Η υγεία κατατάσσεται στις κορυφαίες προτεραιότητες των ευρωπαίων πολιτών σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες του Ευρωβαρόμετρου. Δύο νέες εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα δείχνουν πώς η ΕΕ ανταποκρίθηκε στην ανάγκη και στη ζήτηση για πιο ανθεκτικά, ισχυρά και δίκαια συστήματα υγείας, τα οποία είναι καλύτερα προετοιμασμένα για πιθανές κρίσεις. Και τα δύο έγγραφα επισημαίνουν επίσης τομείς στους οποίους χρειάζεται περισσότερη δουλειά.
Τέσσερα χρόνια μετά τον πρώτο εντοπισμό των κρουσμάτων COVID-19, πολλές από τις λύσεις που παρουσιάστηκαν για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της πανδημίας έχουν ενσωματωθεί στη νομοθεσία της ΕΕ. Ο στόχος ήταν να ενισχύσουμε τη συλλογική μας ετοιμότητα έναντι κρίσεων υγείας, ως μέρος μιας ισχυρής Ευρωπαϊκής Ένωσης Υγείας. Η έκθεση ετοιμότητας για την κατάσταση της υγείας του 2023 επικεντρώνεται στα βήματα που έλαβε η ΕΕ για τη βελτίωση της ικανότητάς της να αντιμετωπίζει σοβαρές διασυνοριακές απειλές για την υγεία.
Η κατάσταση της υγείας στην ΕΕ: Η έκθεση σύνθεσης 2023 εξετάζει την απόδοση των συστημάτων υγείας σε ολόκληρη την Ένωση όσον αφορά τις ανάγκες των ευρωπαίων πολιτών. Περιλαμβάνει ειδικά Προφίλ Υγείας Χώρας, όπου δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στον αντίκτυπο του COVID-19 στην ψυχική υγεία και στις μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιούνται από τα κράτη μέλη για την αντιμετώπιση αυτής της αυξανόμενης πρόκλησης.
Μια καλύτερα προετοιμασμένη Ευρωπαϊκή Ένωση για την Υγεία
Ο σκοπός της ετήσιας έκθεσης ετοιμότητας για την κατάσταση της υγείας είναι να χαρτογραφήσει τις ενέργειες της ΕΕ που ελήφθησαν από την πανδημία για την αντιμετώπιση διασυνοριακών απειλών για την υγεία. Ο κανονισμός για τις σοβαρές διασυνοριακές απειλές για την υγεία, που ισχύει εδώ και σχεδόν ένα έτος, αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της αρχιτεκτονικής ασφάλειας της υγείας της ΕΕ. Έχει δημιουργήσει μια στέρεη βάση για πιο αποτελεσματική ετοιμότητα και συντονισμένη απάντηση στους διασυνοριακούς κινδύνους για την υγεία. Θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να αντιδρούν γρήγορα σε μελλοντικές κρίσεις.
Δομές όπως η Επιτροπή Υγειονομικής Ασφάλειας της ΕΕ έχουν αναβαθμιστεί, οι εργαστηριακές ικανότητες της ΕΕ ενισχύονται και η χρηματοδότηση της ΕΕ ύψους σχεδόν 100 εκατομμυρίων ευρώ από το πρόγραμμα EU4Health διοχετεύεται στα κράτη μέλη για τη βελτίωση των εθνικών τους συστημάτων επιτήρησης. Τα κράτη μέλη συνεχίζουν να συντονίζονται στενά στο πλαίσιο της Επιτροπής Υγειονομικής Ασφάλειας, η οποία έχει εκδώσει γνώμη σχετικά με την προετοιμασία του COVID-19 και άλλων αναπνευστικών ασθενειών για τον χειμώνα 2023/24.
Η σημερινή έκθεση σημειώνει ότι ο εμβολιασμός εξακολουθεί να είναι το κλειδί για την πρόληψη της εξάπλωσης μολυσματικών ασθενειών. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19, η στρατηγική της ΕΕ για τα εμβόλια υποστήριξε την ανάπτυξη εμβολίων και εξασφάλισε τη διαθεσιμότητά τους σε όλα τα κράτη μέλη καθώς και σε τρίτες χώρες, σώζοντας δεκάδες εκατομμύρια ζωές παγκοσμίως. Ωστόσο, εξίσου σημαντικός είναι ο τακτικός δια βίου εμβολιασμός και αυτός θα πρέπει να εφαρμόζεται σύμφωνα με τα υπάρχοντα προγράμματα εμβολιασμού.
Όσον αφορά τις πιο πιεστικές απειλές για την υγεία, η Έκθεση ετοιμότητας ρίχνει φως στο θέμα της μικροβιακής αντοχής (AMR), που προκαλεί περισσότερους από 35.000 θανάτους ετησίως στην Ευρώπη και χρειάζεται επείγουσα δράση. Οι απειλές από ασθένειες των ζώων και οι αυξανόμενες επιπτώσεις στην υγεία της κλιματικής αλλαγής είναι δύο άλλες σημαντικές προκλήσεις που επισημαίνονται στην έκθεση, τονίζοντας τη σημασία της υιοθέτησης μιας προσέγγισης «One Health» για την αντιμετώπιση των τρεχουσών και μελλοντικών απειλών για την υγεία.
