Οι περισσότερες γυναίκες αρχίζουν να έχουν έμμηνο ρύση μεταξύ 9 και 15 ετών. Οι μηνιαίοι κύκλοι συνεχίζονται μέχρι την εμμηνόπαυση, η οποία, κατά μέσο όρο, συμβαίνει περίπου στην ηλικία των 52 ετών . Έτσι, οι περισσότερες γυναίκες θα έχουν περίπου 450 περιόδους κατά τη διάρκεια της ζωής τους.
Για περίπου 20% των γυναικών, αυτά είναι απλώς μια μηνιαία ταλαιπωρία. Αλλά για περισσότερο από το 80%, συνοδεύονται από κάποιο βαθμό πόνου. Και για 1 στις 4 γυναίκες, ο πόνος μπορεί να είναι αρκετά έντονος ώστε να επηρεάσει την καθημερινή ζωή.
Συχνά ομαλοποιούμε τον πόνο περιόδου ως «μέρος του να είσαι γυναίκα». Για πολλούς, ο ήπιος έως μέτριος πόνος που σχετίζεται με την έμμηνο ρύση μπορεί να ελεγχθεί με ανακούφιση από τον πόνο χωρίς ιατρική συνταγή, δίαιτα και άσκηση.
Αυτή η εξουθενωτική κατάσταση μπορεί να επηρεάσει την καθημερινή ζωή, την εκπαίδευση, την εργασία και την ψυχική υγεία
Πολλές φορές είναι πιθανό να υπάρχει μια υποκείμενη αιτία, η οποία μπορεί να χρειαστεί ιατρική έρευνα. Για πόνο που επιμένει, εμφανίζεται κατά την περίοδο πριν από την περίοδο και δεν ανταποκρίνεται στην ανακούφιση από τον πόνο, αυτή η αιτία μπορεί να είναι η ενδομητρίωση.
Τι είναι η ενδομητρίωση;
Η ενδομητρίωση είναι «μια συστηματική ασθένεια που είναι συχνά επώδυνη και χρόνια». Οι τρέχουσες εκτιμήσεις δείχνουν ότι επηρεάζει 176 εκατομμύρια γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία παγκοσμίως.
Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν:
- εξουθενωτικό πόνος κατά την έμμηνο ρύση
- υπερβολική αιμορραγία κατά τη διάρκεια της περιόδου
- πυελικό πόνο σε άλλες εποχές του μήνα
- πόνο στη μέση
- πόνο κατά την κένωση της ουροδόχου κύστης ή των εντέρων
- πόνο κατά τη διάρκεια και μετά τη σεξουαλική επαφή
Σε σοβαρές περιπτώσεις, η ενδομητρίωση μπορεί να προκαλέσει προβλήματα γονιμότητας. Περίπου το 40% των γυναικών με υπογονιμότητα έχουν επίσης ενδομητρίωση.
Διάγνωση
Ένα σημαντικό πρόβλημα με την ενδομητρίωση είναι η διάγνωση.
Μια ανασκόπηση του 2019 στο American Journal of Obstetrics and Gynecology (AJOG) εξήγησε γιατί αυτό μπορεί να είναι:
«Παρά τον υψηλό επιπολασμό και το κόστος της, η ενδομητρίωση παραμένει υποχρηματοδοτούμενη και ελλιπής έρευνα, περιορίζοντας σημαντικά την κατανόησή μας για τη νόσο και επιβραδύνοντας την τόσο αναγκαία καινοτομία στις διαγνωστικές και θεραπευτικές επιλογές».
Οι ερευνητές αναγνωρίζουν ότι η ενδομητρίωση παρουσιάζει περίπλοκες διαγνωστικές προκλήσεις. Επειδή τα συμπτώματα ποικίλλουν τόσο πολύ, η κατάσταση συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα ως διαταραχές του εντέρου και του πεπτικού συστήματος.
Μια μελέτη του 2020 στις Ηνωμένες Πολιτείες κατέγραψε ότι το 75,2% των ασθενών ανέφεραν ότι είχαν διαγνωστεί εσφαλμένα με άλλη σωματική υγεία (95,1%), πρόβλημα ψυχικής υγείας (49,5%) ή και τα δύο πριν λάβουν διάγνωση ενδομητρίωσης.
Αυτή η μελέτη ανέφερε ότι η λανθασμένη διάγνωση με πρόβλημα ψυχικής υγείας ήταν πιο συχνή σε άτομα με νεότερη ηλικία έναρξης συμπτωμάτων ενδομητρίωσης.
