Θεραπεία του καρκίνου, καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, πρόβλεψη σεισμών — τέτοιες προκλήσεις είναι υπερβολικά μεγάλες για έναν μόνο επιστήμονα — ακόμη και άριστο. Για το λόγο αυτό, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας (ΕΣΕ), παρέχει επιχορηγήσεις συνέργειας.
Στον διαγωνισμό για τις φετινές επιχορηγήσεις, επελέγησαν για χρηματοδότηση 37 ερευνητικές ομάδες. Με συνολική αξία ανερχόμενη σε 363 εκατ. ευρώ, οι ειδικές επιδοτήσεις θα δώσουν τη δυνατότητα σε ομάδες των δύο έως τεσσάρων κορυφαίων ερευνητών να αξιοποιήσουν συμπληρωματικές δεξιότητες, γνώσεις και πόρους στο πλαίσιο ενός ερευνητικού έργου. Οι δικαιούχοι θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν ορισμένα από τα πλέον πολύπλοκα προβλήματα έρευνας, τα οποία συχνά άπτονται πολλών επιστημονικών κλάδων. Η χρηματοδότηση αποτελεί μέρος του προγράμματος έρευνας και καινοτομίας της ΕΕ «Ορίζοντας 2020».
Από τη χώρα μας μετέχει ο Δρ. Νεκτάριος Χρυσουλάκης από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, με την ομάδα που στόχο έχει να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο η επιστημονική κοινότητα κατανοεί, ταξινομεί και προβλέπει το κλιματικό σύστημα και τον πολεοδομικό σχεδιασμό στις πόλεις.
Στα 37 έργα συμμετέχουν 126 κύριοι ερευνητές που θα διεξάγουν τις εργασίες τους σε 95 πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα 20 χωρών του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και εκτός αυτού. Οκτώ ομάδες έρευνας θα περιλαμβάνουν έναν κύριο ερευνητή εργαζόμενο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι συχνότερες τοποθεσίες είναι η Γερμανία (συμμετέχει σε 20 έργα), το Ηνωμένο Βασίλειο (12) και η Γαλλία (11). Οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 24% των δικαιούχων και θα συμμετάσχουν σε 21 από τα 37 έργα.
Οι επιχορηγήσεις θα συμβάλουν στη δημιουργία περίπου 1.000 θέσεων εργασίας για μεταδιδακτορικούς υποτρόφους, διδακτορικούς φοιτητές, και λοιπό προσωπικό εργαζόμενο στις ερευνητικές ομάδες των δικαιούχων.
Εφόδια για μελλοντικές προκλήσεις
Με αφορμή τις επιχορηγήσεις συνέργειας, ο Ευρωπαίος Επίτροπος αρμόδιος για την Έρευνα, την Επιστήμη και την Καινοτομία Κάρλος Μοέδας, δήλωσε: «Τα επιλεγμένα σχέδια καταδεικνύουν την προστιθέμενη αξία της χρηματοδότησης της ΕΕ για έρευνα με κίνητρο την περιέργεια, η οποία σχετίζεται σαφώς με ορισμένα βασικά ζητήματα που απασχολούν τους πολίτες, όπως η καλύτερη υγεία, το καθαρότερο περιβάλλον και η δικαιότερη οικονομία. Καθώς το κάθε έργο αποτελεί συγκερασμό της εμπειρογνωμοσύνης πολλών ερευνητών του ΕΣΕ, είμαι πεπεισμένος για την ποιότητα των αποτελεσμάτων που θα αποφέρουν τα εν λόγω ελεύθερα επιστημονικά εγχειρήματα. Είναι πιθανό να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες και να μας δώσουν τα εφόδια για να αντιμετωπίσουμε τις μελλοντικές προκλήσεις».
Ο Πρόεδρος του ΕΣΕ, καθηγητής κ. Jean-Pierre Bourguignon, σχολίασε: «Τα αποτελέσματα του παρόντος διαγωνισμού για επιχορηγήσεις αποτελούν άλλη μια απόδειξη ότι το ΕΣΕ είναι σε θέση να στηρίζει άριστες ιδέες και εξέχοντες ανθρώπους, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται. Βλέπω με χαρά ότι το ποσοστό των δικαιούχων με έδρα στα νεότερα κράτη μέλη της ΕΕ έχει αυξηθεί σε σχέση με πέρσι. Επίσης, το ΕΣΕ, για πρώτη φορά, άνοιξε τον διαγωνισμό σε ταλέντα από χώρες εκτός Ευρώπης.
