Εκτός στόχων ανακύκλωσης βρίσκεται η χώρα μας με βάση τη δεύτερη επισκόπηση της εφαρμογής της περιβαλλοντικής νομοθεσίας που παρουσιάσθηκε την περασμένη εβδομάδα στην Ε.Ε., καθώς η κατάσταση την τελευταία διετία έχει αλλάξει ελάχιστα.
Η Ελλάδα απορρίπτει την πλειονότητα των αστικών αποβλήτων της σε χώρους υγειονομικής ταφής (80%, έναντι μέσου όρου ΕΕ 24%), ενώ μόλις 19% ανακυκλώνεται (μέσος όρος ΕΕ: 46%). Την τελευταία διετία, το ποσοστό υγειονομικής ταφής σημείωσε μέτρια μείωση και το ποσοστό ανακύκλωσης αυξήθηκε ελαφρώς.
Ενόψει των πρόσφατα εγκριθέντων στόχων ανακύκλωσης για την περίοδο μετά το 2020 για τα αστικά απόβλητα (55% ως το 2025, 60% ως το 2030 και 65% ως το 2035), η Ελλάδα θα χρειαστεί να καταβάλει περισσότερη προσπάθεια για μετατόπιση της διάθεσης των αποβλήτων από τους χώρους υγειονομικής ταφής στην ανακύκλωση. Στην Ελλάδα, υπάρχουν μείζονα διαρθρωτικά προβλήματα όσον αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων. Η παραγωγή αστικών αποβλήτων παραμένει στο ίδιο επίπεδο κατά τα τελευταία χρόνια, ενώ βρίσκεται λίγο πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ για το 2017 (504 kg έναντι περίπου 487 kg/έτος/κάτοικο).
Για το θέμα ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας Γιάννης Μπασκόζος, εξέδωσε εγκύκλιο στην οποία επισημαίνεται ότι η εφαρμογή της διαλογής των αποβλήτων στην πηγή από τον παραγωγό τους, είναι μια από τις στρατηγικές του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων στη χώρα μας και θεωρείται ο πλέον δόκιμος τρόπος συλλογής των αποβλήτων προκειμένου να επιτευχθεί:
• η ορθή διαχείριση ειδικών κατηγοριών αποβλήτων, συμπεριλαμβανομένων και των επικίνδυνων Αποβλήτων Υγειονομικών Μονάδων
• η αύξηση του ποσοστού επαναχρησιμοποίησης, ανακύκλωσης και αξιοποίησης,
• η εξασφάλιση υψηλής ποιότητας υλικού προς ανακύκλωση και
• η μείωση της ποσότητας των αποβλήτων που οδηγείται για τελική διάθεση σε Χώρους Υγειονομική Ταφής.
Σημειώνεται ότι σε χώρους παροχής φροντίδας υγείας (Νοσοκομεία, Κλινικές, Κέντρα Υγείας κ.α.) πρωτεύουσα σημασία έχει η πλήρης διασφάλιση της ορθής διαλογής, διαχείρισης και επεξεργασίας των επικίνδυνων παραγόμενων αποβλήτων και η εφαρμογή όλων των απαραίτητων μέτρων για την προστασία της Δημόσιας Υγείας και του περιβάλλοντος.
Στο πλαίσιο αυτό, η εγκύκλιος ενημερώνει για τις υποχρεώσεις που έχουν οι δημόσιοι φορείς και οι φορείς λειτουργίας χώρων συνάθροισης κοινού (στους οποίους συμπεριλαμβάνονται τα νοσοκομεία και οι κλινικές) αναφορικά με τη συλλογή χωριστών ρευμάτων αποβλήτων (Διαλογή στην Πηγή).
Συγκεκριμένα:
Α. Οι φορείς λειτουργίας χώρων συνάθροισης κοινού, μεταξύ των οποίων νοσοκομεία και κλινικές, καθώς και οι δημόσιες υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, οι δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί και οι ΟΤΑ, υποχρεούνται να διασφαλίζουν τη χωριστή συλλογή των επιμέρους υλικών συσκευασίας, δηλαδή τη χωριστή συλλογή των επιμέρους υλικών συσκευασίας κατ’ ελάχιστον για τέσσερα ρεύματα: χαρτί, πλαστικό, μέταλλα και γυαλί.