Η δυσκολία συχνά οδηγεί σε μεγάλες καθυστερήσεις μεταξύ της πρώτης αναφοράς συμπτωμάτων και της διάγνωσης της ενδομητρίωσης. Κατά μέσο όρο, οι γυναίκες περιμένουν περίπου 8,5 χρόνια για να επιβεβαιωθεί η ενδομητρίωση, ενώ ορισμένες περιμένουν πολύ περισσότερο.
Οι γιατροί περνούν από διάφορα στάδια για να διαγνώσουν την πάθηση, ξεκινώντας με την ψηλάφηση της κοιλιάς για να αισθανθούν βλάβες. Μπορεί να χρησιμοποιήσουν διακολπικό υπερηχογράφημα και μαγνητική τομογραφία, αλλά αυτές δεν δείχνουν πάντα βλάβες.
Οι επαγγελματίες υγείας μπορούν να κάνουν μια σταθερή διάγνωση της ενδομητρίωσης μόνο με λαπαροσκόπηση. Αυτή είναι μια χειρουργική διαδικασία που γίνεται υπό γενική αναισθησία, όπου μια κάμερα εισάγεται μέσω μιας μικρής τομής στην κοιλιά για να δει τα πυελικά όργανα.
Μια μελέτη 2021 στην Ολλανδία εντόπισε διάφορα ζητήματα με τη διάγνωση της ενδομητρίωσης:
- Οι περισσότερες γυναίκες δεν αισθάνονται ότι τα συμπτώματά τους λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
- Πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι οι εμπειρίες τους από την έμμηνο ρύση είναι φυσιολογικές, συχνά λόγω των όσων τους λένε οι μητέρες τους, επομένως δεν αναζητούν θεραπεία.
- Οι επαγγελματίες του ιατρικού κλάδου δυσκολεύονται να διακρίνουν μεταξύ των «φυσιολογικών» παραπόνων εμμήνου ρύσεως και των σημείων ή συμπτωμάτων που υποδηλώνουν ενδομητρίωση.
Θεραπείες
Αρχικά προσφέρονται οι περισσότερες γυναίκες μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφαίνη. Ωστόσο, ελάχιστη έρευνα έχει γίνει για το εάν αυτά ανακουφίζουν τον έντονο πόνο που προκαλείται από την ενδομητρίωση. Καθώς η ενδομητρίωση εξαρτάται από τα οιστρογόνα, τα φάρμακα που αναστέλλουν τα οιστρογόνα μπορεί να είναι αποτελεσματικά στον έλεγχο του πόνου και στην αναστολή της ανάπτυξης των βλαβών. Αυτά περιλαμβάνουν από του στόματος αντισυλληπτικά χάπια και εμβόλια ωστόσο, μερικές γυναίκες αντιμετωπίζουν παρενέργειες, από αυτά, όπως πονοκεφάλους, ακανόνιστη αιμορραγία και αύξηση βάρους.
Οι θεραπείες με ορμόνες απελευθέρωσης γοναδοτροπίνης προσφέρουν μια εναλλακτική λύση. Με την καταστολή των αναπαραγωγικών ορμονών, περιορίζουν επίσης την ανάπτυξη των βλαβών. Η παρενέργεια της καταστολής αυτών των ορμονών είναι τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, όπως οι εξάψεις, η κούραση , τα προβλήματα ύπνου, η ξηρότητα του κόλπου και ο πόνος στις αρθρώσεις.
Για έντονο πόνο ή όταν άλλες θεραπείες έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικές, θα εξεταστεί το ενδεχόμενο χειρουργικής επέμβασης. Η λαπαροσκόπηση, εκτός από τη διάγνωση, χρησιμοποιείται και για την αφαίρεση βλαβών του ενδομητρίου.
Οι περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν βραχυπρόθεσμη ανακούφιση από τον πόνο μετά την αφαίρεση των βλαβών και για μερικούς, το αποτέλεσμα είναι μακροχρόνιο. Ωστόσο, σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολέγιο Μαιευτήρων και Γυναικολόγων, έως και το 80% των γυναικών βλέπουν τον πόνο τους να επανέρχεται μέσα σε 2 χρόνια.
Ως έσχατη λύση, η υστερεκτομή – αφαίρεση της μήτρας – μπορεί να εξεταστεί, αλλά υπάρχουν στοιχεία για τα οφέλη της στη θεραπεία της ενδομητρίωσηςμη τελεσίδικοςΑξιόπιστη πηγή. Είναι μια σημαντική μη αναστρέψιμη διαδικασία και μια γυναίκα που έχει υποβληθεί σε υστερεκτομή δεν θα έχει πλέον περίοδο ούτε θα μείνει έγκυος.