Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) είναι μια νόσος που χαρακτηρίζεται από αύξηση του σακχάρου (γλυκόζης) στο αίμα, λόγω μειωμένης παραγωγής ινσουλίνης. Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη εστιάζουμε σε μια από τις επιπλοκές του διαβήτη, το διαβητικό πόδι. Το διαβητικό πόδι προκαλείται γενικά από τον συνδυασμό της κακής αιμάτωσης και των νευρικών βλαβών στα νεύρα των κάτω άκρων. Μια απλή δερματική βλάβη (ξηρότητα, αποφολίδωση) που μπορεί να εμφανίσει ο ασθενής με διαβήτη, υπάρχει κίνδυνος να εξελιχθεί σε σοβαρό πρόβλημα υγείας, που ενδέχεται να έχει αποτέλεσμα ακόμα και την απώλεια του ποδιού του ασθενούς.
Ο αγγειοχειρουργός, κ. Νικόλαος Τσεκούρας μας ενημερώνει αναλυτικά, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Διαβήτη, για το διαβητικό πόδι, την εξελικτική πορεία της πάθησης και τις δυνατότητες αντιμετώπισής της.
Σχέση διαβήτη και αγγειακού συστήματος
Ο διαβήτης αποτελεί έναν από τους βασικότερους παράγοντες για την εμφάνιση στενώσεων και αποφράξεων στο αρτηριακό δίκτυο. Αυτή η κατάσταση είναι γνωστή με το όνομα: περιφερική αγγειοπάθεια. Η περιφερική αγγειοπάθεια προκαλείται από πολλούς άλλους παράγοντες όπως, για παράδειγμα, το κάπνισμα, την υπέρταση, την υπερλιπιδαιμία και την κακή διατροφή. Σε περίπτωση, όμως, που συνυπάρχει διαβήτης, η νόσος αυτή παίρνει πολύ πιο επιθετικό χαρακτήρα και οδηγεί συχνότερα σε σοβαρές επιπλοκές όπως τα εγκεφαλικά επεισόδια, η γάγγραινα και οι ακρωτηριασμοί στα κάτω άκρα. Πάνω από 500 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από διαβήτη και πάνω από 200 εκατομμύρια υποφέρουν από περιφερική αγγειοπάθεια.
Τι αλλοιώσεις προκαλεί το διαβητικό πόδι στο δέρμα;
Το διαβητικό πόδι προκαλείται από τον διαβήτη όχι μόνο λόγω της χαμηλής παροχής αίματος στο πόδι μέσω των αρτηριών που έχουν στενέψει ή έχουν κλείσει, αλλά και λόγω της δυσλειτουργίας των νεύρων που νευρώνουν ένα μεγάλο αριθμό μυών της περιοχής. Το αποτέλεσμα είναι, αρχικά, η εμφάνιση επώδυνων κάλων και στη συνέχεια ανοιχτών πληγών ή και νεκρώσεων, που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την βιωσιμότητα όλου του κάτω άκρου.
Ποιες είναι οι αιτίες που προκαλούν τον σχηματισμό του έλκους στο διαβητικό πόδι;
Το διαβητικό έλκος έχει πολυπαραγοντική αιτιολογία. Είναι αποτέλεσμα της κακής αιμάτωσης λόγω των στενώσεων που προκαλούν οι αθηρωματικές πλάκες και τη διαβητική νευροπάθεια. Ακόμα και λίγο αυξημένα επίπεδα σακχάρου (γλυκόζης) μπορεί να καταστρέψουν κάποια από τα νεύρα ατόμων με διαβήτη. Με τον όρο διαβητική νευροπάθεια αναφερόμαστε στα λάθος μηνύματα που στέλνουν τα νεύρα στους μύες των κάτω άκρων με αποτέλεσμα να χαλάει η αρχιτεκτονική του άκρου ποδός.
Τι πρέπει να προσέξει ένας ασθενής με διαβητικό πόδι;
Ένα χαρακτηριστικό των διαβητικών ποδιών είναι η απουσία φυσιολογικής αίσθησης της περιοχής. Για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξει τραυματισμός από ένα στενό παπούτσι, χωρίς να γίνει άμεσα αντιληπτός, αφού θα απουσιάζει το αίσθημα του πόνου. Άρα:
- Ελέγχουμε καθημερινά τα πόδια μας για τυχών εκδορές ή μικρές πληγές ή και για παρουσία κάλων. Ο έλεγχος αυτός για την περιοχή του πέλματος, καλό είναι να γίνεται με την βοήθεια ενός καθρέφτη.
- Επιπλέον, χρησιμοποιούμε κατάλληλα, άνετα παπούτσια, ώστε να μην πιέζεται το δέρμα του διαβητικού ποδιού.
- Δεν πλησιάζουμε πηγές θερμότητας, όπως θερμάστρες ή τζάκια, αφού, για τον ίδιο λόγο, μπορεί να προκαλέσουμε έγκαυμα στο πόδι μας, χωρίς να το καταλάβουμε!
