Τα νεότερα φάρμακα απώλειας βάρους, Wegovy και Zepbound, έχουν γίνει εξαιρετικά δημοφιλή. Ωστόσο, οι γιατροί εξακολουθούν να ανακαλύπτουν πώς επηρεάζουν συνολικά τον οργανισμό—τόσο θετικά όσο και αρνητικά—πέρα από τη μείωση του σωματικού βάρους.
Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature Medicine, ο Δρ. Ziyad Al-Aly, επικεφαλής έρευνας και ανάπτυξης στο Σύστημα Υγείας VA St. Louis και επιδημιολόγος στο Πανεπιστήμιο Ουάσινγκτον, πραγματοποίησε μια ολοκληρωμένη ανάλυση των επιπτώσεων των αγωνιστών του υποδοχέα GLP-1 στην υγεία. Τα φάρμακα αυτά ξεκίνησαν ως θεραπείες για τον διαβήτη, με σκοπό τη μείωση των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα, και πλέον έχουν εγκριθεί και για την απώλεια βάρους σε άτομα χωρίς διαβήτη.
Επειδή, όμως, χρησιμοποιούνται εδώ και περισσότερο καιρό στη θεραπεία του διαβήτη, η ομάδα του Al-Aly ανέλυσε τα ιατρικά αρχεία περισσότερων από δύο εκατομμυρίων ατόμων με διαβήτη από τη βάση δεδομένων των Υπηρεσιών Υγείας των Βετεράνων (VA). Ορισμένοι από αυτούς έπαιρναν αγωνιστές GLP-1, ενώ άλλοι λάμβαναν διαφορετικές θεραπείες για τον διαβήτη. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τις επιπτώσεις αυτών των φαρμάκων σε 175 διαφορετικές παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων λοιμώξεων, προβλημάτων εξάρτησης, νόσου Αλτσχάιμερ, αρθρίτιδας και γαστρεντερικών διαταραχών.
Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι όσοι λάμβαναν αγωνιστές GLP-1 είχαν χαμηλότερο κίνδυνο για πολλές παθήσεις, όπως Αλτσχάιμερ, άνοια, εθισμούς, επιληπτικές κρίσεις, διαταραχές πήξης του αίματος, καρδιακά προβλήματα και μολυσματικές ασθένειες, σε σύγκριση με όσους λάμβαναν άλλες θεραπείες διαβήτη. Ωστόσο, είχαν επίσης αυξημένο κίνδυνο για γαστρεντερικά προβλήματα, υπόταση, αρθρίτιδα, καθώς και ορισμένες νεφρικές παθήσεις και παγκρεατίτιδα—παρενέργειες που ήταν ήδη γνωστές για αυτά τα φάρμακα.
«Αυτή η μελέτη δείχνει ότι η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας και του μεταβολικού συνδρόμου έχει ευρύτερο όφελος για την υγεία», αναφέρει ο Al-Aly. «Ξέρουμε ότι η παχυσαρκία συνδέεται με πολλές ασθένειες και πλέον έχουμε εμπειρικά δεδομένα που δείχνουν ότι η θεραπεία της μπορεί να έχει σημαντικά οφέλη πέρα από την απώλεια βάρους. Ωστόσο, υπάρχουν και κίνδυνοι, και ελπίζουμε ότι αυτά τα ευρήματα θα ενθαρρύνουν τη συζήτηση μεταξύ των ασθενών και των γιατρών τους».
Πολλά από αυτά τα οφέλη είναι ήδη γνωστά. Πρόσφατα, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε την προσθήκη στις ενδείξεις του Wegovy ότι μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών επεισοδίων κατά 20% σε άτομα με παχυσαρκία. Τον Δεκέμβριο του 2024, ο FDA προσέθεσε επίσης στο Zepbound ότι μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα της αποφρακτικής υπνικής άπνοιας.
Άλλα πιθανά οφέλη, όπως η μείωση του κινδύνου νόσου Αλτσχάιμερ, βρίσκονται υπό διερεύνηση. Στη συγκεκριμένη ανάλυση, η ομάδα του Al-Aly διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που έπαιρναν αγωνιστές GLP-1 είχαν 12% μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης της νευροεκφυλιστικής αυτής πάθησης.
Η εξήγηση για την ποικιλία των επιπτώσεων αυτών των φαρμάκων βρίσκεται στο γεγονός ότι πολλοί ιστοί του σώματος διαθέτουν υποδοχείς για την ορμόνη GLP-1. Η μελέτη συμπεριέλαβε διάφορους τύπους φαρμάκων αυτής της κατηγορίας, όπως τη σεμαγλουτίδη (Wegovy και Ozempic) και την τιρζεπατίδη (Mounjaro και Zepbound). Παρότι η τιρζεπατίδη στοχεύει σε δύο ορμόνες—GLP-1 και GIP—ο Al-Aly εκτιμά ότι η κυρίαρχη δράση της εξακολουθεί να σχετίζεται με την GLP-1.
Η χαρτογράφηση όλων των επιδράσεων μιας νέας κατηγορίας φαρμάκων, όπως οι αγωνιστές GLP-1, θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο εργαλείο για οργανισμούς όπως ο FDA, προκειμένου να κατανοούν έγκαιρα τόσο τα οφέλη όσο και τις πιθανές παρενέργειες ενός φαρμάκου. «Ελπίζουμε ότι η έρευνά μας προσφέρει ένα παράδειγμα για το πώς οι νέες τεχνολογίες και στατιστικές μέθοδοι μπορούν να βοηθήσουν στη δημιουργία ενός χάρτη της δράσης ενός νέου φαρμάκου», αναφέρει ο Al-Aly.
Ωστόσο, δεδομένου ότι όλοι οι συμμετέχοντες στη μελέτη είχαν παχυσαρκία, δεν είναι σαφές ποιο μέρος των ωφελειών σχετίζεται αποκλειστικά με την απώλεια βάρους και ποιο μπορεί να οφείλεται σε άλλους μηχανισμούς των φαρμάκων. «Η παχυσαρκία μπορεί να θεωρηθεί η “μητέρα όλων των δεινών”», λέει ο Al-Aly. «Ίσως οι άνθρωποι παίρνουν τα GLP-1 φάρμακα για να χάσουν βάρος και, ως αποτέλεσμα της απώλειας αυτής, νιώθουν καλύτερα». Ωστόσο, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο τα φάρμακα να προσφέρουν πρόσθετα οφέλη στον οργανισμό πέρα από την ίδια την απώλεια κιλών.
