Ο έρπης ζωστήρ, κοινώς γνωστός ως έρπης ζωστήρας, είναι μια ιογενής λοίμωξη που προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς. Επειδή η αναγνώριση των συμπτωμάτων και η αναζήτηση έγκαιρης ιατρικής παρέμβασης μπορεί να βελτιώσουν σημαντικά την αντιμετώπισή του και να προλάβουν πιθανές επιπλοκές, μέσα από την παρακάτω συνέντευξη, η Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος κα Νάντια Διαμαντή, μας βοηθά να ρίξουμε φως στα αίτια εμφάνισης του έρπητα ζωστήρα, στους παράγοντες κινδύνου, καθώς και στα οφέλη του εμβολιασμού κατά της νόσου.
Συνέντευξη: Μάρθα Φραγκάκη
Ποια είναι τα αίτια εμφάνισης του έρπητα ζωστήρα;
Ο έρπης ζωστήρας προκαλείται από τον ιό της ανεμοβλογιάς-έρπητα ζωστήρα, που είναι ο ίδιος ιός που προκαλεί την ανεμοβλογιά. Αφού κάποιος περάσει ανεμοβλογιά, ο ιός παραμένει ανενεργός σε κύτταρα του νευρικού συστήματος του οργανισμού. Αργότερα στη ζωή του ατόμου, ο ιός μπορεί να επανενεργοποιηθεί προκαλώντας έρπητα ζωστήρα. Η εκ νέου ενεργοποίηση του ιού με τη μορφή του έρπητα ζωστήρα είναι λιγότερο πιθανή αν τα άτομα στην παιδική τους ηλικία έχουν εμβολιαστεί, όπως προβλέπεται, με το εμβόλιο έναντι της ανεμοβλογιάς.
Ο έρπης ζωστήρ είναι πολύ συχνή νόσος. Έχει βρεθεί ότι σχεδόν 1 στα 3 άτομα θα αναπτύξει έρπητα ζωστήρα κάποια στιγμή στη ζωή του.
Τα περισσότερα άτομα νοσούν με έρπητα ζωστήρα μόνο μία φορά στη ζωή τους. Ωστόσο, δεν είναι απίθανο αυτό να συμβεί και περισσότερες φορές, ιδίως επί αδύναμου ανοσοποιητικού συστήματος.
Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου;
Ο έρπης ζωστήρας τυπικά εμφανίζεται ως ένα επώδυνο φυσαλιδώδες εξάνθημα το οποίο σχηματίζει κρούστα σε 10-15 ημέρες και επουλώνεται μέσα σε 2 έως 4 εβδομάδες. Σχεδόν πάντα εμφανίζεται στη μία πλευρά του σώματος, ως μια λωρίδα από φυσαλίδες, ή στη μία πλευρά του προσώπου. Στο πρόσωπο μπορεί να προσβάλει και τον σύστοιχο οφθαλμό προκαλώντας έως και απώλεια όρασης. Δύο ή τρία 24ωρα πριν την εμφάνιση του εξανθήματος, ο ασθενής συχνά αισθάνεται πόνο, κνησμό ή μυρμήγκιασμα στην περιοχή όπου θα εμφανιστεί στη συνέχεια το εξάνθημα. Πυρετός και πονοκέφαλος είναι επίσης πιθανό να παρουσιαστούν.
Πολύ σπάνια το εξάνθημα μπορεί να εξαπλωθεί σε όλο το σώμα και να μοιάζει με αυτό της ανεμοβλογιάς. Αυτό συμβαίνει σε άτομα με πολύ εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Υπάρχει μερίδα ανθρώπων που κινδυνεύει περισσότερο να αναπτύξει έρπητα ζωστήρα; Ποιοι είναι οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης;
Κάθε άτομο που έχει ήδη νοσήσει από ανεμοβλογιά μπορεί να εμφανίσει έρπητα ζωστήρα. Ο κίνδυνος, όμως, έρπητα ζωστήρα αυξάνεται με την ηλικία, ιδίως στα άτομα ηλικίας άνω των 50 ετών. Η βαρύτητα της νόσου επίσης αυξάνεται σημαντικά με την ηλικία. Τα άτομα με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω ορισμένων ιατρικών παθήσεων ή φαρμάκων είναι επίσης πιο ευάλωτα στον έρπητα ζωστήρα και ενδέχεται να εκδηλώσουν πιο σοβαρή μορφή της νόσου.
Πρέπει να τονιστεί πως δεν μπορείς να «κολλήσεις» έρπητα ζωστήρα από κάποιον που νοσεί από έρπητα ζωστήρα. Μπορείς, όμως, να «κολλήσεις» ανεμοβλογιά από κάποιον που έχει έρπητα ζωστήρα εάν δεν έχεις ήδη νοσήσει από ανεμοβλογιά ή αν δεν έχεις προηγουμένως εμβολιαστεί κατά της ανεμοβλογιάς. Η μετάδοση αυτή, που πρέπει εντούτοις να σημειωθεί ότι δεν είναι εύκολο να συμβεί, γίνεται μέσω της άμεσης επαφής με το υγρό των φυσαλίδων του εξανθήματος (πάρα πολύ σπάνια μπορεί η μετάδοση να γίνει αερογενώς, με σωματίδια του ιού από τις φυσαλίδες, και ιδίως στα ανοσοκαταταλμένα άτομα με διάσπαρτη στο σώμα λοίμωξη με έρπητα ζωστήρα).
Άρα ανεμοβλογιά είναι πιθανό να εκδηλώσει κάποιος λίγο αφού έρθει σε επαφή με ασθενή που έχει έρπητα ζωστήρα. Αργότερα στη ζωή του, όμως, μπορεί, εξαιτίας αυτής της μόλυνσης, να αναπτύξει και έρπητα ζωστήρα.
