Το στήθος της γυναίκας αποτελεί ένα μέρος του σώματος με πολλαπλές λειτουργίες και συμβολισμούς. Το στήθος πέραν του ότι τροφοδοτεί το βρέφος με γάλα μεταγγίζοντας τη ζωή είναι η γέφυρα μεταξύ βρέφους και μητέρας πάνω στην οποία θα εγκαθιδρύσουν την μεταξύ τους σχέση. Αποτελεί το όριο συνάντησης δυο κόσμων και τον καθρέφτη της δυναμικής της σχέσης που αναπτύσσουν δυο πρόσωπα εν δημιουργία . Οι λειτουργίες που επιτελεί το στήθος είναι βαθιά φορτισμένες και συνδεδεμένες με συναισθήματα , αναμνήσεις και αναπαραστάσεις του ρόλου και της ταυτότητας μιας γυναίκας. Η ασθένεια του μαστού σηματοδοτεί αρνητικά συναισθήματα στη μητέρα και επιπλέον δημιουργεί περαιτέρω άγχος αφενός για το πως θα διαχειριστεί την ασθένεια και αφετέρου για το πως θα επεξεργαστεί το άγχος και την ανασφάλεια που βιώνει η οικογένεια της. Μία από τις δυσκολίες είναι το “Πώς ανακοινώνω στο παιδί μου ότι πάσχω από καρκίνο του μαστού; “.
Γράφει ο Μπουρσινός Δημήτρης, Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπευτής.
Πώς ανακοινώνω στο παιδί μου ότι πάσχω από καρκίνο του μαστού;
Είναι δεδομένο πως η διαδικασία ανακοίνωσης μιας ασθένειας προσθέτει άγχος στους γονείς αφενός για το πως αλλά και τι πληροφορίες πρέπει να δώσουμε στα παιδιά και αφετέρου για τις επιδράσεις που θα έχει η ανακοίνωση στα παιδιά. Είναι σημαντικό αυτή η ανακοίνωση να γίνεται σε συνεννόηση και με την υποστήριξη του συντρόφου εάν υπάρχει. Καλό είναι να έχουμε στο νου μας πως στα παιδιά θα δώσουμε πληροφορίες γύρω από τη φύση της ασθένειας που μπορούν να κατανοήσουν εύκολα αποφεύγοντας ιατρικούς όρους χρησιμοποιώντας απλά και κατανοητά λόγια ανάλογα με την ηλικία και την γνωστική τους ικανότητα . Πολλοί γονείς φοβούνται πως κατά την διάρκεια της ανακοίνωσης δεν θα μπορέσουν να διαχειριστούν τα συναισθήματα τους και ενδεχομένως θα αρχίσουν να κλαίνε μπροστά στα παιδιά. Αυτό δεν είναι κάτι που θα πρέπει να στεναχωρεί και να αγχώνει επιπλέον τους γονείς . Δεν είναι καθόλου κακό να μας βλέπουν τα παιδιά μας να εκφράζουμε έντονα συναισθήματα ακόμη και να αγχωνόμαστε αρκεί η αίσθηση που αφήνουμε στα παιδιά να μην καταλήγει σε απελπισία και αίσθημα ανημπόριας. Αντίθετα θα προσπαθήσουμε να αναδείξουμε την πλευρά της θεραπευτικής παρέμβασης με αισιοδοξία. Είναι σημαντικό να αποφύγουμε να χρησιμοποιήσουμε εκφράσεις που ενέχουν άμεση ή έμμεση ενοχή για τα αίτια της ασθένειας (‘’ήταν επόμενο να αρρωστήσω με όλα αυτά που συμβαίνουν στο σπίτι’’, ‘’πιεζόμουν όλα αυτά τα χρόνια με … και τώρα μου βγήκε η αρρώστια’’). Εξηγούμε στα παιδιά τα στάδια της θεραπείας που θα ακολουθήσουν το επόμενο χρονικό διάστημα και ενημερώνουμε με σαφήνεια για το αν και πως θα αλλάξει η ρουτίνα και η καθημερινότητα τους. Ενδεχομένως τα παιδιά θα έχουν ερωτήσεις και ίσως εκδηλώσουν άμεσα κάποια ανησυχία για την πορεία της ασθένειας(‘’μαμά , θα πεθάνεις;’’). Απαντούμε με απλότητα και ειλικρίνεια στις ερωτήσεις τους δίνοντας τις πληροφορίες που μπορούν να διαχειριστούν σύμφωνα με την ηλικία τους. Ως γενική ιδέα , να έχουμε στο νου μας πως είναι προτιμητέο τα παιδιά να εκφράζουν λεκτικά άμεσα και με πρόσφορο συναίσθημα τους φόβους τους , τις σκέψεις τους , τα άγχη τους παρά να τα κρατούν μέσα τους μεγεθύνοντας τους φόβους της απώλειας.
