Στον «αέρα» θα έλεγε κανείς ότι βρίσκεται η χάραξη πολιτικής για το φάρμακο, με την αγορά αλλά κυρίως τους ασθενείς, να αναμένουν από την νέα Κυβέρνηση να προχωρήσει άμεσα σε καίριες αποφάσεις. Παρολ’ αυτά υπάρχουν κάποια πολύ συγκεκριμένα δεδομένα τα οποία όποια αφενός δεν θα αλλάξουν, αφού αποτελούν ήδη νόμου του κράτους, αφετέρου αποτελούν μνημονιακά προαπαιτούμενα.
Στεκόμαστε σε δύο από αυτά: την ετήσια δημόσια δαπάνη για τα φάρμακα, που προσδιορίστηκε για την τριετία στα περίπου 1,95 δις. ευρώ, αλλά και τη δυνατότητα για τον ορισμό κλειστών προϋπολογισμών για φάρμακα συγκεκριμένων θεραπευτικών κατηγοριών και δη για τα ΦΥΚ του νόμου 3816. Μια κατηγορία για την οποία εκτιμάται πως το συνολικό κονδύλι από τη δαπάνη δεν θα ξεπεράσει τα 600 εκατ. ευρώ. Κι εδώ είναι που ασθενείς και φαρμακευτικές διαπιστώνουν ένα ακόμη σοβαρό έλλειμμα.
Χαρακτηριστικότερη θεωρείται η θεραπεία της Ηπατίτιδας C που αναμένεται να είναι η πρώτη ασθένεια για την οποία με βάση και τα λεγόμενα του παραιτημένου υπουργού Υγείας κ. Παναγιώτη Κουρουμπλή, θα ξεκινούσε η διαδικασία των κλειστών προϋπολογισμών. Μάλιστα η διαχείριση της συγκεκριμένης νόσου είναι αυτή που καταδεικνύει πως τόσο η χαμηλή δαπάνη όσο και ο κλειστός προϋπολογισμός, δεν πρόκειται να φέρουν το ζητούμενο αποτέλεσμα. Σημειώνεται δε ότι πριν από μία εβδομάδα ξεκίνησε και η εγγραφή των ασθενών με την νόσο στο πρόσφατα δημιουργημένο μητρώο, μια κίνηση η οποία θεωρείται επίσης προαπαιτούμενο προκειμένου να συνταγογραφούνται φάρμακα και δη τα νέα καινοτόμα.
Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία και με βάση τη μελέτη που παρουσίασε την περασμένη Παρασκευή στο πλαίσιο της 3η Πανελλήνια Συνάντηση για το AIDS και τις Ηπατίτιδες, η κα Βάνα Σύψα Επίκουρη Καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο εκτιμώμενος αριθμός των πασχόντων υπολογίζεται περίπου στις 133.500. Από το σύνολο αυτών περίπου το 19,2% έχει διαγνωστεί και γνωρίζει την νόσο δηλαδή περίπου 25.600 ασθενείς. Από αυτούς δε οι 16.000 πάσχουν από σοβαρή ίνωση ή κύρωση.
Αυτοί οι ασθενείς χρήζουν άμεσης θεραπείας και μέχρι σήμερα μια μερίδα από αυτούς ήτοι 2000 σε ετήσια βάση, λάμβαναν τα παλαιότερα φάρμακα τα οποία είχαν περίπου 65% (σε αρκετές περιπτώσεις ως και 95%) επιτυχία αλλά δεν εγγυώνται την εκρίζωση της νόσου, κάτι που το πετυχαίνουν σε ποσοστό 95% οι νέες (και πολύ ακριβές) θεραπείες .
Αυτό που σημειώνει η κυρία Σύψα είναι πως αν καλυφτούν με νέες θεραπείες οι ασθενείς που σήμερα παίρνουν τις παλιές θεραπείες, δηλαδή ακόμη και 2000 άτομα ετησίως, τότε επί της ουσίας δεν καταφέρνουμε και πολλά αφού οι θάνατοι σε επίπεδο 15ετίας μειώνονται το πολύ έως 10%. Για να επιτευχθεί μία μείωση θανάτων από 35% και πάνω απαιτείται κάλυψη τουλάχιστον υπερδιπλάσιου αριθμού δηλαδή περί τις 5000, εκτοξεύοντας φυσικά το κόστος.
Κόστος
Το βασικό θέμα λοιπόν που προκύπτει είναι το κόστος. Σε παρουσίαση στην ίδια τριημερίδα , ο επίκουρος καθηγητής του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Κυριάκος Σουλιώτης σημείωσε πως το κόστος για την ηπατίτιδα C το 2013 χωρίς δηλαδή την έναρξη της εισαγωγής νέων φαρμάκων που έγινε το 2014, ήταν της τάξης των 10 εκατ. ευρώ. Από κει και πέρα τα στοιχεία δεν είναι συγκεκριμένα. Όπως ανέφερε όμως, με βάσει μελέτες και εκτιμήσεις το μέσο ετήσιο κόστος μόνο για φάρμακα με παλιές θεραπείες φτάνει τα περίπου 2500-3000 ευρώ όταν με νέες θεραπείες το μέσο κόστος μπορεί να είναι της τάξης των 35.000 ευρώ. Όμως είναι λάθος να συγκρίνονται τα στοιχεία αυτά καθώς στην πρώτη περίπτωση αφενός υπάρχει το ρίσκο να μην υπάρχει ίαση ενώ το συνολικό κόστος για διαρκείς εξετάσεις, επισκέψεις σε γιατρούς και νοσηλείες ξεπερνά τις 15000 ευρώ ανά ασθενή, ενώ στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για πλήρη ίαση σε ένα τρίμηνο.
