Στην πρώτη αιτία θανάτου έχει εξελιχθεί πλέον ο καρκίνος στο σύγχρονο κόσμο, με τη χώρα μας να εκτιμάται ότι εμφανίζει 67.000 νέα κρούσματα και περίπου 32.000 θάνατοι ετησίως. Ειδικότερα στην Ελλάδα ο καρκίνος αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου με ποσοστό 27% στο σύνολο και με 38% στις ηλικίες κάτω των 65 ετών. Η σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Καρκίνου δίνει το έναυσμα για να τονιστεί ακόμη μια φορά ότι οι πολιτικές διαχείρισης της νόσου έχουν περιοριστεί σε «ασκήσεις επί χάρτου», με την Ελλάδα να κινείται χωρίς σχέδιο και χωρίς τη δυνατότητα να ανταποκριθεί στις ανάγκες των ασθενών.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του καρκίνου πνεύμονα ο οποίος αποτελεί τον πλέον θανατηφόρο καρκίνο, καθώς κάθε χρόνο ένας στους πέντε ογκολογικούς ασθενείς που χάνει τη ζωή του πεθαίνει από αυτόν. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, το 2018 διαγνώστηκαν 470.000 Ευρωπαίοι με καρκίνο του πνεύμονα ενώ 388.000 πέθαναν από τη νόσο. Ο εν λόγω καρκίνος αποτελεί μία μεγάλη πρόκληση για τα συστήματα υγείας, όμως ακόμη και οι ανεπτυγμένες κοινωνίες δεν φαίνεται να έχουν συστήσει ένα στρατηγικό σχέδιο για την αντιμετώπισή του. Η Ελλάδα μάλιστα φαίνεται να αποτελεί μία από τις χώρες που στερούνται στρατηγικού σχεδιασμού και μάλιστα ανήκει σε μια ομάδα χωρών που υστερούν σε έξι βασικά πεδία.
Τα παραπάνω αποδεικνύονται από έρευνα η οποία έγινε με πρωτοβουλία της εταιρείας MSD από τον οργανισμό The Economist Intelligence Unit, σχετικά με τις πολιτικές των χωρών της Ευρώπης σχετικά με τον καρκίνο του πνεύμονα. Τα πρώτα αποτελέσματα δείχνουν μια κατακερματισμένη πολιτική προσέγγιση σε ολόκληρη την Ευρώπη και υπογραμμίζουν την ανάγκη ευαισθητοποίησης σε πολλαπλά μέτωπα.
Ειδικότερα η μελέτη δείχνει σχετικά με την Ελλάδα ότι:
1. Από τις 27 χώρες που συμμετέχουν, το 15% (4 χώρες) δεν διαθέτουν Εθνικό Σχέδιο Ελέγχου Καρκίνου (NCCP), ενώ 14 χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) δεν έχουν ενημερώσει τα τελευταία πέντε χρόνια το σχέδιό τους και μόνο μία χώρα έχει ένα σχέδιο ελέγχου για τον καρκίνο του πνεύμονα.
2. Οι Κλινικές Κατευθυντήριες Οδηγίες για τον Καρκίνο του Πνεύμονα θα πρέπει να περιλαμβάνουν χρονικά πλαίσια για την έγκαιρη παρακολούθηση ατόμων που έχουν συμπτώματα προκειμένου να προχωρούν σε διαγνωστικούς ελέγχους ώστε στη συνέχεια να λαμβάνουν θεραπεία όσοι διαγνωστούν. Παρόλο που 26 από τις 27 χώρες που καλύπτονται από τη μελέτη έχουν εθνικές κλινικές κατευθυντήριες οδηγίες για τον καρκίνο του πνεύμονα τα στοιχεία δείχνουν πως:
• 12 χώρες(μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) δεν περιλαμβάνουν χρονικό πλαίσιο εντός του οποίου θα πρέπει να γίνονται διαγνωστικοί έλεγχοι σε πιθανούς ασθενείς με καρκίνο του πνεύμονα.
• 15 χώρες (μεταξύ αυτών και η Ελλάδα) δεν περιλαμβάνουν τη γρήγορη παραπομπή στη δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια περίθαλψη, όταν έχει γίνει διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα.
• 2 χώρες (μία εξ αυτών η Ελλάδα) δεν έχει προδιαγραφές για παρηγορητική φροντίδα και υπηρεσίες υποστήριξης.
3. Ενώ είναι γνωστό ότι οι ενώσεις ασθενών βοηθούν στην καλύτερη κατανόηση των αναγκών από τους ιθύνοντες της πολιτικής υγείας σε 12 χώρες -και στην Ελλάδα- δεν υπάρχει συγκεκριμένη οργάνωση ασθενών.
4. Επίσης ενώ θεωρείται απαραίτητη η συμμετοχή των ασθενών στους μηχανισμούς αξιολόγησης υπηρεσιών υγείας και φαρμάκων (ΗΤΑ), σε 12 χώρες δεν υπάρχει συμμετοχή. Να σημειώσουμε ότι στη χώρα μας φυσικά δεν υπάρχει κάτι τέτοιο καθώς οι εκπρόσωποι των ασθενών δε συμμετέχουν σε κανένα φορέα πολιτικής υγείας. Επίσης στην Ελλάδα οργανισμός ΗΤΑ δεν υπάρχει.
Συνεργασία Ογκολόγων – ΕΟΠΥΥ
Σε μια προσπάθεια να γίνει μια πιο στοχευμένη προσπάθεια για την αντιμετώπιση των ελλειμμάτων στη διαχείριση του κακρίνου στη χώρα, στο ΕΟΠΥΥ σε συνεργασία με την Εταιρεία Ογκολόγων Παθολόγων Ελλάδας (ΕΟΠΕ) συγκρότησε πρόσφατα Ογκολογική Επιτροπή με σκοπό την εξάλειψη των εμποδίων που αφορούν στη θεραπεία του καρκίνου. Η προσπάθεια έχει να κάνει όχι μόνο με το φαινόμενο της έλλειψης ογκολογικών φαρμάκων αλλά και μια σειρά κρίσιμα ζητήματα όπως τα Μητρώα Ασθενών, ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Ασθενή και οι Κατευθυντήριες Οδηγίες.
Μέσω της νέας επιτροπής επιδιώκεται να απλοποιηθούν οι διαδικασίες, να μην υπάρχουν καθυστερήσεις και να μην χάνονται ζωές.
Βασική μέριμνα δίνεται στην προτεραιοποίηση των μορφών του καρκίνου ώστε να εγκρίνονται άμεσα τα φάρμακα και να μην υπάρχει αναμονή. Επίσης, η έγκριση των ογκολογικών φαρμάκων να γίνεται άπαξ και να μην χρειάζεται ο ασθενής να περνά από επιτροπή για να εγκριθεί η συνέχιση της θεραπείας του.