Η χρήση του φαρμάκου σεμαγλουτίδη για απώλεια βάρους ή διαβήτη τύπου 2 δεν συσχετίστηκε με υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού σε σχέση με άλλα φάρμακα που βοηθούν αυτές τις καταστάσεις σε μια μεγάλη νέα ανασκόπηση των αρχείων υγείας των ΗΠΑ που υποστηρίζεται από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας.
Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια βάση δεδομένων που περιλαμβάνει περισσότερα από 100 εκατομμύρια αρχεία ασθενών για να αξιολογήσουν τους κινδύνους αυτοκτονικού ιδεασμού μεταξύ των ατόμων που χρησιμοποιούν το φάρμακο, το οποίο πωλείται ως Ozempic για διαβήτη τύπου 2 και Wegovy για απώλεια βάρους. Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο περιοδικό Nature Medicine.
Η Δρ Rong Xu, συγγραφέας της μελέτης και καθηγήτρια βιοϊατρικής πληροφορικής στο Case Western Reserve University School of Medicine, είπε ότι αποφάσισε να εξετάσει το ζήτημα αφού οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές άνοιξαν έρευνα για τη σεμαγλουτίδη και αναφορές για αυτοκτονικές σκέψεις το περασμένο καλοκαίρι. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ δήλωσε ότι διεξάγει επίσης τη δική της έρευνα.
Η Xu και οι συνεργάτες της ερευνητές, συμπεριλαμβανομένου του διευθυντή του Εθνικού Ινστιτούτου για την Κατάχρηση Ναρκωτικών, Δρ Nora Volkow.
Η Nora Volkow, συνέκρινε περιπτώσεις αυτοκτονικού ιδεασμού μεταξύ των ατόμων που έπαιρναν σεμαγλουτίδη με εκείνα που έπαιρναν άλλα φάρμακα για απώλεια βάρους ή διαβήτη.
«Παρατηρήσαμε χαμηλότερη συχνότητα αυτοκτονικών ιδεών σε ασθενείς που είχαν λάβει σεμαγλουτίδη από ό,τι σε ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με φάρμακα που δεν στοχεύουν στο GLP1R για τις ίδιες παθήσεις», έγραψε ο Volkow, αναφερόμενος στον τρόπο με τον οποίο η σεμαγλουτίδη λειτουργεί για να μιμηθεί μια ορμόνη η οποία ονομάζεται GLP-1.
Η ανάλυση περιελάμβανε περισσότερα από 240.000 άτομα με παχυσαρκία και περισσότερα από 1,5 εκατομμύρια με διαβήτη τύπου 2. Εξέτασε τον κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού εντός έξι μηνών από την έναρξη των φαρμάκων, καθώς και σε μεγαλύτερα χρονικά σημεία.
Στους έξι μήνες, διαπιστώθηκε ότι μεταξύ των ατόμων που έπαιρναν το φάρμακο για απώλεια βάρους, η σεμαγλουτίδη συσχετίστηκε με 73% χαμηλότερο κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού για πρώτη φορά και 56% χαμηλότερο κίνδυνο επαναλαμβανόμενου αυτοκτονικού ιδεασμού. Τα φάρμακα σύγκρισης περιλάμβαναν βουπροπιόνη, ναλτρεξόνη, ορλιστάτη, τοπιραμάτη και φαιντερμίνη.
Για τα άτομα με διαβήτη τύπου 2, οι μειώσεις ήταν 64% και 49%, αντίστοιχα. Τα συγκριτικά φάρμακα περιελάμβαναν ινσουλίνη, μεταφορμίνη και νεότερες κατηγορίες γνωστές ως αναστολείς DPP-4 και SGLT-2.
Οι χαμηλότεροι κίνδυνοι παρατηρήθηκαν έως και τρία χρόνια.
Θετική επίδραση στην ψυχική υγεία
Καθώς η χρήση του Ozempic και του Wegovy έχει ανέβει δραστικά τα τελευταία χρόνια, είπε η Xu, σημείωσε ανέκδοτες αναφορές ανθρώπων που εμφάνιζαν μείωση στις εθιστικές συμπεριφορές ενώ έκαναν χρήση των φαρμάκων –λιγότερο ενδιαφέρον για πράγματα όπως το αλκοόλ ή το κάπνισμα– που την έκανε να αναρωτηθεί αν τα φάρμακα θα μπορούσαν έχουν επίσης θετική επίδραση στην ψυχική υγεία.
