Στην επικαιρότητα της πολιτικής υγείας αναμένεται να επιστρέψει άμεσα το ζήτημα των Μη Συνταγογραφούμενων Φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ), με βασικό θέμα προς επίλυση, την απελευθέρωση του δικτύου διανομής, για μια ομάδα σκευασμάτων που πραγματοποιούν πωλήσεις πάνω από 400 εκατ. ευρώ. Το γεγονός ότι από τη μια δεν τίθεται θέμα αλλαγής της τιμολόγησης μέχρι το τέλος του 2016 και ότι από την άλλη αυτή τη στιγμή το Υπουργείο Υγείας έχει άλλα καυτά ζητήματα να διευθετήσει, δε σημαίνει πως τα ΜΗΣΥΦΑ δεν περιλαμβάνονται στην ατζέντα των επερχόμενων πιεστικών συζητήσεων με τους θεσμούς.
Είναι λογικό να συμπεράνει κανείς ότι οι μόνο προετοιμασμένοι γι αυτή τη διαδικασία, είναι οι σημαντικοί «παίκτες» της συγκεκριμένης αγοράς, στην οποία όπως και στην αγορά των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, κυριαρχούν κατά βάση οι πολυεθνικοί κολοσσοί.
Όπως είχαμε περιγράψει στο special report στις 15/2 (εδώ), με βάσει τα στοιχεία της IMS Health, τα συνταγογραφούμενα φάρμακα, αποτελούν περίπου το74% της αγοράς φαρμακείου, με την αξία αυτών να φτάνει στα 2.533 εκατ. ευρώ έναντι 2.417 εκατ. ευρώ, ήτοι άνοδος 4,8%,. Την ίδια περίοδο τα φάρμακα με κουπόνι αποζημίωσης, που ανήκουν στα ΜΗΣΥΦΑ όμως δεν αποζημιώνονται, έφτασαν στα 172 εκατ. ευρώ έναντι 157 εκατ. ευρώ (λόγω διεύρυνσης και της αρνητικής λίστας), ενώ τα υπόλοιπα ΜΗΣΥΦΑ σημείωσαν επίσης αυξημένες πωλήσεις, και έφτασαν στα 241 εκατ. ευρώ έναντι 210 εκατ. ευρώ το 2014. Δηλαδή η αγορά των ΜΗΣΥΦΑ προϊόντων συνολικά, κινήθηκε πέρυσι με άνοδο 12,5%.
Συμπληρωματικά να αναφέρουμε ακόμη ότι, από πλευράς όγκου τα ΜΗΣΥΦΑ με κουπόνι αυξήθηκαν πέρυσι στα 73,7 εκατ. τεμάχια από 67,9 εκατ. τεμάχια και τα ΜΗΣΥΦΑ χωρίς κουπόνι στα 32,7 εκατομμύρια από 28 εκατομμύρια, δηλαδη συνολικά άνοδος της τάξης του 11%. Σύμφωνα επίσης με την IMS Health, από το 2010 μέχρι και το τέλος του 2015 από πλευράς όγκου, το μερίδιο αγοράς των ΜΗΣΥΦΑ (με ή χωρίς κουπόνι) κατέχει σήμερα μερίδιο 21,9%, το μεγαλύτερο ποσοστό που είχαν ποτέ στο διάστημα αυτό, έναντι 18,5% το 2010. Αντίστοιχα από πλευράς τζίρου το μερίδιό τους έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με το 2010 και από 6,3% έχει φτάσει πλέον στο 12,1%. Βέβαια η συνολική αγορά έχει υποχωρήσει από τα 4.465 εκατ. ευρώ στα 3.420 εκατ. ευρώ αλλά τα ΜΗΣΥΦΑ έχουν αυξηθεί σε αξία κατά 45,8% στα 413 εκατ. ευρώ από 283 εκατ. ευρώ, ενώ σε όγκο η αύξηση είναι της τάξης του 20%.
