Πώς επηρεάζει η φροντίδα των παιδιών έξω από την οικογένεια και το σπίτι, την ανάπτυξη τους; Για να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα, ερευνητές του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης έκαναν έρευνα σε περίπου 1.300 παιδιά σχολείων της Ζυρίχης, τους γονείς και τους δασκάλους τους. Από την έρευνα προκύπτει ότι όσο περισσότερο χρόνο περνούν τα παιδιά σε εξωτερικούς παιδικούς σταθμούς, τόσο πιο πιθανό είναι να παρουσιάσουν προβληματική συμπεριφορά- ωστόσο, η συμπεριφορά αυτή γενικά εξαφανίζεται στο τέλος του δημοτικού σχολείου.
Το Κέντρο Jacobs για την παραγωγική ανάπτυξη της νεολαίας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης διεξήγαγε μια μελέτη για να εξετάσει πώς η εξωτερική παιδική φροντίδα επηρεάζει την ανάπτυξη των παιδιών μέχρι την νεαρή ενηλικίωση. Τα δεδομένα που αναλύθηκαν συλλέχθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος της Ζυρίχης για την κοινωνική ανάπτυξη από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση (z-proso) και αποτελούνταν από περίπου 1.300 μαθητές ηλικίας μεταξύ επτά και 20 ετών στην πόλη της Ζυρίχης.
Επιπτώσεις στην ηλικία του δημοτικού σχολείου
Περίπου το 67% των παιδιών που συμμετείχαν στην έρευνα έλαβαν εξωτερική παιδική φροντίδα πριν από την είσοδό τους στο νηπιαγωγείο. Το 32 τοις εκατό αυτών των παιδιών παρακολούθησε έναν παιδικό σταθμό και το 22 τοις εκατό μια ομάδα παιχνιδιού. Ένα άλλο 22 τοις εκατό έλαβε φροντίδα από εξωτερικό μέλος της οικογένειας, το 3 τοις εκατό από γνωστούς ή γείτονες και το 12 τοις εκατό από μητέρες παιδικών σταθμών. Οι ερευνητές ρώτησαν τα παιδιά καθώς και τους γονείς και τους δασκάλους τους σχετικά με προβλήματα εξωτερικής ή εσωτερικής συμπεριφοράς, παραβατικότητας και χρήσης ουσιών. Η έρευνα έδειξε ότι οι παρατηρούμενες συμπεριφορές σε παιδιά ηλικίας δημοτικού διέφεραν ανάλογα με τους ερωτηθέντες και τον τύπο του εξωτερικού παιδικού σταθμού.
Σύμφωνα με τους γονείς, οι μαθητές του δημοτικού ήταν πιο πιθανό να εκδηλώσουν επιθετικότητα, να εμφανίσουν συμπτώματα ΔΕΠΥ και να βιώσουν άγχος και κατάθλιψη έχοντας περάσει περισσότερο χρόνο σε παιδικό σταθμό πριν από την είσοδό τους στο σχολείο. Το εύρημα αυτό υποστηρίχθηκε επίσης από ορισμένες από τις εκτιμήσεις των ίδιων των παιδιών. Σύμφωνα με τους δασκάλους, η υπερκινητικότητα, η έλλειψη ελέγχου των παρορμήσεων, η απροσεξία ή η επιθετικότητα ήταν πιο πιθανό να εμφανιστούν στα παιδιά του σχολείου που είχαν περάσει περισσότερες από δύο ημέρες την εβδομάδα με μητέρα σε παιδικό σταθμό ή τουλάχιστον τρεις ημέρες την εβδομάδα σε ομάδα παιχνιδιού.
Η προβληματική συμπεριφορά συνήθως εξαφανίζεται
Πώς μπορούν να εξηγηθούν αυτά τα ευρήματα; “Είναι πιθανό η εξωτερική φροντίδα των παιδιών να μειώνει τη δύναμη του δεσμού και της αλληλεπίδρασης μεταξύ παιδιού και γονέα”, λέει η πρώτη συγγραφέας Margit Averdijk. Αλλά είναι επίσης πιθανό ότι τα παιδιά σε κέντρα φροντίδας ή ομάδες παιχνιδιού μαθαίνουν προβληματική συμπεριφορά από τους συνομηλίκους τους και μερικές φορές τη χρησιμοποιούν για να τραβήξουν την προσοχή των φροντιστών.
“Αν και δεν μπορούμε να ελέγξουμε άμεσα ποιος από αυτούς τους μηχανισμούς είναι η πιο πιθανή εξήγηση για τα αποτελέσματά μας, και οι δύο υποστηρίζουν τα ευρήματά μας”, εξηγεί η ερευνήτρια. Τα καλά νέα είναι ότι η προβληματική συμπεριφορά που παρατηρείται στα παιδιά ηλικίας δημοτικού μειώνεται καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και ως επί το πλείστον εξαφανίζεται από την ηλικία των 13 ετών. Τα συμπτώματα της ΔΕΠΥ ήταν τα μόνα που παρέμειναν και στην εφηβεία.
Δεν υπάρχει γενική σχέση με τη χρήση ουσιών στους εφήβους
Επιπλέον, οι ερευνητές δεν βρήκαν στοιχεία που να συνδέουν γενικά τις εξωτερικές συνθήκες φροντίδας των παιδιών με την παραβατικότητα και τη χρήση ουσιών στους εφήβους. Εξαίρεση αποτέλεσε η σχέση μεταξύ της παρακολούθησης παιδικών σταθμών και της χρήσης ουσιών, η οποία διατηρήθηκε και στη νεαρή ενήλικη ζωή για τα άτομα από ευάλωτα περιβάλλοντα. “Η μελέτη μας δείχνει ότι αυτά τα παιδιά είναι επίσης πιο πιθανό να βιώσουν άγχος ή κατάθλιψη καθώς μεγαλώνουν, τα οποία μπορεί να γίνουν πιο έντονα λόγω της απουσίας των γονέων”, εξηγεί ο Averdijk.
Ερμηνεύστε με προσοχή
“Η μελέτη μας ρίχνει φως σε κάποιες πιθανές δυσμενείς σχέσεις μεταξύ της εξωτερικής φροντίδας των παιδιών και της μετέπειτα ανάπτυξης των παιδιών”, λέει ο τελευταίος συγγραφέας Manuel Eisner. Ωστόσο, ο καθηγητής κοινωνιολογίας προτρέπει να μην βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα. Προσθέτει ότι ενώ η μελέτη πληροί τα υψηλότερα επιστημονικά πρότυπα, βασίζεται σε δεδομένα παρατήρησης και έρευνες που δεν επιτρέπουν πάντα την εξαγωγή σαφών συμπερασμάτων για την αιτιώδη συνάφεια. Επιπλέον, η μελέτη δεν ήταν σε θέση να λάβει υπόψη την ποιότητα της φροντίδας των παιδιών που λαμβάνεται εκτός της οικογένειας.