Συνολικά ο κ. Σουλιώτης προσδιόρισε ότι απαιτείται μισό δις. ευρώ προκειμένου να θεραπευτούν στην πενταετία 16.000 ασθενείς κι αυτό με μέσο ετήσιο κόστος ανά ασθενή τα 31000 ευρώ. Το ποσό δείχνει εξωφρενικό ίσως για το σύστημα υγείας όμως επί της ουσίας είναι το διπλάσιο από αυτό που θα έφτανε στην πενταετία με βάση τα δεδομένα χωρίς νέες θεραπείες.
Ασθενείς
Όπως σημειώνει επίσης ο πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος «Προμηθέας» κ. Γιώργος Καλαμίτσης, τα τελευταία 10 χρόνια η θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας C είχε βασισθεί στο συνδυασμό πεγκυλιωμένης ιντερφερόνης – άλφα και χαπιών ριμπαβιρίνης. Ο συνδυασμός αυτός επιτυγχάνει κάθαρση του ιού στο περίπου 25% – 60% των ασθενών. Οι 100 πρώτοι λόγω σχετικής δυσλειτουργίας του ΕΟΦ εξασφάλισαν τη θεραπεία μέσω ΙΦΕΤ κι αυτό σε ιδιαίτερα ακριβές τιμές, ενώ εν συνεχεία έγιναν ομαδικές εισαγωγές από τον ΕΟΦ με κόστος όμως και πάλι υψηλό. Σύμφωνα με τελευταίες έρευνες το μέσο κόστος για κάθε ασθενή που λαμβάνει θεραπεία με τα νέα θεραπευτικά σχήματα ανέρχεται στα 55.000 ευρώ.
Εταιρείες
Οι νέες θεραπείες βασίζονται σε συνδυασμούς 8 φαρμάκων με κύριο κριτήριο το γονότυπο της ηπατίτιδας C (γονότυποι με υποκατηγορίες 1,2,3,4,5 & 6) και όπως προαναφέρθηκε έχουν ελάχιστες έως και καθόλου παρενέργειες. Η διάρκεια της θεραπείας ποικίλλει από 8, 12 ή 24 εβδομάδες ανάλογα με τα ατομικά χαρακτηριστικά των ασθενών. Οι ονομασίες των δραστικών ουσιών που εκριζώνουν τη νόσο και όχι οι εμπορικές είναι οι εξής: Ντακλατασβίρη, Λεντιιπασβίρη, Σοφοσμπουβίρη, Ντασαμπουβίρη, Ομπιτασβίρη Παριταπρεβίρη, Ριτοναβίρη και Σιμεπρεβίρη. Αυτή τη στιγμή στο δελτίο τιμών των φαρμάκων υπάρχουν 4 «πολύ» υψηλού κόστους φάρμακα (από 8500 έως 15000 ευρώ για μηνιαία θεραπεία) για ίαση της Ηπατίτιδας C ενώ αλλά δύο αναμένεται να εισαχθούν άμεσα καθώς έχουν πάρει τιμή και βρίσκονται στην τελευταία λίστα η οποία βρίσκεται σε διαβούλευση. Τα φάρμακα ανήκουν στις εταιρείες Gilead, Bristol Mayers Squibb, Janssen και Abbvie.
Από την πλευρά τους οι εταιρείες όντως κατανοούν το υψηλό κόστος αλλά επισημαίνουν, συμφωνώντας με τον εκπρόσωπο των ασθενών ότι εάν είχε λειτουργήσει η επιτροπή διαπραγμάτευσης με τα ίδια χρήματα που δαπανώνται με βάση τη σημερινή τιμολόγηση θα μπορούσαν να εξασφαλιστούν φάρμακα για περισσότερους ασθενείς. Επίσης σημειώνουν ότι το θέμα των κλειστών προϋπολογισμών χρήζει ιδιαίτερης προσοχής και πρέπει να λάβει ως βασική παράμετρο τη διαπραγμάτευση και επίσης ότι μιλάμε για μια σπάνια περίπτωση όπου μια χρόνια θανατηφόρος νόσος είναι πλέον ιάσιμη.
Σημειώνεται δε ότι όπως ανέφεραν η κα Σύψα και ο κος Σουλιώτης λόγω του ανταγωνισμού των εταιρειών τα φάρμακα των οποίων απευθύνονται κυρίως στη μεγάλη ομάδα των ασθενών με Ηπατίτιδα C με γονότυπο 1, οι τιμές θα μειώνονται συνεχώς όπως και με την εισαγωγή όλο και περισσότερων ασθενών το δημόσιο θα πετυχαίνει περαιτέρω μείωση.