Τι να προσέξω μετά την ανακοίνωση;
Μετά από μια δύσκολη ανακοίνωση δίνουμε τον απαραίτητο χρόνο στα παιδιά να σκεφτούν και να διαχειριστούν την πληροφορία που έλαβαν. Το κάθε παιδί είναι ξεχωριστό και θα αντιδράσει με διαφορετικό τρόπο. Παρατηρούμε τις αντιδράσεις τους και σκύβουμε πάνω από τις ανάγκες κάθε παιδιού ξεχωριστά προσφέροντας την αίσθηση της ασφάλειας και του ‘’είμαστε μαζί’’ στην δυσκολία. Υπάρχει περίπτωση κάποιο παιδί να εμφανίσει ‘’συμπτώματα’’ εξ αντιδράσεως στην ανακοίνωση. Το πως θα εκφράσει το κάθε παιδί την δυσκολία που βιώνει ποικίλλει ανάλογα και με την ηλικία του. Σε μικρότερα παιδιά παρατηρούμε ενδεχομένως συμπεριφορές που παραπέμπουν σε παλινδρόμηση σε προηγούμενα αναπτυξιακά στάδια όπως νυχτερινή ενούρηση/εγκόπριση , σχολική άρνηση, νυκτερινοί εφιάλτες κ.α.. Σε μεγαλύτερα παιδιά ίσως παρατηρήσουμε μελαγχολική διάθεση, απόσυρση , κλείσιμο στον εαυτό , αδιαφορία κ.α. Σε κάθε περίπτωση ακούμε προσεκτικά το παιδί και το διευκολύνουμε να εκφράσει ελεύθερα και ανοικτά τις σκέψεις του. Αν το ‘’σύμπτωμα’’ επιμένει καλό είναι να συμβουλευτούμε έναν ειδικό για τις απαραίτητες κατευθύνσεις.
Δεδομένων των παραπάνω είναι καλό να έχουμε στο νου μας πως οι δύσκολες συζητήσεις γίνονται πιο εύκολες όταν τις πραγματοποιούμε σε επίπεδο πρόληψης και ευαισθητοποίησης, όταν δεν έχει προκύψει ένα τραυματικό γεγονός στο ευρύτερο οικογενειακό πλαίσιο. Αφορμές σαν την ημέρα ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού αποτελούν ιδανικές ευκαιρίες για να μιλήσουμε στα παιδιά μας για την σημασία της πρόληψης και της διαχείρισης της ασθένειας . Επιπλέον μας δίνουν την δυνατότητα να αυξήσουμε τον βαθμό ενσυναίσθησης και ψυχικής ανθεκτικότητας των παιδιών μας προτρέποντας τα να επεξεργαστούν νοητικά την κατάσταση της ασθένειας.
Η υποστήριξη από ένα ψυχολόγο δεν είναι απαραίτητα αναγκαία ωστόσο η συνδρομή ενός ειδικού ψυχικής υγείας σίγουρα μπορεί να αποτελέσει μια πηγή βοήθειας, ανακούφισης και συμβουλευτικής για την πάσχουσα.