Όλοι έχουμε βιώσει ένα καθεστώς φόβου όταν αντιμετωπίζουμε μία απειλή ή μία δύσκολη κατάσταση: διασχίζοντας το δρόμο καθώς ένα αυτοκίνητο εμφανίζεται ξαφνικά, χάνοντας το παιδί στην παιδική χαρά ή ακούγοντας κάποιον να φωνάζει στο πλήθος. Ο στιγμιαίος πανικός στέλνει ρίγη από τη βάση της σπονδυλικής μας στήλης, η καρδιά μας χτυπά δυνατά και ακανόνιστα και νοιώθουμε τρόμο. Τα συμπτώματα αυτά σταματούν όταν παύει να υπάρχει και η απειλή, νιώθουμε ανακουφισμένοι που δεν συνέβη κάτι κακό και συνεχίζουμε με κανονικούς ρυθμούς τις δραστηριότητές μας.
Γράφει ο Στέφανος Σκουτέλας, MSc Ψυχολόγος
Σε αντίθεση με τον στιγμιαίο πανικό, η κρίση πανικού είναι μία κατάσταση που συμβαίνει απροσδόκητα, ακόμα και κατά τη διάρκεια του ύπνου. Οι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν συχνά στιγμιαίο πανικό και που ανησυχούν με το φόβο μίας επερχόμενης κρίσης ή μεταβάλλουν τη συμπεριφορά τους για να αποφύγουν τέτοιες καταστάσεις, είναι δυνατό να έχουν κρίσεις πανικού, μία σοβαρή αλλά θεραπεύσιμη διαταραχή.
Οι κρίσεις πανικού συνήθως εμφανίζονται στην πρώιμη ενηλικίωση και επηρεάζουν τους εφήβους και τους ενήλικες σε ποσοστό 2% με 3%, ενώ τα περιστατικά εμφανίζονται σε διπλάσιο αριθμό γυναικών σε σχέση με τους άνδρες (DSM-V). Πολλοί άνθρωποι που υποφέρουν από κρίσεις πανικού δε γνωρίζουν πως έχουν μία πραγματική αλλά θεραπεύσιμη διαταραχή.
Συμπτώματα
Μία κρίση πανικού είναι στην ουσία η απότομη έναρξη έντονου φόβου ή δυσφορίας που φτάνει στην κορύφωσή της μέσα σε λίγα λεπτά και περιλαμβάνει τέσσερα τουλάχιστον από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Αύξηση παλμών ή επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού
- Τάση για εμετό
- Ρίγη
- Αίσθημα δύσπνοιας ή πνιγμού
- Πόνο στο στήθος ή δυσφορία
- Ναυτία, αίσθημα ζάλης, αστάθειας ή λιποθυμίας
- Αίσθημα απότομης αύξησης ή μείωσης της θερμοκρασίας του σώματος
- Μούδιασμα ή τσούξιμο
- Αποπροσανατολισμός (αίσθηση μη-πραγματικότητας) ή αποπροσωποποίηση (το άτομο νοιώθει αποσπασμένο από τον εαυτό του)
- Φόβος απώλειας ελέγχου
- Φόβος θανάτου
Αιτίες εμφάνισης κρίσης πανικού
Ενώ τα ακριβή αιτία της διαταραχής πανικού είναι άγνωστα, η έρευνα δείχνει ότι ένας συνδυασμός γενετικών, βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων συμβάλλουν στην εμφάνιση και ανάπτυξη της διαταραχής.
Θεραπεία
Οι περισσότεροι άνθρωποι που αναζητούν θεραπεία για τις κρίσεις πανικού βλέπουν σημαντική βελτίωση και απολαμβάνουν μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Μία ποικιλία θεραπευτικών επιλογών μπορεί να αποδειχτεί αποτελεσματική. Αυτές οι θεραπείες περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία και γνωστιο-συμπεριφοριστική θεραπεία.
Αυτή η βραχυπρόθεσμη θεραπεία αποσκοπεί στο να ενεργοποιήσει τα άτομα που πάσχουν από κρίσεις πανικού ώστε να ανακαλύψουν ικανότητες που θα τους βοηθήσουν να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους και τα πρότυπα συμπεριφοράς.
Επιπλέον, και σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία, μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή, ενώ οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής είναι δυνατό να βοηθήσουν προς την επιτυχή αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού.