Τα ιατρικά λάθη σκοτώνουν 44.000 – 98.000 ανθρώπους που εισάγονται στο νοσοκομείο κάθε χρόνο στις ΗΠΑ (μέσος όρος 71.000 άτομα σύμφωνα με το National Institute of Medicine των ΗΠΑ). Αυτό σημαίνει ότι ένας στους 500 που κάνουν εισαγωγή σε νοσοκομείο, πεθαίνει από ιατρικό λάθος.
Και δυστυχώς, το πρόβλημα δεν είναι η έλλειψη γνώσης. Ξέρουμε ήδη πολύ περισσότερα από αυτά που ίσως μας χρειαστούν. Υπάρχει όμως κενό μεταξύ νέων δεδομένων και κλινικής πράξης.
Η αιτία είναι ότι οι αποδοτικές θεραπείες δεν υιοθετούνται, υπάρχουν πολλά άρθρα, με αντικρουόμενα αποτελέσματα, ανασκοπήσεις από «ειδικούς», λανθασμένες θεραπείες που διατηρούνται, λανθασμένη κλινική εμπειρία, έλλειψη κριτικής σκέψης και υπερβολική εμπιστοσύνη στους «ειδικούς».
Η φαρμακευτική βιομηχανία έχει αναλάβει να συμπληρώσει το κενό.
Στα παραπάνω στοιχεία αναφέρθηκε χθες ο Καθηγητής Φαρμακολογίας του ΑΠΘ και Πρόεδρος της Θετικής Λίστας Φαρμάκων Δημήτρης Κούβελας, μιλώντας στην ημερίδα «1st Evidence Based Healthcare 2018» που διοργάνωσε το Dailypharmanews.gr στην Αθήνα.
Όπως ανέφερε ο κ. Κούβελας, “τα προβλήματα προς την κατεύθυνση μεταρρύθμισης του συστήματος, σχετίζονται τόσο με την χρήση “πεπαλαιωμένων δεδομένων”, τις μεγάλες αποκλίσεις στην κλινική πράξη, αλλά και στο ότι το 40% των κλινικών αποφάσεων δεν στηρίζονται σε αληθείς ή και σημαντικές ιατρικές πληροφορίες.
Το κλειδί, είναι να υπάρξει μια ορθή ιατρική πρακτική. Διαφορετικά δεν πρόκειται να λυθεί το πρόβλημά μας. Μόνο ο καλά ενημερωμένος ηλεκτρονικός φάκελος υγείας μπορεί να μας βοηθήσει, τα μητρώα δεν φαίνεται να δουλεύουν.
Τα μητρώα που είναι ξεκάρφωτα μεταξύ τους δεν είναι λειτουργικά”.
Ως πολύ σοβαρό έλλειμμα, χαρακτήρισε ο Γενικός Γραμματέας Υγείας Γ. Γιαννόπουλος, το γεγονός ότι τα Μητρώα Ασθενών δεν έχουν περάσει στην καθημερινή μας ζωή και παραδέχθηκε πως ταυτόχρονα, εξακολουθεί να υπάρχει και σοβαρή έλλειψη διαλειτουργικότητας των Μητρώων με τους ηλεκτρονικούς φακέλους των ασθενών.
Ο γενικός γραμματέας τόνισε πως στόχος είναι να σταματήσουν να υπάρχουν πρακτικές μη τεκμηριωμένης ιατρικής, εξαιτίας της ανάγκης περιορισμού της δαπάνης. Και πρόσθεσε πως η υποχρεωτικότητα στη διαδικασία συνταγογράφησης μέσω Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων θα είναι ένας παράγοντας που θα διευκολύνει πολύ και την υποχρεωτικότητα των μητρώων. Η υποχρεωτικότητα όμως, πρέπει να πλαισιωθεί τόσο από προσβασιμότητα στα στοιχεία, όσο και από την προστασία των προσωπικών δεδομένων.
Στη διάρκεια της ημερίδας, ο Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας – Οικονομικών της Υγείας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γιάννης Υφαντόπουλος, παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας Webrating Health στους επαγγελματίες υγείας, η οποία αφορά την εφαρμογή των μητρώων ασθενών και των θεραπευτικών πρωτοκόλλων στην Ελλάδα.
Μεταξύ άλλων τόνισε ότι είναι απαραίτητη η επιστημονική τεκμηρίωση, η βελτιστοποίηση της λήψης αποφάσεων βάσει έρευνας και οι προτιμήσεις των ασθενών. Είναι τα τρία κομβικά σημεία για την κλινική απόφαση. Στόχος η βέλτιστη θεραπεία, η κλινική αποτελεσματικότητα και η οικονομική αποδοτικότητα.
