Τι είναι η κρίση πανικού;
Κρίση πανικού είναι η απότομη έναρξη έντονου φόβου ή δυσφορίας που φτάνει στην κορύφωσή της μέσα σε λίγα λεπτά και περιλαμβάνει πολλά από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Αύξηση παλμών ή επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού
- Τάση για εμετό
- Ρίγη
- Αίσθημα δύσπνοιας ή πνιγμού
- Πόνο στο στήθος ή δυσφορία
- Κοιλιακή δυσφορία ή ναυτία
- Ζάλη, ελαφριά κεφαλαλγία, αίσθημα εξασθένισης ή αστάθειας
- Αίσθημα απότομης αύξησης ή μείωσης της θερμοκρασίας του σώματος
- Μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα
- Αποπροσανατολισμός (αίσθηση μη-πραγματικότητας) ή αποπροσωποποίηση (το άτομο νοιώθει αποσπασμένο από τον εαυτό του)
- Φόβος απώλειας ελέγχου
- Φόβος θανάτου
Οι θεραπείες για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού περιλαμβάνουν ψυχοθεραπεία και γνωσιο-συμπεριφοριστική θεραπεία. Αυτή η βραχυπρόθεσμη θεραπεία αποσκοπεί στην ενεργοποίηση των ατόμων που πάσχουν από κρίσεις πανικού να ανακαλύψουν ικανότητες που θα τους βοηθήσουν να αλλάξουν τον τρόπο σκέψης τους καθώς επίσης τα πρότυπα συμπεριφοράς. Επιπλέον, σε συνδυασμό με την ψυχοθεραπεία, μπορεί να χορηγηθεί φαρμακευτική αγωγή, ενώ οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής είναι δυνατό να βοηθήσουν την επιτυχή αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού.
Τι πρέπει να κάνετε εάν πιστεύετε ότι κάποιος παθαίνει κρίση πανικού;
Αν κάποιος βιώνει τα παραπάνω συμπτώματα και υποψιάζεστε ότι παθαίνει κρίση πανικού, θα πρέπει πρώτα να τον ρωτήσετε εάν γνωρίζει τι συμβαίνει και αν είχε υποπέσει σε κρίση πανικού πριν. Αν του είχε συμβεί και άλλο περιστατικό κρίσης πανικού και πιστεύει ότι αντιμετωπίζει ένα καινούριο περιστατικό εκείνη τη στιγμή, ρωτήστε τον αν χρειάζεται κάποια βοήθεια και δώστε τη. Αν βοηθάτε κάποιον που δεν γνωρίζετε, συστήστε τον εαυτό σας.
Τι πρέπει να πείτε και να κάνετε αν ξέρετε ότι το άτομο βιώνει μία κρίση πανικού;
Είναι σημαντικό να παραμείνετε ήρεμοι και να μην πανικοβληθείτε οι ίδιοι. Μιλήστε στο άτομο με έναν καθησυχαστικό αλλά σταθερό τρόπο και να είστε υπομονετικοί. Μιλήστε με σαφήνεια και σιγουριά και χρησιμοποιήστε σύντομες και σαφείς προτάσεις. Αντί να κάνετε υποθέσεις σχετικά με το τι χρειάζεται το άτομο, ρωτήστε τον απευθείας τι πιστεύει ότι μπορεί να χρειάζεται. Αναγνωρίστε ότι ο τρόμος που αισθάνεται το άτομο είναι απολύτως πραγματικός, αλλά βεβαιώστε τον ότι μία κρίση πανικού, αν και πολύ τρομακτική, δεν είναι απειλητική για τη ζωή ή επικίνδυνη. Βεβαιώστε το άτομο σε κρίση πως είναι ασφαλές και ότι τα συμπτώματα θα περάσουν.
Τι πρέπει να πείτε και να κάνετε όταν τελειώσει η επίθεση πανικού;
Αφού η κρίση πανικού έχει υποχωρήσει, ρωτήστε το άτομο αν γνωρίζει από πού μπορεί να πάρει πληροφορίες για την αντιμετώπιση των κρίσεων πανικού. Ενημερώστε το άτομο ότι σε περίπτωση που οι επιθέσεις πανικού εμφανιστούν ξανά και του προκαλέσουν δυσφορία, θα πρέπει να απευθυνθεί σε κατάλληλο ειδικό. Βεβαιώστε το άτομο ότι υπάρχουν διαθέσιμες αποτελεσματικές θεραπείες τόσο για τις κρίσεις πανικού όσο και για τη διαταραχή πανικού.
Διαβάστε ακόμα: Κρίσεις πανικού: πώς θα τις αντιμετωπίσετε;
Οι κρίσεις πανικού, η διαταραχή πανικού και η αγοραφοβία
Μία κρίση πανικού δεν είναι ψυχική διαταραχή. Στην πραγματικότητα, περισσότεροι από έναν στους πέντε ανθρώπους αντιμετωπίζουν μία ή περισσότερες κρίσεις πανικού στη διάρκεια της ζωής τους, αλλά λίγοι συνεχίζουν να αναπτύσσουν διαταραχή πανικού ή αγοραφοβία (διαταραχές άγχους που σχετίζονται με κρίσεις πανικού).
Κριτήρια για διαταραχή πανικού
Επαναλαμβανόμενες, απροσδόκητες κρίσεις πανικού και, για τουλάχιστον ένα μήνα:
- ανησυχία για πιθανές μελλοντικές κρίσεις πανικού.
- ανησυχία για τις πιθανές συνέπειες των κρίσεων πανικού, όπως ο φόβος της απώλειας ελέγχου ή καρδιακές δυσλειτουργίες.
- σημαντική αλλαγή στη συμπεριφορά που σχετίζεται με τις κρίσεις πανικού.
Κριτήρια για αγοραφοβία
Άγχος για μέρη ή καταστάσεις όπου το άτομο φοβάται ότι μπορεί να βιώσει κάποια κρίση πανικού. Το επίκεντρο του άγχους είναι ότι θα είναι δύσκολο να ξεφύγει από τον τόπο που βρίσκεται αν εμφανιστεί μία κρίση πανικού ή ότι δεν θα υπάρξει κανένας που να μπορεί να βοηθήσει. Τα παραπάνω οδηγούν το άτομο στο να αποφεύγει να βρίσκεται σε τόπους ή καταστάσεις που αποτελούν το επίκεντρο του άγχους. Ορισμένα άτομα αποφεύγουν μόνο μερικές θέσεις ή καταστάσεις (όπως, εμπορικά κέντρα, οδήγηση ή πολυσύχναστα μέρη) και άλλοι μπορεί να δυσκολεύονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους.
Μερικοί άνθρωποι μπορεί να αναπτύξουν διαταραχή πανικού ή αγοραφοβία μετά από μερικές επιθέσεις πανικού, ενώ άλλοι μπορεί να εμφανίσουν πολλές κρίσεις πανικού χωρίς να αναπτύξουν κάποια από αυτές τις διαταραχές.
Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες τον Στέφανο Σκουτέλα, MSc Ψυχολόγο.