Η ΕΕ εξακολουθεί να συμμετέχει ενεργά στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για την έγκριση μιας διεθνούς συμφωνίας για την πρόληψη, την ετοιμότητα και την αντιμετώπιση της πανδημίας (η «Συμφωνία για την Πανδημία»). Δεσμεύεται επίσης να ενισχύσει τους Διεθνείς Κανονισμούς Υγείας.
Μια ισχυρή δέσμευση για να βελτιωθεί η ψυχική υγεία στην Ευρωπαϊκή Ένωσή
Η έκθεση για την κατάσταση της υγείας στην ΕΕ, συνοδευόμενη από 29 Προφίλ Υγείας Χωρών, εξετάζει την απόδοση των συστημάτων υγείας σε ολόκληρη την Ένωση και επισημαίνει τρία βασικά ευρήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν μετά την πανδημία COVID-19:
- Η ψυχική υγεία των πολιτών της ΕΕ επιδεινώθηκε μετά την πανδημία. Ως εκ τούτου, απαιτούνται μεταρρυθμίσεις για την ψυχική υγεία που καλύπτουν τον αποστιγματισμό, την πρόληψη, τη θεραπεία και την επανένταξη σε όλα τα κράτη μέλη. Σε επίπεδο ΕΕ, η Επιτροπή υιοθέτησε μια συνολική προσέγγιση για την ψυχική υγεία τον Ιούνιο του 2023, αποτελούμενη από 20 εμβληματικές πρωτοβουλίες και με χρηματοδότηση 1,23 δισ. ευρώ.
- Η έκθεση για την κατάσταση της υγείας τονίζει την ανάγκη αντιμετώπισης των αυξανόμενων ανισοτήτων στον τομέα της υγείας σε ολόκληρη την Ένωση, καθώς και της αύξησης των ανεκπλήρωτων ιατρικών αναγκών. Η πανδημία COVID-19 οδήγησε σε διεύρυνση του χάσματος στο προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση μεταξύ 2019 και 2021 στα κράτη μέλη. Ωστόσο, οι εκτιμήσεις για το προσδόκιμο ζωής από το 2022 δείχνουν μείωση του χάσματος. Από αυτή την άποψη, ο καρκίνος επισημαίνεται ως βασικός τομέας προτεραιότητας που πρέπει να αντιμετωπιστεί. Η Επιτροπή έχει ήδη λάβει ορισμένα σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων σημαντικών πρωτοβουλιών στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Σχεδίου Καταπολέμησης του Καρκίνου.
- Η έκθεση υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της συνεχούς επένδυσης στην υγεία, για την προετοιμασία για πιθανές μελλοντικές κρίσεις. Ένας ιδιαίτερα σημαντικός τομέας είναι η συνεχής ανάγκη για συγκρίσιμα και έγκυρα δεδομένα για την υγεία, τα οποία είναι καίριας σημασίας για τη χάραξη τεκμηριωμένης πολιτικής και αποτελεσματικές καινοτομίες στον τομέα της υγείας. Ο Ευρωπαϊκός Χώρος Δεδομένων Υγείας, που προτάθηκε από την Επιτροπή τον Μάιο του 2022, θα βοηθήσει στην απελευθέρωση του πλήρους δυναμικού των δεδομένων υγείας και στην ενδυνάμωση των πολιτών της ΕΕ μέσω καλύτερης ψηφιακής πρόσβασης και ελέγχου των πληροφοριών υγείας τους.
Ιστορικό
Η πολιτική δέσμευση για σύνταξη ετήσιας έκθεσης ετοιμότητας ανακοινώθηκε στην Ανακοίνωση της Επιτροπής του 2021 «Αντλώντας τα πρώτα διδάγματα από την πανδημία COVID-19». Η πρώτη έκδοση δημοσιεύθηκε το 2022 και επικεντρώθηκε στις δυνατότητες ετοιμότητας που σχετίζονται με ιατρικά αντίμετρα.
Η κατάσταση της υγείας στην έκθεση της ΕΕ είναι μια εταιρική σχέση μεταξύ της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Τμήματος Υγείας του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Συστημάτων και Πολιτικών Υγείας (το Παρατηρητήριο), που χρηματοδοτείται από το Πρόγραμμα EU4Health. Στόχος είναι να συγκεντρωθούν ενημερωμένα δεδομένα και σε βάθος αναλύσεις για την υγεία και τα συστήματα υγείας σε συνοπτικές εκθέσεις και να καταστούν οι πληροφορίες εύκολα προσβάσιμες στα ενδιαφερόμενα μέρη. Αυτό ενισχύει τη βάση αποδεικτικών στοιχείων για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς στον τομέα της υγείας που επιδιώκουν να βελτιώσουν την απόδοση των συστημάτων υγείας στην ΕΕ.