Ερευνητές του Ινστιτούτου Καρολίνσκα στη Σουηδία μελέτησαν πώς οι συνήθειες των παιδιών στις ΗΠΑ όσον αφορά τις οθόνες συσχετίζονται με το πώς εξελίσσονται οι γνωστικές τους ικανότητες με την πάροδο του χρόνου. Διαπίστωσαν ότι τα παιδιά που περνούσαν πάνω από το μέσο όρο χρόνο παίζοντας βιντεοπαιχνίδια αύξησαν τη νοημοσύνη τους περισσότερο από το μέσο όρο, ενώ η παρακολούθηση τηλεόρασης ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν είχαν ούτε θετική ούτε αρνητική επίδραση. Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο περιοδικό Scientific Reports.
Τα παιδιά περνούν όλο και περισσότερο χρόνο μπροστά σε οθόνες. Το πώς αυτό επηρεάζει την υγεία τους και αν έχει θετικό ή αρνητικό αντίκτυπο στις γνωστικές τους ικανότητες συζητείται έντονα. Για την παρούσα μελέτη, οι ερευνητές του Karolinska Institutet και του Vrije Universiteit Amsterdam μελέτησαν συγκεκριμένα τη σχέση μεταξύ των συνηθειών με τις οθόνες και της νοημοσύνης με την πάροδο του χρόνου.
Στη μελέτη συμμετείχαν πάνω από 9.000 αγόρια και κορίτσια στις ΗΠΑ. Σε ηλικία εννέα ή δέκα ετών, τα παιδιά πραγματοποίησαν μια σειρά ψυχολογικών τεστ για να μετρήσουν τις γενικές γνωστικές τους ικανότητες (νοημοσύνη). Τα παιδιά και οι γονείς τους ρωτήθηκαν επίσης για το πόσο χρόνο περνούσαν τα παιδιά παρακολουθώντας τηλεόραση και βίντεο, παίζοντας βιντεοπαιχνίδια και ασχολούμενα με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Παρακολούθηση μετά από δύο χρόνια
Λίγο περισσότερα από 5.000 από τα παιδιά παρακολουθήθηκαν μετά από δύο χρόνια, οπότε και τους ζητήθηκε να επαναλάβουν τα ψυχολογικά τεστ. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να μελετήσουν πώς οι επιδόσεις των παιδιών στα τεστ διέφεραν από τη μία δοκιμασία στην άλλη και να ελέγξουν τις ατομικές διαφορές στην πρώτη δοκιμασία. Επίσης, έλεγξαν τις γενετικές διαφορές που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τη νοημοσύνη και τις διαφορές που θα μπορούσαν να σχετίζονται με το εκπαιδευτικό υπόβαθρο και το εισόδημα των γονέων.
Κατά μέσο όρο, τα παιδιά περνούσαν 2,5 ώρες την ημέρα παρακολουθώντας τηλεόραση, μισή ώρα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και 1 ώρα παίζοντας βιντεοπαιχνίδια. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι εκείνα που έπαιζαν περισσότερα παιχνίδια από τον μέσο όρο αύξησαν τη νοημοσύνη τους μεταξύ των δύο μετρήσεων κατά περίπου 2,5 μονάδες IQ περισσότερο από τον μέσο όρο. Δεν παρατηρήθηκε καμία σημαντική επίδραση, θετική ή αρνητική, της παρακολούθησης τηλεόρασης ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
“Δεν εξετάσαμε τις επιπτώσεις της συμπεριφοράς στην οθόνη στη σωματική δραστηριότητα, τον ύπνο, την ευεξία ή τις σχολικές επιδόσεις, οπότε δεν μπορούμε να πούμε τίποτα γι’ αυτό”, λέει ο Torkel Klingberg, καθηγητής γνωστικής νευροεπιστήμης στο Τμήμα Νευροεπιστήμης του Karolinska Institutet. “Αλλά τα αποτελέσματά μας υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι ο χρόνος στην οθόνη γενικά δεν επηρεάζει τις γνωστικές ικανότητες των παιδιών και ότι τα βιντεοπαιχνίδια μπορούν στην πραγματικότητα να βοηθήσουν στην ενίσχυση της νοημοσύνης. Αυτό συνάδει με αρκετές πειραματικές μελέτες σχετικά με το παιχνίδι βιντεοπαιχνιδιών”.
Η νοημοσύνη δεν είναι σταθερή
Τα αποτελέσματα συνάδουν επίσης με πρόσφατες έρευνες που δείχνουν ότι η νοημοσύνη δεν είναι μια σταθερά, αλλά μια ποιοτική μεταβλητή, που επηρεάζεται από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
“Θα μελετήσουμε τώρα τις επιδράσεις άλλων περιβαλλοντικών παραγόντων και πώς οι γνωστικές επιδράσεις σχετίζονται με την ανάπτυξη του εγκεφάλου στην παιδική ηλικία”, λέει ο Torkel Klingberg.
Ένας περιορισμός της μελέτης είναι ότι αφορούσε μόνο παιδιά στις ΗΠΑ και δεν έκανε διάκριση μεταξύ διαφορετικών τύπων βιντεοπαιχνιδιών, γεγονός που καθιστά δύσκολη τη μεταφορά των αποτελεσμάτων σε παιδιά άλλων χωρών με άλλες συνήθειες παιχνιδιού. Υπήρχε επίσης κίνδυνος σφάλματος αναφοράς, καθώς ο χρόνος οθόνης και οι συνήθειες αξιολογήθηκαν από τον ίδιο τον χρήστη.