Οι συμφωνίες πλαίσιο είναι μια διαγωνιστική διαδικασία που προβλέπεται στις οδηγίες 24, 25 /2014 και το νόμο 4412/2016.
Ως συμφωνία-πλαίσιο νοείται η συμφωνία μεταξύ μιας ή περισσότερων αναθετουσών αρχών και ενός ή περισσότερων οικονομικών φορέων η οποία αποσκοπεί στον καθορισμό των όρων που θα διέπουν τις συμβάσεις που πρόκειται να συναφθούν κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου, ιδίως όσον αφορά τις τιμές και, ενδεχομένως, τις προβλεπόμενες ποσότητες.
Οι αναθέτουσες αρχές επιτρέπεται να αποκτούν συγκεκριμένα έργα, αγαθά ή υπηρεσίες που καλύπτονται από τη συμφωνία-πλαίσιο, είτε ζητώντας τα από έναν από τους οικονομικούς φορείς, που καθορίζονται σύμφωνα με αντικειμενικά κριτήρια και βάσει των όρων που έχουν ήδη τεθεί, είτε αναθέτοντας συγκεκριμένη σύμβαση για τα εν λόγω έργα, αγαθά ή υπηρεσίες μετά τη διεξαγωγή «μίνι διαγωνισμών» μεταξύ των οικονομικών φορέων που είναι συμβαλλόμενα μέρη στη συμφωνία-πλαίσιο. Για την εξασφάλιση της διαφάνειας και της ίσης μεταχείρισης, οι αναθέτουσες αρχές αναφέρουν στα έγγραφα της προμήθειας για τη συμφωνία-πλαίσιο τα αντικειμενικά κριτήρια βάσει των οποίων θα γίνεται η επιλογή μεταξύ των δύο αυτών μεθόδων εκτέλεσης της συμφωνίας-πλαισίου. Τα κριτήρια αυτά θα μπορούσαν επί παραδείγματι να συνδέονται με την ποσότητα, την αξία ή τα χαρακτηριστικά των έργων, των αγαθών ή των υπηρεσιών, περιλαμβανομένης της ανάγκης υψηλότερου επιπέδου υπηρεσιών ή ασφαλείας, ή με τις εξελίξεις των επιπέδων των τιμών σε σύγκριση με προκαθορισμένο δείκτη τιμών.
Οι συμφωνίες-πλαίσιο δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται εσφαλμένα ή με τέτοιο τρόπο ώστε να αποκλείουν, να περιορίζουν ή να στρεβλώνουν τον υγιή ανταγωνισμό.
Θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι, ενώ οι συμβάσεις που βασίζονται σε συμφωνία-πλαίσιο πρέπει να ανατεθούν πριν από την εκπνοή της προθεσμίας της ίδιας της συμφωνίας-πλαισίου, η διάρκεια των επιμέρους συμβάσεων που βασίζονται στη συμφωνία-πλαίσιο δεν απαιτείται να συμπίπτει με τη διάρκειά της εν λόγω συμφωνίας-πλαισίου, αλλά μπορεί να είναι, κατά περίπτωση, βραχύτερη ή μακρότερη. Θα πρέπει, ιδίως, να επιτρέπεται ο καθορισμός της διάρκειας των επιμέρους συμβάσεων που βασίζονται στη συμφωνία-πλαίσιο, λαμβάνοντας υπόψη παράγοντες, όπως ο χρόνος που απαιτείται για την εκτέλεσή τους, όπου περιλαμβάνεται η συντήρηση εξοπλισμού με προσδόκιμο ωφέλιμης διάρκειας ζωής μεγαλύτερο των τεσσάρων ετών ή όπου απαιτείται ευρείας έκτασης εκπαίδευση του προσωπικού για την εκτέλεση της σύμβασης.
Θα πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι μπορεί να υπάρξουν εξαιρετικές περιπτώσεις στις οποίες θα πρέπει να επιτραπεί διάρκεια μεγαλύτερη των τεσσάρων ετών για τις ίδιες τις συμφωνίες-πλαίσιο. Τέτοιες περιπτώσεις, οι οποίες πρέπει να είναι δεόντως δικαιολογημένες με κριτήριο, ιδίως, το αντικείμενο της συμφωνίας-πλαισίου, μπορούν να προκύψουν, για παράδειγμα, όταν χρειάζεται να διαθέτουν οι οικονομικοί φορείς εξοπλισμό με περίοδο απόσβεσης μεγαλύτερη των τεσσάρων ετών, ο οποίος πρέπει να είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή, καθ’ όλη τη διάρκεια της συμφωνίας-πλαισίου.
