Η παχυσαρκία αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα της δημόσιας υγείας στον δυτικό κόσμο με σοβαρές συνέπειες όχι μόνο για το άτομο που αντιμετωπίζει το πρόβλημα, αλλά για όλο το κοινωνικό σύνολο και το σύστημα υγείας. Χαρακτηριστικό της σοβαρότητας είναι το γεγονός πως πρόκειται για πραγματική νόσο, σύμφωνα με τα κριτήρια Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO).
Γράφει ο Γρηγόρης Τσιώτος, Επίκουρος Καθηγητής Χειρουργικής, Mayo Clinic, Διευθυντής Α’ Χειρουργικής Κλινικής Νοσοκομείου Μητέρα-Υγεία
Η παχυσαρκία έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας και οφείλεται κυρίως στον δυτικό τρόπο ζωής. Χαρακτηριστικά, τα μισά παιδιά στις ΗΠΑ πάσχουν από παχυσαρκία, η οποία προδιαθέτει σε νοσογόνο παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες το ίδιο φαινόμενο έχει επεκταθεί και στην Ευρώπη.
Η παχυσαρκία λοιπόν δεν είναι απλώς μια συσσώρευση περιττών κιλών, αλλά συνδέεται με σοβαρές παθήσεις, όπως η στεφανιαία νόσος, το εγκεφαλικό επεισόδιο, ο διαβήτης και αρκετές μορφές καρκίνου. Στους ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία, όπου η απώλεια των περιττών κιλών δεν μπορεί να επιτευχθεί μέσω της διατροφής και της σωματικής άσκησης, οριστική λύση δίνει η βαριατρική χειρουργική. Η συχνότητα του προβλήματος αντανακλάται και στη σημαντική αύξηση των βαριατρικών επεμβάσεων που έχει σημειωθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες.
Ποιους αφορά
Ασθενείς με νοσογόνο παχυσαρκία, δηλαδή με Δείκτη Σωματικής Μάζας (ΔΣΜ) μεγαλύτερο από 35, οι οποίοι ούτε μπορούν να χάσουν αρκετό βάρος, αλλά ούτε και να διατηρήσουν την όποια απώλεια κιλών με δίαιτα, ή σωματική άσκηση, πρέπει να σκέπτονται πολύ σοβαρά τη χειρουργική λύση. Οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι η νοσογόνος παχυσαρκία τούς στερεί κατά μέσο όρο 10 χρόνια ζωής, τους οδηγεί σε εμφάνιση διαβήτη και υπέρτασης, σε επταπλάσια πιθανότητα εμφάνισης εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρκίνου παχέος εντέρου, μαστού, ωοθήκης και μήτρας. Αυτοί είναι οι λόγοι για τους οποίους ονομάζεται «νοσογόνος», ή «κακοήθης». Η πληροφόρηση αυτή πρέπει να παρέχεται με ακρίβεια και υπευθυνότητα και όχι με απλουστευμένο τρόπο. Πρέπει να τονίζεται ξεκάθαρα στους ασθενείς ότι το πρόβλημα της νοσογόνου παχυσαρκίας δεν είναι αισθητικό, κοινωνικό, ή ψυχολογικό, αλλά έχει ισχυρότατο ιατρικό χαρακτήρα.
Χειρουργικές τεχνικές αντιμετώπισης της νοσογόνου παχυσαρκίας
Στην εποχή μας είναι κυρίως δύο: η επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve gastrectomy, το λεγόμενο «μανίκι») και η γαστρική παράκαμψη (gastric by-pass). Σήμερα και οι δύο αυτές εγχειρήσεις γίνονται λαπαροσκοπικά, με ελάχιστη παραμονή στο νοσοκομείο και πολύ γρήγορη αποκατάσταση. Η επιλογή μεταξύ των δύο εξαρτάται από τον ΔΣΜ, τις διατροφικές συνήθειες, το ιστορικό κάθε ασθενούς και την ανάλυση που πάντα πρέπει να γίνεται από τον υπεύθυνο χειρουργό. Η γαστρική παράκαμψη ήταν η εγχείρηση εκλογής για δύο δεκαετίες στις ΗΠΑ, διότι προκαλεί απώλεια βάρους με πολλούς μηχανισμούς και αποδείχθηκε πολύ καλύτερη συγκρινόμενη με τις άλλες διαθέσιμες εγχειρήσεις εκείνης της εποχής, όπως ο δακτύλιος και η διαμερισματοποίηση.
Η επιμήκης γαστρεκτομή (sleeve-«μανίκι») προκαλεί απώλεια βάρους με δύο μηχανισμούς. Πρώτον, ελαττώνει πάρα πολύ την ποσότητα του φαγητού που μπορεί κάποιος να καταναλώσει και δεύτερον ελαττώνει την όρεξη για φαγητό, δηλαδή αλλάζει τη σχέση του ασθενούς με το φαγητό. Τεχνικά είναι λιγότερο απαιτητική από τη γαστρική παράκαμψη και έχει πολύ καλά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα. Για τους λόγους αυτούς στις ΗΠΑ, για ΔΣΜ κάτω από 50-55, τα τελευταία χρόνια συνιστάται πλέον το sleeve, ενώ για πάνω από 50-55, προτείνεται το γαστρικό by-pass.
Στο σημείο αυτό πρέπει να τονιστεί ότι αυτές οι δύο είναι οι διεθνώς παραδεκτές εγχειρήσεις σε υπεύθυνα κέντρα παχυσαρκίας (βαριατρικής) διεθνώς. Δυστυχώς, πολύ συχνά ακόμα εφαρμόζονται και εγχειρήσεις που έχουν εγκαταλειφθεί (π.χ. δακτύλιος), ή επινοήσεις που προτείνονται από διάφορους χειρουργούς, αλλά ουδέποτε έχουν επιβεβαιωθεί από επιστημονικές συγκριτικές μελέτες. Οι ασθενείς πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί, να παίρνουν πάντοτε και δεύτερη γνώμη και να ερευνούν τις επιλογές τους.
