Εως τις 23 Φεβρουαρίου το μεσημέρι είναι ανοιχτό για διαβούλευση το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχική Υγεία που κατέθεσε το υπουργείο Υγείας. Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει πολιτικές που ξεκίνησαν να υλοποιούνται, αλλά και μεταρρυθμίσεις που επίκεινται.
Η κυβέρνηση έχει ήδη υλοποιήσει μια πληθώρα παρεμβάσεων για την προαγωγή, προστασία και ενίσχυση της ψυχικής υγείας τόσο του γενικού πληθυσμού, όσο και των ευάλωτων ομάδων, όπως είναι οι ηλικιωμένοι και τα παιδιά. Νέες δομές έχουν λάβει άδεια λειτουργίας, εξειδικευμένες δομές όπως εκείνη για διατροφικές διαταραχές στο νοσοκομείο “Σισμανόγλειο” προσφέρουν ήδη τις υπηρεσίες τους, ενώ μεταξύ άλλων έχουν αυξηθεί οι κλίνες σε ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων. Επιπλέον, ο ψηφιακός χάρτης των υπαρχουσών υπηρεσιών Ψυχικής Υγείας είναι προσβάσιμος από όλους τους πολίτες, διευκολύνοντάς τους στην εύρεση δομής κοντά τους.
Το υπό διαβούλευση Εθνικό Σχέδιο Δράσης αρθρώνεται σε ένα πλέγμα πολιτικών με δέκα άξονες, που διακρίνονται σε πέντε κάθετους και πέντε οριζόντιους. Ποιοι είναι αυτοί:
Κάθετοι άξονες
Ολοκλήρωση της κατάργησης της ιδρυματικής περίθαλψης, (κατάργηση των Τμημάτων Χρονίων Ασθενών στα εναπομείναντα Ψυχιατρικά Νοσοκομεία του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) και των Ιδιωτικών Ψυχιατρικών Κλινικών), με παράλληλη ανάπτυξη υπηρεσιών για άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ και συναφείς διαταραχές και ανάπτυξη της Ψυχογηριατρικής.
Περαιτέρω ανάπτυξη και ολοκλήρωση του κοινοτικού δικτύου υπηρεσιών ψυχικής υγείας με ταυτόχρονη ενσωμάτωση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, με παράλληλη αξιοποίηση των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών.
Ολοκλήρωση του δικτύου υπηρεσιών ψυχικής υγείας για παιδιά και εφήβους, συμπεριλαμβάνοντας ειδική πρόβλεψη για άτομα με διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές.
Μεταρρύθμιση των ιατροδικαστικών ψυχιατρικών υπηρεσιών από ιδρυματικές σε κοινοτικές υπηρεσίες και ανάπτυξη Μονάδων Ψυχιατρικής Εντατικής Θεραπείας.
Ολοκλήρωση και ενίσχυση του πανελλαδικού δικτύου των Κοινωνικών Συνεταιρισμών Περιορισμένης Ευθύνης.
Οριζόντιοι Άξονες
Καθολική εφαρμογή της τομεοποίησης σε όλη την επικράτεια, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους πυλώνες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας (Δημόσιος και Ιδιωτικός Τομέας, ΑμΚΕ), διασφάλιση της ποιότητας και της ασφάλειας των ληπτών υπηρεσιών ψυχικής υγείας και προώθηση της έρευνας και κατάρτιση στην ψυχική υγεία.
Μείωση του αριθμού των ακούσιων εισαγωγών στο μέσο όρο της ΕΕ.
Ενίσχυση της ένταξης ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας στην αγορά εργασίας και ανάπτυξη προγραμμάτων για την προστασία της ψυχικής υγείας των εργαζομένων.
Προστασία των δικαιωμάτων των ψυχικά ασθενών και καταπολέμηση του κοινωνικού στίγματος, με ταυτόχρονη ενδυνάμωση της φωνής των ψυχικά ασθενών και των οικογενειών τους.
Ενσωμάτωση της ψυχικής υγείας ως μέρος της ετοιμότητας και του σχεδιασμού/υλοποίησης της αντιμετώπισης σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, όπως η πανδημία.
Μία από τις επιδιώξεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης είναι η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση όλης της κοινωνίας για τα ζητήματα της ψυχικής υγείας, με όραμα την καθολική πρόσβαση στις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και τη μηδενική ανοχή στο στίγμα και τους κοινωνικούς αποκλεισμούς.
Επιπολασμός ψυχικών διαταραχών και αριθμός ασθενών
Στην Ελλάδα το συνολικό κόστος που αφορά στον τομέα ψυχικής υγείας είναι πολύ δύσκολο να υπολογιστεί αλλά εκτιμάται ότι δεν διαφέρει από τον μέσο όρο των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) ως ποσοστό του συνολικού κόστους υγείας. Σε
πρόσφατη μελέτη το 2019, αποτυπώθηκαν οι επεξεργασμένοι δείκτες θνησιμότητας (συνολικός, λόγω αυτοκτονίας και λόγω ψυχικής νόσου γενικά, όπως δίνονται από την ΕΛΣΤΑΤ) καθώς και ο ελάχιστος εκτιμώμενος επιπολασμός σημείου και εκτιμώμενες ανάγκες των βασικών ψυχιατρικών διαταραχών. Η εκτίμηση του αριθμού έγινε στη βάση γενικού πληθυσμού 10 εκατ. με 6,5 εκατομμύρια ενήλικες (18 έως 65 ετών).
Ενδεικτικά, ο επιπολασμός για σχιζοφρένεια και ψυχώσεις είναι 1%, με τον εκτιμώμενο αριθμό ασθενών να ανέρχεται σε 100.000. Οι αγχώδεις διαταραχές έχουν επιπολασμό 15% και ο εκτιμώμενος αριθμός ασθενών ανέρχεται σε 1,5 εκατομμύριο, ενώ για μείζονα κατάθλιψη και καταθλίψεις ο επιπολασμός είναι 6% και οι ασθενείς περί τους 600.000. Οι παιδοψυχιατρικές καταστάσεις καταγράφουν επιπολασμό 2-3% και 200.000 – 300.000 μικρούς ασθενείς, ενώ σοβαρός είναι και ο αντίκτυπος του αλκοόλ και άλλων εξαρτήσεων, με επιπολασμό 5-7% και 500.000 – 700.000 ασθενείς.