαρακτηριστικά ο Κ. Παλαιολόγος. Ο εν λόγω αριθμός περιλαμβάνει το σύνολο των κύκλων που πραγματοποιήθηκαν με οποιαδήποτε ιατρική μέθοδο σε γυναίκες όλων των ηλικιών. Παράγοντες του κλάδου επισημαίνουν ότι, ο αριθμός των κύκλων που πραγματοποιήθηκε σε δημόσια νοσοκομεία είναι αρκετά μικρός. Όπως αναφέρει ο Κ. Παλαιολόγος, η οικονομική κρίση των τελευταίων ετών η οποία είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση των εισοδημάτων των νοικοκυριών, ως ένα βαθμό, επηρέασε αρνητικά και τον «οικογενειακό προγραμματισμό» και ειδικότερα τον αριθμό των κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης που πραγματοποιήθηκαν σε όλες τις Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής της χώρας μας. Τούτο ενισχύεται και από το γεγονός ότι, η συμμετοχή των ασφαλιστικών ταμείων στα έξοδα που απαιτούνται για την πραγματοποίηση μιας διαδικασίας εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι ιδιαίτερα χαμηλή και κυμαίνεται στα επίπεδα ενός «επιδόματος».
Σε ό,τι αφορά την αξία της αγοράς των υπηρεσιών εξωσωματικής γονιμοποίησης, εκτιμάται ότι το 2014 διαμορφώθηκε στο επίπεδο των 22 εκατ. ευρώ περίπου έναντι 25 εκατ. ευρώ το 2013 (μείωση 12%). Διευκρινίζεται στο σημείο αυτό ότι, η εν λόγω αξία αφορά τις παρεχόμενες υπηρεσίες των Μονάδων Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ιατρικές εξετάσεις, αμοιβή κέντρου και αμοιβή ιατρού) και δεν περιλαμβάνεται η αξία των χορηγούμενων φαρμάκων (φαρμακευτική δαπάνη).
Η κ. Παντελαίου αναφέρει επίσης ότι πέραν της διαχρονικής μείωσης του αριθμού των πραγματοποιηθέντων κύκλων εξωσωματικής γονιμοποίησης, η μείωση της αξίας της αγοράς ενισχύεται και από το γεγονός ότι, τα τελευταία χρόνια με αφορμή την οικονομική ύφεση, όλες οι Μονάδες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής προχώρησαν σε μείωση των τιμολογίων τους και κατά συνέπεια της δαπάνης που απαιτείται για μια διαδικασία εξωσωματικής γονιμοποίησης.