Η εκμάθηση της ανάγνωσης δεν είναι εύκολο πράγμα, και μονάχα η αποκωδικοποίηση των ήχων και η σύνδεση με τις λέξεις δεν είναι αρκετή. “Η ανάγνωση απαιτεί διάφορους άλλους βασικούς μηχανισμούς που δεν σκεφτόμαστε απαραίτητα, όπως το να ξέρουμε πώς να μετακινούμε τα μάτια μας στη σελίδα ή πώς να χρησιμοποιούμε τη μνήμη εργασίας μας για να συνδέσουμε τις λέξεις σε μια συνεκτική πρόταση”, επισημαίνει η Daphné Bavelier, καθηγήτρια στον Τομέα Ψυχολογίας της Σχολής Ψυχολογίας και Εκπαιδευτικών Επιστημών (FPSE) στο UNIGE. ”
Αυτές οι άλλες δεξιότητες, όπως η όραση, η ανάπτυξη της προσοχής, η μνήμη εργασίας και η γνωστική ευελιξία, είναι γνωστό ότι βελτιώνονται από τα βιντεοπαιχνίδια δράσης”, εξηγεί η Angela Pasqualotto, πρώτη συγγραφέας της μελέτης αυτής, η οποία βασίζεται στη διδακτορική της διατριβή στο Τμήμα Ψυχολογίας και Γνωστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Τρέντο υπό την καθοδήγηση των καθηγητών Venuti και De Angeli.
Ένα φιλικό προς τα παιδιά βιντεοπαιχνίδι δράσης για την υποστήριξη της μάθησης
Με αυτό το σκεπτικό, σχεδιάστηκε ένα βιντεοπαιχνίδι που συνδυάζει βιντεοπαιχνίδια δράσης με μίνι παιχνίδια που εκπαιδεύουν διάφορες εκτελεστικές λειτουργίες, όπως η μνήμη εργασίας, η αναστολή και η γνωστική ευελιξία, λειτουργίες που καλούνται να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια της ανάγνωσης. “Το σύμπαν αυτού του παιχνιδιού είναι ένας εναλλακτικός κόσμος στον οποίο το παιδί, συνοδευόμενο από τον Raku του, ένα ιπτάμενο πλάσμα, πρέπει να εκτελέσει διάφορες αποστολές για να σώσει πλανήτες και να προοδεύσει στο παιχνίδι”, προσθέτει η Angela Pasqualotto.
Η ιδέα είναι να αναπαραχθούν τα στοιχεία ενός παιχνιδιού δράσης, χωρίς να ενσωματωθεί η βία, ώστε να είναι κατάλληλο για μικρά παιδιά. “Για παράδειγμα, ο Raku πετάει μέσα από μια βροχή μετεωριτών, κινούμενος για να τους αποφύγει ή στοχεύοντάς τους για να αποδυναμώσει την πρόσκρουσή τους, ενώ παράλληλα συλλέγει χρήσιμους πόρους για το υπόλοιπο παιχνίδι, λίγο σαν αυτό που συναντάμε σε βιντεοπαιχνίδια δράσης”.
Στη συνέχεια οι επιστήμονες συνεργάστηκαν με 150 Ιταλούς μαθητές ηλικίας 8 έως 12 ετών, οι οποίοι χωρίστηκαν σε δύο ομάδες: η πρώτη έπαιξε το βιντεοπαιχνίδι που ανέπτυξε η ομάδα και η δεύτερη έπαιξε Scratch, ένα παιχνίδι που μαθαίνει στα παιδιά πώς να προγραμματίζουν. Και τα δύο παιχνίδια απαιτούν τον έλεγχο της προσοχής και τις εκτελεστικές λειτουργίες, αλλά με διαφορετικό τρόπο. Το βιντεοπαιχνίδι δράσης απαιτεί από τα παιδιά να εκτελούν καθήκοντα εντός χρονικού ορίου, όπως να θυμούνται μια ακολουθία συμβόλων ή να ανταποκρίνονται μόνο όταν ο Raku κάνει έναν συγκεκριμένο ήχο, ενώ αυξάνει τη δυσκολία αυτών των καθηκόντων ανάλογα με τις επιδόσεις του παιδιού. Το Scratch, το παιχνίδι ελέγχου, απαιτεί σχεδιασμό, συλλογισμό και επίλυση προβλημάτων. Τα παιδιά πρέπει να χειριστούν αντικείμενα και λογικές δομές για να δημιουργήσουν την επιθυμητή ακολουθία προγραμματισμού.
“Αρχικά, ελέγξαμε την ικανότητα των παιδιών να διαβάζουν λέξεις, μη λέξεις και παραγράφους και επίσης πραγματοποιήσαμε ένα τεστ προσοχής που μετρά τον έλεγχο της προσοχής του παιδιού, μια ικανότητα που γνωρίζουμε ότι εκπαιδεύεται από τα βιντεοπαιχνίδια δράσης”, εξηγεί η Daphne Bavelier. Στη συνέχεια, τα παιδιά ακολούθησαν την εκπαίδευση είτε με το βιντεοπαιχνίδι δράσης είτε με το παιχνίδι ελέγχου, για έξι εβδομάδες, δύο ώρες την εβδομάδα υπό επίβλεψη στο σχολείο. Τα παιδιά εξετάστηκαν στο σχολείο από κλινικούς ιατρούς του Εργαστηρίου Διάγνωσης Παρατήρησης και Εκπαίδευσης (UNITN).
Μακροπρόθεσμη βελτίωση των δεξιοτήτων ανάγνωσης
Λίγο μετά το τέλος της εκπαίδευσης, οι επιστήμονες επανέλαβαν τα τεστ και στις δύο ομάδες παιδιών. “Βρήκαμε 7πλάσια βελτίωση στον έλεγχο της προσοχής στα παιδιά που έπαιξαν το βιντεοπαιχνίδι δράσης σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου”, λέει η Angela Pasqualotto. Ακόμη πιο αξιοσημείωτο είναι ότι η ερευνητική ομάδα παρατήρησε σαφή βελτίωση στην ανάγνωση, όχι μόνο όσον αφορά την ταχύτητα ανάγνωσης, αλλά και την ακρίβεια, ενώ στην ομάδα ελέγχου δεν παρατηρήθηκε καμία βελτίωση. Αυτή η βελτίωση στην ανάγνωση συμβαίνει παρόλο που το βιντεοπαιχνίδι δράσης δεν απαιτεί καμία δραστηριότητα ανάγνωσης.
“Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον σε αυτή τη μελέτη είναι ότι πραγματοποιήσαμε τρία επιπλέον τεστ αξιολόγησης σε 6 μήνες, 12 μήνες και 18 μήνες μετά την εκπαίδευση. Σε κάθε περίπτωση, τα παιδιά που εκπαιδεύτηκαν είχαν καλύτερες επιδόσεις από την ομάδα ελέγχου, γεγονός που αποδεικνύει ότι οι βελτιώσεις αυτές ήταν διαρκείς”, λέει η Angela Pasqualotto.
Επιπλέον, οι βαθμοί στα ιταλικά των εκπαιδευμένων παιδιών έγιναν σημαντικά καλύτεροι με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που δείχνει μια ενάρετη βελτίωση της μαθησιακής ικανότητας. “Τα αποτελέσματα είναι επομένως μακροπρόθεσμα, σύμφωνα με το ότι το βιντεοπαιχνίδι δράσης ενισχύει την ικανότητα να μαθαίνει κανείς πώς να μαθαίνει”, λέει η Daphne Bavelier.