Με πρόσβαση σε μια βάση δεδομένων που ονομάζεται πλατφόρμα TriNetX, η οποία περιλαμβάνει μη αναγνωρισμένα ηλεκτρονικά αρχεία υγείας από 100,8 εκατομμύρια ανθρώπους σε 59 συστήματα υγείας στις ΗΠΑ που ενημερώνεται «βασικά σε πραγματικό χρόνο, κάθε μέρα», ο Xu αποφάσισε να πραγματοποιήσει στατιστικές αναλύσεις για να αξιολογήσει κίνδυνος.
Είναι μια προσέγγιση που λέει ότι χρησιμοποίησε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19 για να αξιολογήσει τον κίνδυνο της παραλλαγής Omicron σε πραγματικό χρόνο.
Το Ozempic και το Wegovy, μαζί με παρόμοια φάρμακα όπως το Mounjaro και το Zepbound, συνταγογραφούνται τώρα σε εκατομμύρια ασθενείς στις ΗΠΑ. Σε δοκιμές απώλειας βάρους, οι Wegovy και Zepbound έδειξαν μέσες μειώσεις σωματικού βάρους κατά 15% και περισσότερο από 20%, αντίστοιχα. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες είναι γαστρεντερικά προβλήματα όπως ναυτία, έμετος και δυσκοιλιότητα, αν και πιο πρόσφατα έχουν εμφανιστεί αναφορές για πιο σοβαρές πιθανές παρενέργειες, όπως η στομαχική παράλυση.
Τα ευρήματα από τη νέα μελέτη έρχονται μέρες αφότου o FDA είπε ότι επανεξετάζει αναφορές αυτοκτονικού ιδεασμού μεταξύ των ανθρώπων που χρησιμοποιούν σεμαγλουτίδη και παρόμοια φάρμακα και αξιολογεί την ανάγκη για ρυθμιστική δράση.
Οι αναφορές προέρχονταν από μια βάση δεδομένων που ονομάζεται Σύστημα Αναφοράς Ανεπιθύμητων Συμβάντων του FDA ή FAERS. Ο οργανισμός σημειώνει ότι η εμφάνιση ενός φαρμάκου εκεί «σημαίνει ότι o FDA έχει εντοπίσει ένα πιθανό ζήτημα ασφάλειας, αλλά δεν σημαίνει ότι η FDA έχει εντοπίσει μια αιτιώδη σχέση μεταξύ του φαρμάκου και του αναγραφόμενου κινδύνου».
Η βάση δεδομένων FAERS απαριθμεί περισσότερες από 23.000 αναφορές διαφόρων αντιδράσεων μεταξύ των χρηστών της σεμαγλουτίδης. οι πιο συχνές είναι οι γαστρεντερικές διαταραχές, με περισσότερες από 10.000. Υπάρχουν 144 αναφορές για περιπτώσεις αυτοκτονικού ιδεασμού.
«Αυτές είναι αναφορές περιπτώσεων», είπε ο Xu. “Για να εξαγάγετε ένα συμπέρασμα, πρέπει πραγματικά να κάνετε μια κεφαλαία σύγκριση μεταξύ παρόμοιων ασθενών.”
Πιθανές επιπτώσεις στον εγκέφαλο
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων δήλωσε τον Ιούλιο ότι εξετάζει 150 αναφορές πιθανών περιπτώσεων αυτοτραυματισμού και αυτοκτονικών σκέψεων μεταξύ ατόμων που λαμβάνουν σεμαγλουτίδη και παρόμοια φάρμακα.
Τον Δεκέμβριο, η υπηρεσία είπε ότι η Επιτροπή Φαρμακοεπαγρύπνησης για την Εκτίμηση Κινδύνου είχε εξετάσει τα διαθέσιμα στοιχεία και αναζητούσε περισσότερες πληροφορίες από τους κατασκευαστές των φαρμάκων.
“Ενώ σε αυτό το σημείο δεν μπορεί να συναχθεί κανένα συμπέρασμα σε μια αιτιώδη συσχέτιση, υπάρχουν πολλά ζητήματα που πρέπει να διευκρινιστούν”, ανέφερε ο EMA σε δήλωση.
Είπε ότι η επιτροπή ασφάλειας θα συζητήσει ξανά το θέμα τον Απρίλιο.
Τόσο το Wegovy όσο και το Zepbound έχουν προειδοποιήσεις στις αμερικανικές συνταγογραφούμενες πληροφορίες σχετικά με τον κίνδυνο αυτοκτονικής συμπεριφοράς και ιδεασμού, σημειώνοντας ότι οι κίνδυνοι αυτοί έχουν αναφερθεί σε κλινικές δοκιμές με άλλα προϊόντα χρόνιου βάρους και να συνιστούν τους ασθενείς να παρακολουθούνται για τον κίνδυνο.
