Πολλοί από εμάς συνηθίζουμε να κρατάμε ημερολόγιο, να διαβάζουμε αυτοβιογραφίες ή να αναπολούμε το παρελθόν μαζί με άλλους.
Γιατί η ανάμνηση του παρελθόντος μας είναι τόσο σημαντική; Υπάρχουν μειονεκτήματα σε αυτό; Τι μπορούμε να κάνουμε αν μας ενοχλεί η εμμονή στο παρελθόν;
Έρευνες έχουν δείξει ότι το να θυμάται κανείς το παρελθόν του αποτελεί ένα θεμελιώδες ανθρώπινο χαρακτηριστικό και παίζει τέσσερις σημαντικούς ρόλους:
- Οι αναμνήσεις μας βοηθούν να διαμορφώσουμε την ταυτότητά μας: Οι προσωπικές μας αναμνήσεις μας δίνουν μια αίσθηση συνέχειας, η αίσθηση του εαυτού μας που προχωράει στον χρόνο. Παρέχουν σημαντικές πληροφορίες σχετικά με το ποιοι είμαστε και ποιοι θέλουμε να είμαστε.
- Οι αναμνήσεις μας βοηθούν να επιλύσουμε προβλήματα: Οι αναμνήσεις μας προσφέρουν πιθανές λύσεις στα τρέχοντα προβλήματα και μας καθοδηγούν κατά την επίλυσή τους.
- Οι αναμνήσεις μας κάνουν κοινωνικούς: Οι προσωπικές αναμνήσεις είναι σημαντικές για τις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Η δυνατότητα ανάκλησης προσωπικών αναμνήσεων παρέχει σημαντικό υλικό κατά την απόκτηση νέων φίλων, τη διαμόρφωση σχέσεων και τη διατήρηση των ήδη υφιστάμενων σχέσεων.
- Οι αναμνήσεις μας βοηθούν να ρυθμίζουμε τα συναισθήματά μας: Οι αναμνήσεις μας δίνουν παραδείγματα παρόμοιων καταστάσεων που έχουμε βιώσει στο παρελθόν. Αυτό μας επιτρέπει να σκεφτούμε με ποιο τρόπο διαχειριστήκαμε τα συναισθήματά μας τότε και τι μπορούμε να μάθουμε μέσα από αυτήν την εμπειρία.
Τέτοιες αναμνήσεις μπορούν επίσης να μας βοηθήσουν να διαχειριστούμε ισχυρά αρνητικά συναισθήματα. Για παράδειγμα, όταν κάποιος αισθάνεται λυπημένος, μπορεί να εστιαστεί σε μια θετική ανάμνηση για να βελτιώσει τη διάθεσή του.
Οι αναμνήσεις μας βοηθούν να λειτουργήσουμε μέσα στην ευρύτερη κοινωνία
Το να εστιάζουμε στις προσωπικές μας αναμνήσεις δεν μας βοηθά μόνο ως άτομα. Μας επιτρέπει επίσης να δραστηριοποιούμαστε στην κοινωνία, άλλωστε η κοινωνία και ο πολιτισμός επηρεάζουν τον τρόπο που θυμόμαστε το παρελθόν μας.
Στις δυτικές κουλτούρες οι άνθρωποι τείνουν να ανακαλούν αναμνήσεις που είναι μακρινές, συγκεκριμένες, λεπτομερείς και που επικεντρώνονται στο άτομο ενώ στους πολιτισμούς της Ανατολικής Ασίας, οι άνθρωποι τείνουν να ανακαλούν γενικότερες αναμνήσεις που επικεντρώνονται στις κοινωνικές αλληλεπιδράσεις και τους συντρόφους.
Αναμνήσεις και κακή υγεία
Δεδομένου ότι η αναπόληση του παρελθόντος διαδραματίζει τόσο σημαντικό ρόλο στον τρόπο που λειτουργούμε ως άνθρωποι, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι σε πολλές ψυχικές διαταραχές παρουσιάζεται διαταραχή μνήμης.
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από κατάθλιψη, για παράδειγμα, τείνουν να ανακαλούν περισσότερες αρνητικές και λιγότερες θετικές προσωπικές αναμνήσεις. Για παράδειγμα, κάποιος που πάσχει από κατάθλιψη μπορεί να θυμάται ότι απέτυχε στις εξετάσεις αντί να θυμάται τις ακαδημαϊκές επιτυχίες του.
