Τα πρώτα 2 χρόνια της ζωής αποτελούν μια κρίσιμη περίοδο, όπου μέσω επαρκούς και ισορροπημένης διατροφής μπορεί να εξασφαλιστεί η υγεία και η βέλτιστη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Η ελλιπής διατροφή στα πρώτα χρόνια της ζωής αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης οξέων νοσημάτων, ενώ οι ακατάλληλες διατροφικές συνήθειες από τους πρώτους μήνες της ζωής είναι πιθανό να οδηγήσουν σε εμφάνιση παιδικής παχυσαρκίας, που αποτελεί ένα ιδιαίτερα σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας παγκοσμίως και στη χώρα μας.
Η διασφάλιση υγιεινής διατροφής κυρίως τους πρώτους μήνες της ζωής των παιδιών μας είναι πρωταρχικό μέλημα των γονιών και δομών φύλαξης των βρεφών και νηπίων.
Η Γενική Γραμματεία Δημόσιας Υγείας, με στόχο την εξασφάλιση της παραπάνω υποχρέωσης, λαμβάνοντας υπόψη επιστημονικές μελέτες και τις οδηγίες και συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Διατροφικής Πολιτικής και της Επιτροπής Μητρικού Θηλασμού, προχώρησε στην έκδοση εγκυκλίου στην οποία, συνιστά σε όλους τους επαγγελματίες υγείας να συμβουλεύσουν τους γονείς και φροντιστές αναφορικά με την εισαγωγή στερεών τροφών στα βρέφη (όπως παιδιάτρους, γενικούς γιατρούς, διαιτολόγους, επισκέπτες υγείας κλπ), χρησιμοποιώντας τις «Συστάσεις για την εισαγωγή στερεών τροφών στον 1ο χρόνο της ζωής» που είναι αναρτημένες στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας.
Συνοπτικά τα βασικά σημεία των συστάσεων είναι τα εξής:
- Τα βρέφη πρέπει να θηλάζουν αποκλειστικά για τους πρώτους 6 μήνες της ζωής τους, για να έχουν την ιδανική αύξηση, ανάπτυξη και υγεία.
- Η εισαγωγή στερεών τροφών συνιστάται να γίνεται στο 2ο εξάμηνο της ζωής, δηλαδή με τη συμπλήρωση των 6 μηνών ζωής, ενώ σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνεται πριν τη συμπλήρωση των 4 μηνών ζωής.
- Δεν χρειάζεται να καθυστερήσει η εισαγωγή των βασικών ομάδων τροφίμων καθώς και των κοινών αλλεργιογόνων τροφών.
- Δεν υπάρχει καθορισμένη σειρά εισαγωγής των τροφίμων.
- H κατανάλωση τροφίμων με πρόσθετη ζάχαρη και αλάτι συνιστάται να αποφεύγεται κατά τον 1ο χρόνο της ζωής. Αντίθετα, πρέπει να ενθαρρύνεται η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε υγιεινές επιλογές τροφίμων, όπως τα φρέσκα λαχανικά και τα φρούτα
- Τα φρούτα θα πρέπει να χορηγούνται σε κομμάτια ή αλεσμένα (ανάλογα με την ηλικία του βρέφους) και όχι ως χυμοί (φρέσκοι ή τυποποιημένοι), οι οποίοι πρέπει να αποφεύγονται κατά το 1ο έτος της ζωής.
- Περιστασιακή χρήση των βρεφικών τροφών εμπορίου να γίνεται αποκλειστικά μετά τον 6ο μήνα (π.χ. σε ταξίδια) και στην περίπτωση που δεν μπορεί να εξασφαλιστεί επαρκές και ποιοτικό φαγητό στο σπίτι προετοιμασμένο με ασφαλή τρόπο.
- Τα βρέφη που θηλάζουν ενθαρρύνονται να συνεχίζουν κανονικά τον κατ’ απαίτηση μητρικό θηλασμό και στο 2ο εξάμηνο της ζωής ταυτόχρονα με την επαρκή πρόσληψη στερεών τροφών.
- Οι αλεσμένες τροφές σταδιακά αντικαθίστανται από ψιλοκομμένες και εν συνεχεία από μικρά κομμάτια που το βρέφος θα μπορεί να πιάσει και με τα χέρια του και να καταναλώσει μόνο του. Μέχρι τον 10ο μήνα ζωής, συνιστάται να έχει σταματήσει η πολτοποίηση των τροφών.
- Οι γονείς-φροντιστές ενθαρρύνονται να αναγνωρίζουν και να ανταποκρίνονται στα σημάδια πείνας και κορεσμού του βρέφους, να έχουν διαρκή βλεμματική επαφή καθώς και θετική υποστηρικτική λεκτική επικοινωνία προσφέροντας το φαγητό αργά, με υπομονή και χωρίς την άσκηση λεκτικής ή σωματικής πίεσης.
- Οι επαγγελματίες υγείας, για την εκτίμηση της ανάπτυξης των βρεφών, καλούνται να χρησιμοποιούν τα Πρότυπα Διαγράμματα Αύξησης του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, τα οποία περιλαμβάνονται στο νέο Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού.
Ινστιτούτο Prolepsis
Το Ινστιτούτο Prolepsis χαιρέτισε την πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας να εκδώσει εγκύκλιο, στην οποία τονίζεται ο αποκλειστικός θηλασμός μέχρι τον 6 ο μήνα και η εισαγωγή στερεών τροφών μετά τον 6 ο μήνα της ζωής.
Πολλές συστάσεις για τη διατροφή των βρεφών περιλαμβάνονται στον Οδηγό για βρέφη, παιδιά και εφήβους που αναπτύχθηκε, εκδόθηκε και διαδόθηκε ευρέως από το Ινστιτούτο Prolepsis την περίοδο 2013-2014.
Στην επιστημονική ομάδα του Έργου των Εθνικών Διατροφικών Οδηγών συμμετείχαν 40 ειδικοί επιστήμονες και καθηγητές με επιστημονικό υπεύθυνο την κα Αθηνά Λινού, Καθηγήτρια της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση του συγκεκριμένου έργου από το Ινστιτούτο Prolepsis, το Υπουργείο Υγείας συνέστησε με σχετική εγκύκλιο τον Οκτώβριο 2017, την ευρεία διάχυση και χρήση των διατροφικών συστάσεων που περιλαμβάνονται στους Εθνικούς Διατροφικούς Οδηγούς για τον γενικό πληθυσμό και τις ειδικές πληθυσμιακές ομάδες.
Επισημαίνεται ότι το περιεχόμενο των Εθνικών Διατροφικών Οδηγών για Βρέφη, Παιδιά και Εφήβους έχει εγκριθεί από το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής του Υπουργείου Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων για διάθεση σε σχολικές μονάδες Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ενώ έχει αναρτηθεί από το 2015 και στην επίσημη δικτυακή του πύλη.
Οι Εθνικοί Διατροφικοί Οδηγοί είναι διαθέσιμοι εδώ.