Με εγκύκλιο που απέστειλε η αναπληρώτρια Υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, δίνει οδηγίες και κάνει συστάσεις για τη διατροφή που πρέπει να ακολουθούν τα παιδιά σε βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς.
Όπως είναι ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα, η υγιεινή διατροφή κατά τα πρώτα χρόνια ζωής του ανθρώπου αποτελεί καθοριστικό παράγοντα που επηρεάζει την υγεία έως και την ενήλικη ζωή. Κατά την βρεφική και νηπιακή ηλικία ο ρυθμός σωματικής και νοητικής ανάπτυξης είναι ταχύτερος από οποιαδήποτε άλλη περίοδο, με αποτέλεσμα οι πιθανές διατροφικές ελλείψεις να επηρεάζουν ένα πλήθος λειτουργιών. Η επιλογή των κατάλληλων τροφών από πλευράς ποσότητας και θρεπτικής αξίας το διάστημα αυτό έχει συσχετιστεί ισχυρά με μακροπρόθεσμα οφέλη στην υγεία, με τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων σε όλο το φάσμα ζωής του ατόμου, αλλά και με τη μείωση της θνησιμότητας και θνητότητας. Ειδικότερα για την σωστή ανάπτυξη της εγκεφαλικής λειτουργίας του παιδιού, θα πρέπει το διαιτολόγιο να περιλαμβάνει τρόφιμα που περιέχουν επαρκείς ποσότητες πρωτεϊνών, πολυακόρεστων λιπαρών οξέων μακριάς αλύσου (ω3, ω6), βιταμινών A, D, B6, Β12, χολίνης και φυλλικού οξέος, αλλά και σιδήρου, ψευδαργύρου και ιωδίου.
Η εγκύκλιος περιλαμβάνει ενδεικτικές επιλογές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη διαμόρφωση του διαιτολογίου των σταθμών, που καταρτίζεται από τον/την Παιδίατρο του Σταθμού και τον/τη Διαιτολόγο-Διατροφολόγο του Σταθμού. Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την χορήγηση στα παιδιά νωπών φρούτων και λαχανικών, κρέατος, ψαριών και γαλακτοκομικών προϊόντων σε επαρκείς για τις ανάγκες τους ποσότητες. Επισημαίνεται ότι συστήνεται ισχυρά, η αποφυγή χορήγησης τροφίμων που περιέχουν συντηρητικές χρωστικές, τεχνητές γλυκαντικές ουσίες, αυξημένη περιεκτικότητα σε κορεσμένα και βιομηχανικώς παραγόμενα trans λιπαρά οξέα, ζάχαρη και αλάτι.
Για το λόγο αυτό συστήνεται να αποφεύγονται πλήρως τα εξής τρόφιμα:
- σακχαρούχο/σοκολατούχο γάλα, επιδόρπια γιαουρτιού, ρυζόγαλο
- κρέμες συσκευασμένες (φαρίν λακτέ, άνθος αραβοσίτου, σοκολάτας, καραμελέ), μπισκότα, τσουρέκι, γλυκίσματα, σοκολάτα, κομπόστες φρούτων)
- σύνθετα αρτοσκευάσματα (πίτσα, πεϊνιρλί, κρέπες, κρουασάν, κέικ, βουτήματα, τυρόπιτα, σπανακόπιτα, ζαμπονοτυρόπιτα, μυζηθρόπιτα, κρεατόπιτα)
- άλειμμα σοκολάτας και αλείμματα ξηρών καρπών (ταχίνι, φυστικοβούτυρο) με υψηλή περιεκτικότητα σε πρόσθετα σάκχαρα
- τηγανητά (πατάτες, κρέας, ψάρι, κροκέτες κα), μαργαρίνη και βούτυρο
Επιπλέον, συστήνεται στο μαγείρεμα να χρησιμοποιείται αποκλειστικά ελαιόλαδο ενώ υπενθυμίζεται ότι δεν επιτρέπεται η χορήγηση αναψυκτικών, συσκευασμένων χυμών εμπορίου, αλλαντικών και προπαρασκευασμένων προϊόντων κρέατος, και ότι απαγορεύεται να δοθεί μέλι σε παιδιά κάτω του 1 έτους, λόγω του κινδύνου αλλαντίασης.
