Θετικά αποτελέσματα έδειξε νέο φάρμακο για τη νόσο Αλτσχάιμερ

Ορισμένοι ερευνητές χαίρονται με την πρόσφατη ανακοίνωση ότι ένα φάρμακο που είναι υποψήφιο για τη νόσο του Αλτσχάιμερ επιβράδυνε τον ρυθμό της γνωστικής έκπτωσης για τους ανθρώπους σε μια κλινική δοκιμή κατά 27%. Άλλοι, ωστόσο, παραμένουν διστακτικοί, θέλοντας να δουν δεδομένα πέρα ​​από αυτά που αποκαλύφθηκαν σε δελτίο τύπου στις 27 Σεπτεμβρίου . Εάν τα αποτελέσματα επιβεβαιωθούν, η θεραπεία – που ονομάζεται lecanemab – θα είναι η πρώτη του είδους της που θα δείχνει ένα ισχυρό σήμα γνωστικού οφέλους σε μια ισχυρή δοκιμή.

«Είναι μια τέτοια νίκη για τον τομέα μας», λέει η Liana Apostolova, νευρολόγος στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα στην Ιντιανάπολη.

Τα αποτελέσματα είναι «πολλά ελπιδοφόρα», λέει ο Caleb Alexander, ειδικός σε θέματα εσωτερικής ιατρικής και επιδημιολόγος στη Σχολή Δημόσιας Υγείας Johns Hopkins Bloomberg στη Βαλτιμόρη του Μέριλαντ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής για τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA). Αλλά, προσθέτει, «θα πρέπει να δούμε τι προτείνει η πλήρης ανάλυση της δοκιμής». Ο Alexander και άλλοι σημειώνουν επίσης ότι, αν και τα αποτελέσματα δείχνουν ότι το lecanemab προσφέρει κάποιο κλινικό όφελος, ο βαθμός στον οποίο το κάνει είναι μικρός.

Αναπτύχθηκε από την Eisai, μια φαρμακευτική εταιρεία στο Τόκιο, και την εταιρεία βιοτεχνολογίας Biogen στο Cambridge της Μασαχουσέτης, το lecanemab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που έχει σχεδιαστεί για να καθαρίζει συστάδες πρωτεΐνης από τον εγκέφαλο που πολλοί πιστεύουν ότι είναι η βασική αιτία της νόσου του Αλτσχάιμερ. Αυτή η θεωρία, γνωστή ως «υπόθεση αμυλοειδούς», υποστηρίζει ότι η πρωτεΐνη αμυλοειδές-β συσσωρεύεται σε τοξικές αποθέσεις καθώς η ασθένεια εξελίσσεται, προκαλώντας τελικά άνοια.

Η αμφιλεγόμενη έγκριση φαρμάκων για το Αλτσχάιμερ θα μπορούσε να επηρεάσει άλλες ασθένειες

Το αν η lecanemab επιβεβαιώνει ή όχι την υπόθεση του αμυλοειδούς μένει να φανεί, λένε οι ερευνητές.

«Δεν νομίζω ότι μια μελέτη θα αποδείξει μια πολύ μακροχρόνια αμφιλεγόμενη υπόθεση», λέει ο Brent Forester, διευθυντής του Ερευνητικού Προγράμματος Γηριατρικής Ψυχιατρικής στο McLean Hospital στο Belmont της Μασαχουσέτης, ο οποίος βοήθησε στη διεξαγωγή της κλινικής δοκιμής για το lecanemab. «Αλλά μια θετική μελέτη υποστηρίζει την υπόθεση».

Το αμυλοειδές «σχετίζεται με το πρόβλημα, αλλά δεν είναι «το πρόβλημα», λέει ο Τζορτζ Πέρι, νευροβιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Σαν Αντόνιο και σκεπτικιστής για την υπόθεση του αμυλοειδούς. «Αν το τροποποιήσεις, φυσικά μπορείς να έχεις κάποιο μικρό όφελος».

Μικρό, αλλά σημαντικό

Ακόμη και ένα μέτριο όφελος πιθανότατα θα εκτιμούσε τα δεκάδες εκατομμύρια των ανθρώπων που ζουν με τη νόσο του Αλτσχάιμερ παγκοσμίως. «Αυτά είναι τα πιο ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε κλινικές δοκιμές που θεραπεύουν τις υποκείμενες αιτίες της νόσου Αλτσχάιμερ μέχρι σήμερα», ανέφερε η Ένωση Αλτσχάιμερ, χρηματοδότης έρευνας και οργανισμός υπεράσπισης ασθενών, σε δήλωση.

Πέρυσι, ο FDA ενέκρινε αμφιλεγόμενα το aducanumab , ένα άλλο μονοκλωνικό αντίσωμα που αναπτύχθηκε από τη Biogen, για τη θεραπεία της νόσου του Αλτσχάιμερ — χωρίς σαφή ένδειξη γνωστικού οφέλους. Δύο ημιτελείς δοκιμές φάσης ΙΙΙ έδειξαν ότι το φάρμακο μπορούσε να καθαρίσει το αμυλοειδές από τον εγκέφαλο, αλλά μόνο ένα υποσύνολο συμμετεχόντων παρουσίασε επιβράδυνση στη γνωστική έκπτωση.

