Οι Πανελλαδικές εξετάσεις αποτελούν ένα από τα πιο φορτισμένα και καθοριστικά γεγονότα στη μαθητική πορεία των εφήβων στην Ελλάδα. Το άγχος, οι υψηλές προσδοκίες, ο κοινωνικός ανταγωνισμός και η πίεση του “πρέπει” συχνά δημιουργούν ένα φορτίο που δύσκολα διαχειρίζεται ψύχραιμα – τόσο από τα παιδιά όσο και από τους γονείς.
Όμως τι συμβαίνει όταν τα αποτελέσματα δεν είναι αυτά που όλοι περίμεναν; Πώς πρέπει να σταθούν οι γονείς και πώς να ερμηνεύσουν οι μαθητές την αποτυχία, χωρίς να επιτρέψουν να γίνει καθοριστική για την αυτοεικόνα και το μέλλον τους;
1. Η αποτυχία δεν είναι ταυτότητα
Πρώτο και σημαντικότερο βήμα είναι η κατανόηση πως η αποτυχία σε μια εξέταση – όσο σημαντική κι αν είναι – δεν ορίζει την προσωπικότητα, τις ικανότητες ή την αξία ενός παιδιού. Δεν είναι τα αποτελέσματα των εξετάσεων που καθορίζουν τον άνθρωπο, αλλά ο τρόπος που διαχειρίζεται τις δυσκολίες.
Η έννοια της αποτυχίας είναι στιγμιαία, ενώ η προσωπική ανάπτυξη και πορεία είναι διαρκής και πολύπλευρη. Οι Πανελλήνιες είναι ένας σταθμός, όχι το τέρμα.
2. Η στάση των γονιών είναι καθοριστική
Οι γονείς καλούνται να παίξουν έναν ρόλο υποστήριξης, όχι κριτικής. Η απογοήτευση είναι συχνά αμοιβαία, όμως η αυστηρότητα, ο εκνευρισμός ή ακόμα και η σιωπή μπορεί να βιωθούν από το παιδί ως απόρριψη.
Αντί για φράσεις όπως «Δεν διάβασες αρκετά» ή «Σε είχα προειδοποιήσει», αυτό που χρειάζεται το παιδί είναι η αίσθηση πως η αγάπη και η αποδοχή των γονιών του δεν εξαρτώνται από έναν βαθμό ή μια σχολή.
3. Επιτρέπουμε το συναίσθημα, δεν το αγνοούμε
Η θλίψη, ο θυμός, η απογοήτευση, ακόμα και η ντροπή είναι φυσιολογικά συναισθήματα μετά από μια αποτυχία. Ούτε πρέπει να καταπιεστούν, ούτε να υποτιμηθούν. «Δεν πειράζει, θα περάσει» ή «Δεν είναι και τίποτα» δεν βοηθούν. Χρειάζεται αναγνώριση του συναισθήματος: «Ξέρω πως πονάει. Είχες βάλει στόχο, προσπάθησες και δεν πήγε όπως ήθελες».
Το παιδί έχει ανάγκη να ακούσει πως έχει το δικαίωμα να νιώθει ό,τι νιώθει και ότι δεν είναι μόνο του σε αυτό.
4. Επανεκκίνηση και σχεδιασμός νέας πορείας
Αφού καταλαγιάσουν τα πρώτα έντονα συναισθήματα, χρειάζεται νηφαλιότητα και επαναπροσδιορισμός. Υπάρχουν εναλλακτικές διαδρομές για την επίτευξη στόχων: δεύτερη προσπάθεια, ιδιωτικά κολέγια, σπουδές στο εξωτερικό, επαγγελματική κατάρτιση, νέα ενδιαφέροντα που μπορεί να οδηγήσουν σε άλλες επιτυχίες.
Είναι σημαντικό το παιδί να νιώσει πως έχει επιλογές, πως το μέλλον παραμένει ανοιχτό και γεμάτο δυνατότητες.
5. Η αυτοεκτίμηση χρειάζεται στήριξη
Μετά από μια αποτυχία, η αυτοεκτίμηση του παιδιού μπορεί να δεχθεί ισχυρό πλήγμα. Οι γονείς πρέπει να του υπενθυμίζουν όσα έχει καταφέρει μέχρι σήμερα – όχι μόνο ακαδημαϊκά αλλά και ως άνθρωπος: τον χαρακτήρα του, τις αξίες του, τις αντοχές που έδειξε στην προετοιμασία, τη συνέπειά του.
Η αποτυχία δεν ακυρώνει όλη την προσπάθεια· αντιθέτως, μπορεί να γίνει η βάση για ωριμότητα και ανθεκτικότητα.
Οι Πανελλήνιες είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο στη ζωή των εφήβων, αλλά όχι η απόλυτη δοκιμασία. Ο ρόλος των γονιών, ως υποστηρικτές και όχι ως κριτές, είναι καθοριστικός για το πώς το παιδί θα διαχειριστεί την αποτυχία και πώς θα ξανασταθεί στα πόδια του.
Η αληθινή επιτυχία δεν μετριέται μόνο με βάση την εισαγωγή στο πανεπιστήμιο, αλλά με βάση την ικανότητα να συνεχίζεις, να ονειρεύεσαι και να χτίζεις το μέλλον σου ακόμα κι όταν κάτι δεν πάει όπως το σχεδίαζες.