- Χρησιμοποιούμε κατάλληλες ενυδατικές κρέμες από την κνήμη και κάτω, λόγω του ότι τα διαβητικά πόδια ξεραίνονται ευκολότερα. Προσοχή: η ενυδατική κρέμα δεν πρέπει να μπαίνει ανάμεσα από τα δάκτυλα.
- Το κόψιμο των νυχιών πρέπει να γίνεται με προσοχή, ώστε να μην τραυματιστεί το δέρμα, ιδανικά αυτή η απλή διαδικασία πρέπει να γίνεται από ειδικό.
- Δεν πειράζουμε εμείς τους κάλους. Η περιποίησή τους θα πρέπει να γίνεται πάντα με τις οδηγίες και επίβλεψη ειδικού.
- Σε ξαφνική αλλαγή χρώματος του δακτύλου ή μιας πληγής, όσο μικρή και αν είναι, απαιτείται άμεση εξέταση από ειδικό αγγειοχειρουργό.
Ποιες είναι οι προκλήσεις στη θεραπευτική προσέγγιση του διαβητικού ποδιού;
Η αντιμετώπιση της περιφερικής αγγειοπάθειας στα κνημιαία αγγεία και τα αγγεία του άκρου ποδός αποτελεί μια τεχνικά δύσκολη περιοχή για την εφαρμογή θεραπείας. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια με τη βοήθεια της τεχνολογίας να προσπελάσουμε καλύτερα αυτή την περιοχή και να λύσουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται. Προς αυτή την κατεύθυνση είναι σημαντική η συμβολή των υλικών που χρησιμοποιούνται: βελτιωμένα σύρματα, μπαλόνια, στεντς. Η χρήση σωστών υλικών σε συνδυασμό με την εξειδίκευση του αγγειοχειρουργού θα προσφέρει ένα επιτυχημένη αποτέλεσμα.
Ποια είναι η απάντηση της σύγχρονης ενδαγγειακής χειρουργικής στην αντιμετώπιση του διαβητικού ποδιού;
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μία εντυπωσιακή εξέλιξη στις ενδαγγειακές τεχνικές για την αντιμετώπιση της διαβητικής περιφερικής νόσου. Οι ενδαγγειακές τεχνικές είναι αυτές που μας επιτρέπουν να ανοίξουμε μία κλειστή αρτηρία μέσα από το αγγείο, μέσω διαδερμικής παρακέντησης, αποφεύγοντας τις χειρουργικές τομές. Τα πλεονεκτήματα της σύγχρονης ενδαγγειακής χειρουργικής είναι πολλά και κυρίως το ότι η εκτέλεση αυτών των επεμβάσεων γίνεται υπό τοπική αναισθησία, ειδικά όταν συνυπάρχουν άλλα σοβαρά ιατρικά προβλήματα σε άλλες περιοχές του σώματος, κάτι που είναι συχνό στους διαβητικούς ασθενείς.
Μερικά παραδείγματα αυτής της εξέλιξης είναι: τα ειδικά μπαλόνια που φουσκώνουν στην περιοχή της απόφραξης για να ανοίξουν την βλάβη, τα ειδικά στεντς, δηλαδή οι μεταλλικοί νάρθηκες που ανοίγουν και κρατάνε τα τοιχώματα της αρτηρίας ανοιχτά, οι συσκευές αθηρεκτομής που “ξυρίζουν” το υλικό που αποφράσσει το αγγείο και, έτσι, το αφαιρούν από την περιοχή, οι συσκευές που “σπάνε” το ασβέστιο το οποίο συσσωρεύεται στο τοίχωμα του διαβητικού και τα συνεχώς βελτιούμενα σύρματα που μας επιτρέπουν να περνάμε ευκολότερα μέσα από τις βλάβες.
Ποιο μήνυμα θα θέλατε να δώσετε προς τους ασθενείς με διαβητικό πόδι;
Υπάρχουν διάφορα μηνύματα που πρέπει να περάσουν στον κόσμο, όσον αφορά στην πρόληψη των αγγειακών επιπλοκών του διαβήτη.
- Ρύθμιση του διαβήτη: Δεν αμελούμε την επίσκεψη μας στον διαβητολόγο μας και ακολουθούμε με προσοχή και συνέπεια τις συμβουλές του. Η ρύθμιση του σακχάρου θα συμβάλει στη μείωση των βλαβών στα αγγεία.
- Κάπνισμα και διαβήτης: Το κάπνισμα πρέπει να διακόπτεται άμεσα.
- Έγκαιρη εκτίμηση από ειδικό αγγειοχειρουργό που θα προσδιορίσει με ακρίβεια την κατάσταση των αγγείων και θα προλάβει άσχημες εξελίξεις πριν αυτές γίνουν μη αναστρέψιμες.
Τσεκούρας Νικόλαος, MD, ECFMG, PHD, Αγγειοχειρουργός.
Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα: dr-tsekouras.gr ή καλέστε στο 2106215855 , 6977741191, Μιλτιάδου 1, (Κηφισιά) & Ερυθρού Σταύρου 4, Μαρούσι 151 23 (Νοσοκομείο Υγεία). Ακολουθήστε τον κ. Τσεκούρα σε Instagram, Facebook, TikTok & YouTube.