Αντίθετα, η δοκιμή φάσης ΙΙΙ του lecanemab, που ονομάζεται Clarity AD, διεξήχθη χωρίς διακοπή για ολόκληρους 18 μήνες και επιβράδυνε την πτώση σε στατιστικά σημαντικό βαθμό. Τα κορυφαία αποτελέσματα που κυκλοφόρησαν από τους Eisai και Biogen περιγράφουν ευρήματα από σχεδόν 1.800 άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ πρώιμου σταδίου που ζουν σε περισσότερες από δώδεκα χώρες.

Οι συμμετέχοντες έλαβαν ενδοφλέβιες εγχύσεις είτε lecanemab είτε εικονικού φαρμάκου κάθε δύο εβδομάδες κατά τη διάρκεια της δοκιμής. Η γνωστικότητά τους αξιολογήθηκε χρησιμοποιώντας μια κλίμακα 18 σημείων που ονομάζεται Κλινική Κατάταξη Άνοιας-Άθροισμα Κουτιών (CDR-SB). Οι κλινικοί γιατροί υπολογίζουν τη βαθμολογία CDR–SB ενός ατόμου παίρνοντας συνέντευξη από αυτούς και τους φροντιστές του και δοκιμάζοντας τις ικανότητες του ατόμου σε τομείς όπως η μνήμη και η επίλυση προβλημάτων.

Όχι μόνο το lecanemab μείωσε το αμυλοειδές στους εγκεφάλους των ανθρώπων, αλλά όσοι έλαβαν θεραπεία σημείωσαν, κατά μέσο όρο, 0,45 βαθμούς καλύτερα στο CDR-SB από εκείνους στην ομάδα εικονικού φαρμάκου στο όριο των 18 μηνών.

Στενή παρακολούθηση

Ο FDA εξετάζει το lecanemab για «ταχεία έγκριση» με βάση τα αποτελέσματα της φάσης ΙΙ που έδειξαν μείωση του αμυλοειδούς. Τα αποτελέσματα της νέας φάσης ΙΙΙ θα μπορούσαν να ανατρέψουν τη ζυγαριά υπέρ της έγκρισης, αν και επίσημα δεν αποτελούν μέρος της αναθεώρησης. Ο οργανισμός αναμένει να ανακοινώσει την απόφασή του στις 6 Ιανουαρίου.

«Είναι σαφές ότι όλοι θα το παρακολουθούν στενά – όπως θα έπρεπε», λέει ο Alexander. Ο FDA ενέκρινε το aducanumab χρησιμοποιώντας το ίδιο πρόγραμμα, λέει, επομένως έχει δημιουργηθεί ένα προηγούμενο που θα μπορούσε να επηρεάσει μελλοντικά φάρμακα κατά των αμυλοειδών .

Η εταιρεία βιοτεχνολογίας Roche, με έδρα τη Βασιλεία της Ελβετίας, θα δημοσιεύσει αποτελέσματα φάσης ΙΙΙ αργότερα φέτος για το αντίσωμά της, το gantenerumab. Και η Eli Lilly, στην Ινδιανάπολη, σχεδιάζει να δημοσιεύσει τα αποτελέσματα για την υποψήφια της, donanemab, το επόμενο έτος.

Ωστόσο, οι ερευνητές λένε ότι το αμυλοειδές είναι μόνο ένα συστατικό της νόσου του Αλτσχάιμερ.

«Υπάρχει μια πολύ επιζήμια δεύτερη πρωτεΐνη που ονομάζεται tau που πρέπει να αντιμετωπιστεί», λέει η Apostolova, η οποία έχει συμβουλευτεί το Biogen και το Eisai. Το Tau εναποτίθεται επίσης στον εγκέφαλο ατόμων που πάσχουν από Αλτσχάιμερ. «Και το tau είναι στην πραγματικότητα αυτό που πραγματικά συσχετίζεται έντονα με τη γνωστική έκπτωση», προσθέτει.

Μια προσέγγιση πολλαπλών φαρμάκων που στοχεύει τόσο το αμυλοειδές όσο και το ταυ «θα ήταν η πιο επιτυχημένη όσον αφορά μια αδυσώπητη νευροεκφυλιστική ασθένεια όπως το Αλτσχάιμερ», λέει η Apostolova.

Η Forester διευρύνει αυτήν την ιδέα ακόμη περισσότερο, υποδηλώνοντας ότι τα άτομα με Αλτσχάιμερ και οι φροντιστές τους χρειάζονται υποστήριξη πέρα ​​από τη φαρμακευτική αγωγή, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της καθοδήγησης σχετικά με τον τρόπο διαχείρισης της εξέλιξης της νόσου.

«Όλα αυτά πρέπει να αποτελούν μέρος της ολιστικής φροντίδας για την άνοια», λέει ο Forester. «Δεν μπορείς να επέμβεις με ένα φάρμακο στο κενό».