Σε οκτώ επιτυχή έργα συμμετέχουν επιστήμονες από αμερικανικά ερευνητικά κέντρα.
Το γεγονός αυτό θα βοηθήσει ερευνητές στην Ευρώπη να επιτύχουν φιλόδοξους στόχους, αλλά και θα ενισχύσει τη θέση που κατέχει η χρηματοδοτούμενη από την ΕΕ έρευνα σε παγκόσμιο επίπεδο».
Οι προτάσεις
Το μεγαλύτερο μέρος των επιλεγμένων προτάσεων υπερβαίνουν τα παραδοσιακά όρια μεταξύ επιστημονικών πεδίων.
Για παράδειγμα, μία ομάδα θα διερευνήσει τις σχέσεις ανάμεσα στο κλίμα και στις πόλεις και θα περιλαμβάνει γεωγράφους, έναν φυσικό και έναν μετεωρολόγο. Σε ερευνητικό έργο κατά του καρκίνου θα συμμετάσχουν κορυφαίοι εμπειρογνώμονες από διάφορους τομείς της βιολογίας και της γενετικής, καθώς και ένας παιδίατρος. Μια άλλη ομάδα έχει ως στόχο να αναπτύξει έναν καθαρότερο τρόπο για την παραγωγή χημικών ουσιών και θα απασχολήσει ερευνητές από τον χώρο της χημείας, της φασματοσκοπίας και της επιστήμης των υλικών.
Υποβολής νέων προτάσεων και προθεσμίες
Για τον διαγωνισμό επιχορηγήσεων συνέργειας 2020, που έχει ήδη ξεκινήσει, θα διατεθούν 350 εκατ. ευρώ. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να υποβάλλουν πρόταση ως τις 5 Νοεμβρίου 2019. Περισσότερες πληροφορίες για τους αιτούντες, εδώ.
Το ΕΣΕ
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας, που συστάθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007, είναι ο κυριότερος ευρωπαϊκός χρηματοδοτικός οργανισμός για έρευνα αιχμής.
Κάθε χρόνο, επιλέγει και χρηματοδοτεί τους άριστους, δημιουργικούς ερευνητές ανεξαρτήτως εθνικότητας και ηλικίας, για την υλοποίηση προγραμμάτων με έδρα την Ευρώπη. Το ΕΣΕ έχει τρία προγράμματα επιχορηγήσεων για μεμονωμένους κύριους ερευνητές — επιχορηγήσεις εκκίνησης, επιχορηγήσεις ενίσχυσης και επιχορηγήσεις προηγμένης έρευνας, καθώς και επιχορηγήσεις συνέργειας για ολιγομελείς ομάδες διακεκριμένων ερευνητών.
Μέχρι σήμερα, το ΕΣΕ έχει χρηματοδοτήσει πάνω από 9.000 κορυφαίους ερευνητές σε διάφορα στάδια της σταδιοδρομίας τους, και πάνω από 50.000 μεταδιδακτορικούς υποτρόφους, διδακτορικούς φοιτητές και λοιπό προσωπικό εργαζόμενο στις ερευνητικές τους ομάδες. Το ΕΣΕ προσπαθεί να προσελκύσει στην Ευρώπη κορυφαίους ερευνητές από ολόκληρο τον κόσμο.
Με βάση την εμπειρία που αποκτήθηκε κατά τη διάρκεια πιλοτικών διαγωνισμών το 2012 και το 2013, το 2018, το επιστημονικό συμβούλιο του ΕΣΕ αποφάσισε να επανεισαγάγει Επιχορηγήσεις Συνέργειας για ομάδες δύο έως τεσσάρων εξαιρετικών «κύριων ερευνητών».
Η υποβολή αιτήσεων είναι ανοικτή για ερευνητές σε κάθε είδους συνδυασμό επιστημονικών πεδίων ή τομέων, χωρίς προτίμηση ―από την πλευρά των αξιολογητών― ανάμεσα σε προτάσεις ενός επιμέρους κλάδου ή διεπιστημονικές.
Επιχορηγήσεις ύψους έως και 10 εκατ. ευρώ μπορούν να χορηγηθούν για μέγιστο διάστημα 6 ετών. Οι αιτούντες μπορούν να ζητήσουν πρόσθετη χρηματοδότηση για την κάλυψη έκτακτων δαπανών ύψους έως 4 εκατ. ευρώ.