Κατηγορίες
Κυρίαρχη κατηγορά στα ΜΗΣΥΦΑ αναδεικνύεται αυτή των σκευασμάτων για το κρύωμα και το βήχα. Μάλιστα εκτιμάται ότι η συγκεκριμένη αγορά φαρμάκων είναι της τάξης των 80 εκατ. ευρώ και μάλιστα κινήθηκε με άνοδο της τάξης του 11% σε σχέση με το 2014 ενώ από το 2012 έχει αυξηθεί κατά 30%. Στη συγκεκριμένη αγορά, υψηλά μερίδια κατέχουν γνωστά αποχρεμπτικά σιρόπια των Novartis και Boehringer αλλά και οι παστίλιες της ΡΕΚΙΤ ΜΠΕΝΚΙΖΕΡ
Η δεύτερη μεγάλη κατηγορία είναι τα αναλγητικά σκευάσματα όπου το πασίγνωστο παυσίπονο της Bristol κατέχει πάνω από το 20% της αγοράς. Συνολικά η εν λόγω αγορά υπολογίζεται ότι έχει τζίρο περί τα 78 εκατ. ευρώ σημειώνοντας άνοδο 14% σε σχέση με το 2014 και σχεδόν 38% από το 2012. Υψηλότατο μερίδιο κατέχει φυσικά και η GSK με ένα επίσης δημοφιλέστατο σκεύασμα. Οι δυο εταιρείες συνολικά φαίνεται να ξεπερνούν το 40% της αγοράς.
Τρίτη σημαντική μεμονωμένη κατηγορία είναι αυτή των δερματολογικών προϊόντων με τζίρο που προσεγγίζει τα 37 εκατ. ευρώ και άνοδο 13% σε σχέση με το 2014, ενώ στην 3ετία η άνοδος είναι επίσης της τάξης του 30%.
Οι τρεις αυτές κατηγορίες αποτελούν περίπου το 50% ενώ υπάρχουν και άλλες μικρότερες με σημαντικότερη την κατηγορία των οφθαλμολογικών προϊόντων η αξία της οποία εκτιμάται στα περίπου 22 εκατ. ευρώ. Η συγκεκριμένη κατηγορία έχει παρουσιάσει θεαματική αύξηση της τελευταία χρόνια που ξεπερνά το 45% με την άνοδο μέσα στο 2015 να είναι της τάξης του 14%.
Με βάση την ευρύτερη κατηγοριοποίηση των σκευασμάτων που δεν συνταγογραφούνται και ανήκουν στην κατηγορία των καταναλωτικών (ΟΤC σύμφωνα με το διεθνή όρο), το μεγαλύτερο μερίδιο στα φαρμακεία ανήκει στην κατηγορία των συμπληρωμάτων (βιταμίνες, μέταλλα κλπ). Η συγκεκριμένη αγορά φαίνεται να ξεπερνά τα 80 εκατ. ευρώ όμως δεν είναι ακριβώς ξεκάθαρο στη συνολική εκτίμησή της τι αφορά φαρμακευτικό σκεύασμα και τι είναι συμπλήρωμα. Στην τελευταία αυτή κατηγορία υπάρχει ήδη μερική απελευθέρωση καθώς σε σουπερ μάρκετ και καταστήματα διατροφής υπάρχουν τέτοια σκευάσματα. Ακόμη μια άλλη κατηγορία αφορά σκευάσματα δίαιτας και ειδικής διατροφής.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΦ, όπως αναφέρθηκε οι μεγάλες πολυεθνικές έχουν και σημαντική θέση και στη συγκεκριμένη αγορά. Συγκεκριμένα Novartis, Johnson & Johnson, GSK, Bristol, Bayer, Boehringer, Pfizer, Sanofi, Ρέκιτ Μπένκιζερ, ενώ σημαντική παρουσία έχουν και οι ελληνικές Βιανέξ, Uni-Pharma και Olvos,