Οι αναθέτουσες αρχές για τις οποίες συνάπτεται μια συμφωνία-πλαίσιο θα πρέπει να μπορούν να τη χρησιμοποιούν για μεμονωμένες ή επαναλαμβανόμενες αγορές. Λόγω του μεγάλου όγκου των αγοραζόμενων ποσοτήτων οι τεχνικές αυτές μπορούν να συμβάλουν στην αύξηση του ανταγωνισμού και θα πρέπει να ενισχύσουν την επαγγελματική διαχείριση των δημόσιων αγορών.
Οι κεντρικές αρχές αγορών λειτουργούν με δύο διαφορετικούς τρόπους.
Μπορούν να λειτουργούν πρώτον ως πωλητές χονδρικής που αγοράζουν, αποθηκεύουν ή επαναπωλούν ή δεύτερον, μπορούν να λειτουργούν ως μεσάζοντες που αναθέτουν συμβάσεις, χειρίζονται δυναμικά συστήματα αγορών ή συνάπτουν συμφωνίες-πλαίσια για χρήση από τις αναθέτουσες αρχές. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούν να αναλαμβάνουν τον ρόλο του μεσάζοντα, διεξάγοντας αυτόνομα τις σχετικές διαδικασίες ανάθεσης, χωρίς να λαμβάνουν λεπτομερείς οδηγίες από τις οικείες αναθέτουσες αρχές· σε άλλες περιπτώσεις, μπορούν να διεξάγουν τις διαδικασίες ανάθεσης βάσει οδηγιών από τις οικείες αναθέτουσες αρχές, εξ ονόματός τους και για λογαριασμό τους.
Στην Ελλάδα προκηρύχθηκαν αρκετοί διαγωνισμοί από την ΕΠΥ με την μορφή των ΣΠ. Ελάχιστοι τελείωσαν και τα αποτελέσματα φάνηκε ότι δεν είναι τα αναμενόμενα. Το κυριότερο όλων είναι ότι ολοκληρώθηκαν και συμβασιοποιήθηκαν μετά από πολλά χρόνια, πέραν των 4, με αποτέλεσμα όσοι είχαν αντικείμενο προμήθειας ιατροτεχνολογικό υλικό να είναι προηγούμενης τεχνολογίας ενώ και οι τιμές είχαν μειωθεί στην αγορά και στα νοσοκομεία περισσότερο από τις τιμές που είχαν επιτευχθεί στις ΣΠ. Όταν για ένα διαγωνισμό που αφορά Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα απαιτούνται 2 χρόνια για την προκήρυξη του διαγωνισμού, 4 τουλάχιστον χρόνια για να ολοκληρωθεί, 1 για να συμβασιοποιηθεί και δυνατότητα 4 χρόνων για να υλοποιηθεί.
Αυτό σημαίνει ότι στην 10ετία το Ιατροτεχνολογικό Προϊόν θα έχει απαξιωθεί και η τιμή του θα έχει μειωθεί σημαντικά. Σύμφωνα με στοιχεία του Institute Of Supply Chain and Hospital Technology (https://supplyhospitals.org/ ) σε δείγμα 158 υλικών που υπάρχουν στο Παρατηρητήριο Τιμών της ΕΚΑΠΥ, οι τιμές από το 2011 μέχρι σήμερα έχουν μειωθεί σε ποσοστά από 0,12% έως 96,92%. Από το δείγμα αυτό των 158 υλικών, τα 75 έχουν μειώσεις πάνω από 50%, τα 47 από 20-49%, τα 12 από 10-19%, 7 υλικά κάτω από 9% και 17 χωρίς καμία μείωση.
Εύλογα αναρωτιέται κανείς εάν με αυτούς τους χρόνους υλοποίησης των ΣΠ οι ασθενείς έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης σε σύγχρονα Ιατροτεχνολογικά Προϊόντα και εάν οι τιμές αυτών των παλαιών τεχνολογικών προϊόντων είναι πάρα πολύ υψηλές ζημιώνοντας τελικά τα νοσοκομεία.
Θα μπορούσε η ΕΚΑΠΥ να δώσει αναλυτικά στοιχεία για το πόσοι διαγωνισμοί προκηρύχθηκαν (από συστάσεως της ΕΠΥ), πόσοι συμβασιοποιήθηκαν, μετά από πόσο χρονικό διάστημα και ποια ήταν η ωφέλεια των νοσοκομείων. Και πέραν όλων αυτών καλό θα ήταν να γνωρίζουμε όλοι και πόσοι από αυτούς τους διαγωνισμούς είναι στη δικαιοσύνη και για ποιους λόγους. Ίσως έτσι γίνουμε όλοι καλύτεροι και ουσιαστικότεροι, διασφαλίζοντας πραγματικά το δημόσιο συμφέρον και πάνω απ’ όλα την υγεία των ασθενών.
* Ο δρ Ιωάννης Καραφύλλης είναι MSc Logistics and Supply Chain expert, PhD Public Procurement, Chemical Engineer, MSc Strategy and Diplomacy