Όπως τόνισε χαρακτηριστικά ο καθηγητής, “Όταν μιλάμε για μητρώα ασθενών στην Ελλάδα, μιλάμε ακόμα για χαρτούρα. Οι φάκελοι μιας κλινικής δεν είναι πάντα εύκολο να συνδυαστούν με τους φακέλους μιας άλλης κλινικής. Δεν αρκεί ότι βγάλαμε μια απόφαση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
Το θέμα δεν είναι απλώς να φτιάξεις μια βάση δεδομένων αλλά και να μπορεί να εφαρμοστεί”.
Σύμφωνα με την έρευνα:
- Το 91% των γιατρών και το 91% των φαρμακοποιών είπαν “Δώστε μας, στοιχεία.” Συμφωνούν με την άσκηση της ιατρικής βάσει επιστημονικής – κλινικής τεκμηρίωσης.
- 74% των γιατρών και 82 % των φαρμακοποιών θεωρούν σημαντικά τα μητρώα ασθενών για την άσκηση πολιτικής υγείας στην Ελλάδα.
- Οι νέοι γιατροί και φαρμακοποιοί πιστεύουν περισσότερο στη σημαντικότητα των μητρώων ασθενών.
- Οι νέοι γιατροί και φαρμακοποιοί, πιστεύουν περισσότερο στην εξοικονόμηση πόρων από την εφαρμογή των μητρώων των ασθενών.
- Οι νέοι γιατροί πιστεύουν περισσότερο στην εξοικονόμηση πόρων λόγω εφαρμογής των κλινικών δεδομένων.
- 71% γιατρών 89% φαρμακοποιών θεωρούν σημαντική την ηλεκτρονική συνταγογράφηση.
- Οι φαρμακοποιοί θεωρούν σημαντικότερο το ΗΤΑ σε σύγκριση με τους γιατρούς.
Μιλώντας για το καλύτερο θεραπευτικό πρωτόκολλο, υπογράμμισε ότι είναι εκείνο που βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενούς. Η ουσία είναι πόσο μακριά βρισκόμαστε από το να φανταστούμε έναν προϋπολογισμό που να βασίζεται στο κλινικό κέρδος. Πρέπει να υπάρχουν κέντρα κόστους στα νοσοκομεία, σε επίπεδο κλινικής.
Στη συνδρομή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων και των κλινικών οδηγιών στη δημιουργία ενός ασθενοκεντρικού και βιώσιμου συστήματος υγείας, αναφέρθηκε ο Παθολόγος – Ογκολόγος – Λοιμωξιολόγος και διευθυντής της Α΄Ογκολογικής Κλινικής του νοσοκομείου Ερρίκος Ντυνάν κ. Ι. Βαρθαλίτης. Επεσήμανε χαρακτηριστικά, ότι στην Ιρλανδία -ασθενή οικονομικά χώρα- τα έτη ΄94 – ’98 η επιβίωση των ανδρών από καρκίνο του πνεύμονα ήταν μόλις 40%. Είκοσι χρόνια μετά, το ποσοστό επιβίωσης ανέβηκε κατά 20 μονάδες. Αιτία ήταν η εφαρμογή θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Αντίστοιχα, το ίδιο διάστημα, το ίδιο συνέβη και στις γυναίκες με καρκίνο του μαστού.
Από την οικονομική πλευρά, ο Κ. Αθανασάκης, Οικονομολόγος Υγείας από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας ανέφερε ότι τα δεδομένα της οικονομικής αξιολόγησης σήμερα λαμβάνονται υπόψη προκειμένου να παραχθούν αποφάσεις σχετικά με την αποζημίωση (ασφαλιστική κάλυψη) μιας τεχνολογίας υγείας (π.χ. των φαρμάκων), σχετικά με την τιμολόγηση μιας τεχνολογίας στο σύστημα υγείας και τη θέση μιας τεχνολογίας στον κλινικό αλγόριθμο.
Η διαδικασία λήψης της απόφασης στο πλαίσιο μιας ΗΤΑ περιλαμβάνει μια σειρά παραμέτρων. Το ζήτημα είναι πώς μπορεί να μετρηθεί ποσοστιαία, η σχετική βαρύτητα των παραμέτρων αυτών και να ενταχθεί σε μια αλγοριθμική διαδικασία της απόφασης. Τα οικονομικά της υγείας έχουν ένα ρόλο διαιτητή ανάμεσα στην προσφορά (τεχνολογία) και τον φορέα που πληρώνει (ασφάλιση).
Βασικός στόχος είναι η διαθεσιμότητα και η πρόσβαση των ασθενών σε κατάλληλες θεραπευτικές αγωγές.
Βασικό εργαλείο είναι η θεμελίωση της αποδοτικότητας (value for money) στο πλαίσιο των ισχυουσών κοινωνικών αξιών
Τελικό ζητούμενο, είναι η βελτίωση της ισότητας και της κοινωνικής ευημερίας, η διαφύλαξη των ορθών προβλέψεων του συστήματος και η άρση των στρεβλώσεων.