Οι πληροφορίες συνταγογράφησης για ένα παλαιότερο φάρμακο, Saxenda-μέρος της ίδιας κατηγορίας GLP-1-περιέχουν επίσης μια σύσταση ότι οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται για κατάθλιψη ή αυτοκτονικές σκέψεις ή συμπεριφορά.
Οι πληροφορίες σημειώνουν ότι οι κλινικές δοκιμές του Saxenda έδειξαν ότι εννέα από τους 3.384 ενήλικες, ή το 0,3% των ατόμων που έλαβαν το φάρμακο, ανέφεραν αυτοκτονικό ιδεασμό, σε σύγκριση με δύο από τους 1.941 ενήλικες σε εικονικό φάρμακο ή 0,1%. Ένα άτομο που έπαιρνε ναρκωτικά έκανε απόπειρα αυτοκτονίας. Σε μια παιδιατρική κλινική δοκιμή, ένας από τους 125 ασθενείς που έπαιρναν το φάρμακο πέθανε από αυτοκτονία. Οι πληροφορίες λένε ότι «υπήρχαν ανεπαρκείς πληροφορίες για να αποδειχθεί αιτιώδης σχέση με το Saxenda».
Η κεντρική κλινική δοκιμή του Wegovy απέκλεισε ασθενείς με ιστορικό κατάθλιψης τα δύο προηγούμενα χρόνια, προηγούμενη απόπειρα αυτοκτονίας ή σοβαρό αυτοκτονικό ιδεασμό.
Ο Volkow επεσήμανε ένα προηγούμενο φάρμακο απώλειας βάρους, το rimonabant, το οποίο αποσύρθηκε από την αγορά στην Ευρώπη το 2008 λόγω ανησυχιών σχετικά με αυτοκτονικές σκέψεις ως παράδειγμα φαρμάκων απώλειας βάρους που ενδέχεται να έχουν αυτές τις επιπτώσεις. Σημείωσε ότι αυτό το φάρμακο λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο από τη σεμαγλουτίδη, εμποδίζοντας έναν υποδοχέα κανναβινοειδών τύπου 1 «ο οποίος, όταν αποκλειστεί, μπορεί να προκαλέσει αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις».
Είπε επίσης ότι είναι πιθανό τα αποτελέσματα της απότομης απώλειας βάρους να «κάνουν μερικούς ανθρώπους ευάλωτους» με τρόπο που δεν σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να λειτουργούν τα φάρμακα.
Και ο Volkow επεσήμανε επίσης τους υποδοχείς GLP-1 με τους οποίους συνδέεται η σεμαγλουτίδη «εκφράζονται στο σύστημα ανταμοιβής ντοπαμίνης του εγκεφάλου και αυτός θα μπορούσε να είναι ένας μηχανισμός με τον οποίο η σεμαγλουτίδη μπορεί να επηρεάσει τη διάθεση».
Μια πιθανή θεραπεία για την κατάθλιψη;
Παρόλο που η ημιαγλουτίδη συσχετίστηκε με χαμηλότερο κίνδυνο αυτοκτονικού ιδεασμού στη μελέτη, οι Xu και Volkow έγραψαν σε ερευνητική ενημέρωση ότι τα δεδομένα “δεν δικαιολογούν ακόμη τη θεραπεία εκτός της ετικέτας”, αναφερόμενος στην ιδέα ότι οι γιατροί θα μπορούσαν να συνταγογραφήσουν το φάρμακο ειδικά να χαμηλότερο κίνδυνο αυτοκτονικών σκέψεων των ασθενών.
Τα ευρήματα ίσως υποστηρίζουν τις μελλοντικές κλινικές δοκιμές για να διερευνήσουν αυτή τη δυνατότητα, δήλωσε ο Xu και ο Volkow επεσήμανε ότι «υπάρχει ενδιαφέρον για τη δοκιμή του ημαγλουτιδίου ως πιθανή θεραπεία για την κατάθλιψη».
Τουλάχιστον μία δοκιμή είναι η πρόσληψη ασθενών για το σκοπό αυτό, σύμφωνα με μια ομοσπονδιακή βάση δεδομένων για κλινικές δοκιμές, αξιολογώντας το ημαγλουτίδη ως θεραπεία για γνωστική δυσλειτουργία σε σημαντική καταθλιπτική διαταραχή.