Οι υπεύθυνοι των σταθμών να μεριμνήσουν για τα κάτωθι:
- Σε καθημερινή βάση να προτιμώνται δημητριακά ολικής άλεσης (δημητριακά πρωϊνού, βρόμη, ζυμαρικά, ρύζι) και προϊόντα ολικής άλεσης (ψωμί, φρυγανιές), που περιέχουν υψηλές ποσότητες των ευεργετικών για την υγεία φυτικών ινών, έναντι των επεξεργασμένων – «λευκών» δημητριακών.
- Το μεσημεριανό γεύμα να περιλαμβάνει καθημερινά 1 μερίδα λαχανικού, είτε ως ωμή σαλάτα (π.χ. ντομάτα, αγγούρι, λάχανο), είτε ως βραστά (π.χ. μπρόκολο) ή μαγειρεμένα λαχανικά (π.χ. φασολάκια, μπριάμ) προτιμώντας τα λαχανικά εποχής. Καθώς τα βρέφη και τα νήπια έχουν έμφυτες προτιμήσεις για τις γλυκές και τις αλμυρές γεύσεις και απέχθεια για τις πικρές γεύσεις, οι φροντιστές τους θα πρέπει να επιδείξουν υπομονή και επιμονή ώστε μέσω της επαναλαμβανόμενης χορήγησης ποικιλίας λαχανικών από μικρή ηλικία να καλλιεργηθούν σε αυτές τις γεύσεις, και μακροπρόθεσμα να αυξήσουν την προτίμησή τους στα λαχανικά που αποτελούν μια από τις βασικές ομάδες τροφίμων της παραδοσιακής Μεσογειακής Διατροφής με πληθώρα ευεργετικών δράσεων για την υγεία τους. Εξάλλου, ένα βρέφος ή μικρό παιδί μπορεί να χρειαστεί να λάβει μια νέα γεύση τουλάχιστον 8 έως 10 φορές πριν από την τελική αποδοχή της.
- Μια ομάδα τροφίμων για την οποία ίσως υπάρχει λανθασμένη πληροφόρηση και άποψη από τους φροντιστές των παιδιών είναι τα φρούτα. Θα πρέπει να υπάρχει διάκριση μεταξύ των φρέσκων φρούτων και του οφέλους για την υγεία που συνεπάγεται η κατανάλωσή τους, και των φρέσκων χυμών φρούτων που αποτελούν τρόφιμα πλούσια σε ελεύθερα σάκχαρα. Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η κατανάλωση ελεύθερων σακχάρων τόσο από τα παιδιά όσο και από τους ενήλικες δεν θα πρέπει να ξεπερνάει το 10% (και ιδανικά το 5%) της συνολικής ημερήσιας ενεργειακής πρόσληψης. Τα «ελεύθερα σάκχαρα», βρίσκονται σε επεξεργασμένα τρόφιμα αλλά και εκ φύσεως στο μέλι και τους χυμούς φρούτων. Για το λόγο αυτό, συστήνεται οι σταθμοί να αποφεύγουν την χορήγηση φυσικών χυμών φρούτων και να προτιμούν τα φρέσκα φρούτα. Εξάλλου, σύμφωνα και με τις εθνικές διατροφικές συστάσεις, τα παιδιά όλων των ηλικιών δεν πρέπει να καταναλώνουν περισσότερο από μισό ποτήρι φυσικό χυμό την ημέρα.
- Μεγάλη έμφαση θα πρέπει να δοθεί ώστε να μην περιλαμβάνονται καθόλου στα διαιτολόγια τροφές υψηλής περιεκτικότητας σε πρόσθετα σάκχαρα όπως σακχαρούχο/σοκολατούχο γάλα, δημητριακά με σοκολάτα, επιδόρπια γιαουρτιού, όλες οι συσκευασμένες κρέμες, ρυζόγαλο, μπισκότα, γλυκίσματα, κομπόστες, αλείμματα σοκολάτας. Ιδιαίτερα δε στα διαιτολόγια βρεφών (ηλικίας έως 18 μηνών) συστήνεται να αποφεύγονται το μέλι, η μαρμελάδα και το κέικ, ενώ απαγορεύονται σε ηλικίες κάτω των 12 μηνών.
- Τα διαιτολόγια των σταθμών δεν θα πρέπει να περιλαμβάνουν τροφές που είναι πλούσιες σε κορεσμένα και ιδίως υδρογονωμένα λιπαρά οξέα (όπως τηγανητά, αλλαντικά, μπισκότα, σφολιάτες, βούτυρο κλπ), καθώς αυτά συσχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης χρόνιων νοσημάτων όπως η παχυσαρκία, τα καρδιαγγειακά νοσήματα και ο καρκίνος.