Ο καρκίνος του πνεύμονα δυστυχώς παραμένει η κύρια αιτία θανάτου σε άνδρες, σε παγκόσμιο επίπεδο, με αυξανόμενη τάση και στις γυναίκες. Όσον αφορά στη χώρα μας, τα νέα περιστατικά καρκίνου αναμένεται να αυξηθούν τις επόμενες δεκαετίες, κατά 20% στους άντρες και κατά 17% στις γυναίκες.
Γράφει ο Κωνσταντίνος Παπαγιαννόπουλος, Θωρακοχειρουγός, Διευθυντής Τομέα Χειρουργικής Θώρακος, Ευρωκλινική Αθηνών.
Μια άλλη θλιβερή διαπίστωση είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των ασθενών, που εμφανίζονται με συμπτώματα, έχουν δυστυχώς προχωρημένου σταδίου καρκίνο με χαμηλό ποσοστό ίασης, ακόμα και με τις σύγχρονες θεραπείες.
Επομένως, δυο είναι οι βασικοί μελλοντικοί άξονες δράσης:
- Η ενημέρωση και η πρόληψη για τη διακοπή του καπνίσματος και την υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής.
- Ο προσυμπτωματικός έλεγχος.
Τι είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος;
Με απλά λόγια είναι ένας ετήσιος έλεγχος, ο οποίος πολύ εύκολα γίνεται σε ειδικό κέντρο με μια χαμηλής δόσης αξονική τομογραφία θώρακος.
Με τον τρόπο αυτό, βρίσκουμε πιθανά προβλήματα στον πνεύμονα, ακόμα και αν δεν έχουμε κανένα σύμπτωμα. Να σημειωθεί ότι ο καρκίνος του πνεύμονα είναι μια πολύ ύπουλη ασθένεια, καθώς σε πρώιμα στάδια δεν εμφανίζει καθόλου συμπτώματα.
Ποια άτομα θα πρέπει να ενταχθούν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα;
Με βάση τις διεθνείς κλινικές μελέτες, πρέπει να ενταχθούν σε πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου οι παρακάτω ομάδες ατόμων υψηλού κινδύνου:
- Ενεργοί καπνιστές ή και πρώην καπνιστές που έχουν διακόψει το κάπνισμα τα τελευταία 15 έτη.
- Αυτοί που έχουν ιστορικό καπνίσματος 20 pack–years ή και παραπάνω. Υπολογίστε ένα “pack–year” (πακέτο-έτος) πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό πακέτων την ημέρα (ένα πακέτο είναι 20 τσιγάρα) με τα χρόνια της καπνιστικής συνήθειας.
- Όσοι είναι μεταξύ 50 και 80 ετών.
Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για την υγεία μου αν κάνω αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης κάθε χρόνο;
Η απλή απάντηση είναι όχι.
Η δόση ακτινοβολίας με μια χαμηλής δόσης αξονική είναι τουλάχιστον 3.5 φορές λιγότερη από μια κανονική αξονική. Γίνεται εύκολα και γρήγορα. Η εξέταση θα μελετηθεί από έναν ειδικό και έμπειρο ακτινολόγο και τα αποτελέσματα θα τα συζητήσετε με έναν ειδικό πνευμονολόγο ή και θωρακοχειρουργό στο ιατρείο τους.
Επίσης, υπάρχουν μελέτες που παρακολούθησαν άτομα που υποβλήθηκαν σε αξονικές τομογραφίες για μια δεκαετία. Η πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου από την ακτινοβολία της αξονικής τομογραφίας ήταν μόνο 0,05%. Εξηγώντας το με πιο απλά λόγια: σε μία ομάδα 5.000 ατόμων που τους παρακολουθήσαμε για μια δεκαετία και κάνανε αξονικές τομογραφίες ετησίως, τα 2 άτομα μπορεί να αναπτύξουν καρκίνο λόγω ακτινοβολίας, αλλά τα 259 επωφελήθηκαν γιατί ανακάλυψαν ότι είχαν καρκίνο του πνεύμονα σε πολύ πρώιμο στάδιο και θεραπεύθηκαν.
Επομένως, ο κίνδυνος είναι ελάχιστος, αλλά το όφελος τεράστιο.
Ο καρκίνος του πνεύμονα συνδέεται με το κάπνισμα;
Δυστυχώς, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα οι καπνιστές που ανέπτυσσαν καρκίνο του πνεύμονα «στιγματίζονταν» και κατηγορούνταν ότι η συνήθεια τους ήταν υπεύθυνη για την ανάπτυξη του καρκίνου του πνεύμονα.
Εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε κάποια βασικά στοιχεία:
- Είναι γνωστό ότι, εκτός από το κάπνισμα, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη καρκίνου πνεύμονα, όπως είναι: ο τρόπος ζωής (π.χ. διατροφή, άσκηση, στρες), οι περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. η έκθεση σε σωματίδια), άλλοι παράγοντες που σχετίζονται με τον χώρο διαβίωσης και δουλειάς και η κληρονομικότητα.
- Ο καρκίνος του πνεύμονα εμφανίζεται και σε μη καπνιστές.
Επομένως, δεν πρέπει να αφήσουμε τέτοιου είδους φόβους να μας στερήσουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουμε ένα πρόβλημα υγείας πρώιμα και σε στάδιο που να δέχεται επιτυχημένη θεραπεία.
Ταυτόχρονα, η αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης μπορεί να διαγνώσει και άλλα πρώιμα προβλήματα στον πνεύμονα μας ή και σε άλλα όργανα του θώρακα, όπως η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Έτσι, με μία εξέταση και μία εκτίμηση στο ιατρείο να έχουμε πολλαπλά οφέλη.
Πώς μπορώ να ενταχθώ σε ομάδα προσυμπτωματικού ελέγχου;
Στην Ευρωκλινική Αθηνών υπάρχει κέντρο προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα.
Η διαδικασία είναι απλή:
- Η αρχική εκτίμηση γίνεται στο ιατρείο, με λεπτομερή λήψη ιστορικού και συμπλήρωσης του κατάλληλου ερωτηματολογίου.
- Στη συνέχεια, διενεργείται η αξονική τομογραφία και αμέσως μετά η γνωμάτευση. Αν συντρέχει λόγος ανησυχίας, θα διενεργηθεί εκτίμηση από τον ειδικό θωρακοχειρουργό και συζήτηση με την ομάδα των ειδικών ιατρών για περαιτέρω ενέργειες.
- Σε περίπτωση που βρεθεί κάποιο άλλο εύρημα, θα υπάρξει εκτίμηση από τον κατάλληλο ειδικό ιατρό.
- Τέλος, εξίσου σημαντική είναι η ένταξη στο πρωτόκολλο προσυμπτωματικού ελέγχου για καρκίνο του πνεύμονα, όπου ίσως είναι η χρυσή ευκαιρία για τη διακοπή του καπνίσματος μέσα από τη συμβουλευτική διαδικασία της ιατρικής ομάδας της Ευρωκλινικής.