Μπορεί να επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στην υγεία του ατόμου;
Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να προκαλέσει διάφορες επιπλοκές, μεταξύ των οποίων:
α) επίμονη και δυσίατη νευραλγία (μεθερπητική νευραλγία) που μπορεί να διαρκέσει για μήνες ή ακόμη και έτη στην ίδια περιοχή που είχε εμφανιστεί το εξάνθημα, και επηρεάζει την ποιότητα ζωής των ασθενών. Έως και 18% των ανθρώπων που έχουν νοσήσει με έρπητα ζωστήρα θα εκδηλώσουν μεθερπητική νευραλγία. Η συχνότητα και η βαρύτητα της μεθερπητικής νευραλγίας αυξάνεται με την ηλικία.
β) εάν ο έρπης ζωστήρ προσβάλλει το μάτι, μπορεί να οδηγήσει σε οφθαλμικές λοιμώξεις, διπλωπία ή ακόμη και απώλεια της όρασης. Εάν προσβάλλει το αυτί, είναι δυνατή η προσβολή του τυμπάνου, ίλιγγος, εμβοές, προβλήματα ακοής. Παράλυση του ημίσεος του προσώπου είναι επίσης πιθανή.
γ) επιπλοκές στο νευρικό σύστημα, όπως η εγκεφαλίτιδα, και ο θάνατος, είναι πολύ σπάνια. Μπορεί να συμβούν σε ανοσοκατασταλμένα άτομα.
Υπάρχει θεραπεία για τη νόσο;
Υπάρχει θεραπεία για τον έρπητα ζωστήρα. Αν υποψιάζεστε ότι έχετε έρπητα ζωστήρα, είναι σημαντικό να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια. Ή έγκαιρη θεραπεία με αντιικά φάρμακα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της σοβαρότητας και της διάρκειας της ασθένειας. Τα φάρμακα καταπράυνσης του πόνου και οι δροσερές κομπρέσες με φυσιολογικό όρο μπορούν να ανακουφίσουν την αίσθηση δυσφορίας κατά τη διάρκεια της διαδικασίας επούλωσης.
Στην Ελλάδα, ο εμβολιασμός έναντι του έρπητα ζωστήρα έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών. Ποιους αφορά;
Δύο διαθέσιμα εμβόλια για τον έρπητα ζωστήρα υπάρχουν και αποζημιώνονται στην Ελλάδα:
α) το εμβόλιο με ζώντα εξασθενημένο ιό (Zostavax). Μία δόση του έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα 60-75 ετών. Δεν επιτρέπεται η χορήγησή του σε ανοσοκατασταλμένα άτομα.
β) το ανασυνδυασμένο εμβόλιο κατά του έρπητα (Shingrix). Έχει εγκριθεί για ανοσοεπαρκή άτομα ³60 ετών, αλλά και για ανοσοκατασταλμένα άτομα >18 ετών. Χορηγείται σε δύο δόσεις.
Τα εμβόλια μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης έρπητα ζωστήρα, τη διάρκεια της νόσου, την πιθανότητα επιπλοκών και την επίπτωση της μεθερπητικής νευραλγίας.Προτιμάται, λόγω αποτελεσματικότητας, το ανασυνδυασμένο εμβόλιο.
Ο εμβολιασμός συνιστάται ακόμη και σε άτομα που ήδη έχουν νοσήσει από έρπητα ζωστήρα, καθώς δεν αποκλείεται να ξανανοσήσει κάποιος 2η ή και περισσότερες φορές.
Πέρα από τον εμβολιασμό, μπορείτε να μας προτείνετε και άλλα προληπτικά μέτρα;
Για να παρεμποδιστεί η μετάδοση του έρπητα ζωστήρα με τη μορφή της ανεμοβλογιάς στους άλλους είναι σκόπιμο:
α) το εξάνθημα να είναι πλήρως καλυμμένο
β) οι ασθενείς και τα άτομα του περιβάλλοντός τους να αποφεύγουν να ακουμπούν ή να ξύνουν το εξάνθημα, ιδίως με γυμνά χέρια, και αν αυτό παρ’όλα αυτά συμβεί, να πλύνουν σχολαστικά τα χέρια τους για τουλάχιστον 20 δευτερόλεπτα
γ) ο ασθενής να αποφύγει την επαφή με τις ακόλουθες ειδικές κατηγορίες ατόμων μέχρι το εξάνθημα να κάνει κρούστα (και να μην έχει πια φυσαλίδες):
- Έγκυες γυναίκες που δεν έχουν νοσήσει από ανεμοβλογιά ή δεν έχουν εμβολιαστεί έναντι της ανεμοβλογιάς
- Βρέφη/παιδιά που δεν έχουν προλάβει να εμβολιαστούν με το εμβόλιο έναντι της ανεμοβλογιάς, ιδίως νεογνά.
- Ανοσοκατασταλμένα άτομα (με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα), που λαμβάνουν π.χ. ανοσοκατασταλτική φαρμακευτική αγωγή ή αντικαρκινική θεραπεία, ή είναι μεταμοσχευμένα, ή πάσχουν από AIDS.
Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε την ιστοσελίδα www.nantiadiamanti.gr ή καλέστε στο 2107777351.
Το Ιατρείο βρίσκεται: Λεωφ. Βασιλίσσης Σοφίας 98Α, πλατεία Μαβίλη, 11528.
Ακολουθήστε την Δερματολόγο Νάντια Διαμαντή στα social media: Facebook | Instagram | TikTok