Τα άτομα με κατάθλιψη επίσης δυσκολεύονται πολύ να θυμηθούν γεγονότα που συνέβησαν σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Για παράδειγμα, αντί να έχουν μια ανάμνηση του πόσο καλά πέρασαν στο πάρτυ που μπορεί να πήγαν το προηγούμενο Σάββατο, οι αναμνήσεις τους περιλαμβάνουν πιο γενικές εμπειρίες, όπως για παράδειγμα, «περνάω ωραία όταν πηγαίνω σε πάρτι».
Τα άτομα με κατάθλιψη τείνουν επίσης, να δομούν την ιστορία της ζωής τους διαφορετικά και να αναφέρουν περισσότερες αρνητικές εμπειρίες. Τείνουν ακόμη, να θυμούνται περιόδους της ζωής τους όπως είναι η μετάβαση στο πανεπιστήμιο, είτε ως ξεκάθαρα θετικές είτε ως ξεκάθαρα αρνητικές (και όχι ως συνδυασμό και των δύο).
Οι διαταραχές μνήμης είναι επίσης χαρακτηριστικό γνώρισμα της διαταραχής μετατραυματικού στρες. Αυτή η διαταραχή παρουσιάζεται όταν ανεπιθύμητες, ενοχλητικές προσωπικές αναμνήσεις της τραυματικής εμπειρίας εμφανίζονται αυθόρμητα στο μυαλό.
Τα άτομα με αγχώδεις διαταραχές τείνουν να έχουν προκαταλήψεις όταν θυμούνται το παρελθόν τους. Για παράδειγμα, όλοι μας, δυστυχώς, βιώνουμε κοινωνικά ατοπήματα κατά καιρούς, όπως το να σκοντάφτει κανείς την στιγμή που μπαίνει στο λεωφορείο ή να χύνει ένα ποτό σε ένα πάρτι. Ωστόσο, οι άνθρωποι που υποφέρουν από κοινωνικό άγχος είναι πιθανότερο να καταβάλλονται από συναισθήματα αμηχανίας και ντροπής όταν θυμούνται αυτές τις εμπειρίες.
Τέλος, η διαρκής και υπερβολική εστίαση στο παρελθόν, χωρίς τη δημιουργία λύσεων, μπορεί να μην είναι χρήσιμη. Μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματική σύγχυση και σε ακραίες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσει συναισθηματικές διαταραχές, όπως κατάθλιψη, άγχος και διαταραχή μετατραυματικού στρες.
Τι μπορείτε να κάνετε αν δεν θέλετε να υπεραναλύετε το παρελθόν
Αν η εμμονή στο παρελθόν σας ενοχλεί, οι ακόλουθες πρακτικές συμβουλές μπορούν να σας βοηθήσουν.
- Αφιερώστε μια συγκεκριμένη ώρα της ημέρας για τις αναμνήσεις σας. Θα μπορούσατε να κρατάτε ημερολόγιο ή να καταγράφετε τις ανησυχίες σας. Η καταγραφή σημαντικών προσωπικών εμπειριών με έναν συναισθηματικό τρόπο για μόλις 15 λεπτά την ημέρα μπορεί να βελτιώσει την ψυχική και σωματική σας υγεία.
- Εξασκηθείτε στο να ανακαλείτε συγκεκριμένες θετικές αναμνήσεις από το παρελθόν σας. Αυτό μπορεί να σας επιτρέψει να εμπλακείτε διαφορετικά με τις αναμνήσεις σας και να αποκτήσετε μια νέα προοπτική των αναμνήσεών σας.
- Μάθετε και εφαρμόστε στρατηγικές ενσυνειδητότητας. Αντί να σκέφτεστε επώδυνες αναμνήσεις, η εστίαση στην παρούσα στιγμή (όπως δίνοντας προσοχή στην αναπνοή σας, εστιάζοντας σε αυτό που μπορείτε να δείτε, να μυρίσετε ή να ακούσετε) μπορεί να διακόψει έναν αρνητικό κύκλο σκέψεων.
Όταν υπεραναλύετε αναμνήσεις του παρελθόντος, προσπαθήστε να είστε ενεργητικοί και να παράγετε ιδέες που θα οδηγήσουν στην επίλυση των προβλημάτων, αντί να είστε απλώς παθητικοί.
Επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας εάν σας αναστατώνει το γεγονός ότι εμμένετε στο παρελθόν σας.
Πηγή: theconversation.com