Στο πλαίσιο αυτό υπενθυμίζεται ότι, περισσότερες διευκρινήσεις για τη δυνατότητα ανακύκλωσης συσκευασιών που περιείχαν υλικά που χρησιμοποιούνται στην παροχή φροντίδας υγείας (π.χ. συσκευασίες φαρμάκων, ορών κ.λ.π.), αναφέρονται σε ξεχωριστή εγκύκλιο του Υπουργείου Υγείας, ενώ απαραίτητη είναι η προηγούμενη συνεννόηση με το φορέα υποδοχής των αποβλήτων.
Η συλλογή και ανακύκλωση τέτοιων υλικών θα πρέπει να πραγματοποιείται εφόσον εξασφαλίζεται ότι τηρούνται όλα τα απαραίτητα μέτρα για την αποτροπή μετάδοσης λοιμώξεων.
Αναφορικά με άλλου τύπου συσκευασίες πλην των ανωτέρω αναφερόμενων τεσσάρων ρευμάτων (π.χ. σύνθετες συσκευασίες από χαρτί και πλαστικό, πλαστικό και μέταλλο κ.α.) που τυχόν παράγονται στις υγειονομικές μονάδες, διευκρινίζεται ότι η ανακύκλωση ή αξιοποίησή τους μπορεί να επιτευχθεί μόνο μετά από συνεννόηση με τον οικείο ΟΤΑ (ή άλλο αδειοδοτημένο φορέα) για τον πιο πρόσφορο τρόπο συλλογής και ανακύκλωσης – αξιοποίησής τους.
Β. Βάσει του ν.4496/2017, «Οι δημόσιες υπηρεσίες, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (νοσοκομεία), οι δημόσιες επιχειρήσεις και οργανισμοί, καθώς και οι ΟΤΑ οργανώνουν τη συλλογή των αποβλήτων των άλλων προϊόντων που προέρχονται από τη δραστηριότητά τους, σε συνεργασία με τα Συλλογικά Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων άλλων προϊόντων, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά με την κοινή υπουργική απόφαση της παραγράφου 1.». Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ), φωτιστικών ειδών (λάμπες), φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών (μπαταρίες), συσσωρευτών οχημάτων, οχήματα τέλους κύκλου ζωής (ΟΤΚΖ), χρησιμοποιημένα ελαστικά και απόβλητα έλαια (λιπαντικά έλαια). Για τα απόβλητα αυτού του τύπου που παράγονται κατά τη δραστηριότητα του φορέα απαιτείται η υιοθέτηση της χωριστής συλλογής τους, εφόσον δεν πραγματοποιείται ήδη, και η συνεργασία με το αντίστοιχο σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης για την περαιτέρω διαχείρισή τους.
Γ. Στους χώρους συνάθροισης κοινού (στους οποίους συμπεριλαμβάνονται νοσοκομεία και κλινικές) σε συνεργασία με τον τοπικό ΟΤΑ, θα πρέπει να εφαρμόζεται η χωριστή συλλογή του οργανικού κλάσματος (καφέ κάδος – επιλεγμένα απόβλητα τροφίμων και κήπου) ως διακριτού ρεύματος. Για το λόγο αυτό οι υπόχρεοι φορείς λειτουργίας θα πρέπει να έρθουν σε επαφή με τον τοπικό ΟΤΑ προκειμένου να υλοποιηθεί η χωριστή συλλογή αυτού του ρεύματος.
Δ. Τέλος, διευκρινίζεται ότι η υλοποίηση συστήματος χωριστής συλλογής των αποβλήτων συσκευασίας κ.λ.π. σύμφωνα με τα ανωτέρω, λειτουργεί συμπληρωματικά στις καλές πρακτικές που μπορεί ήδη να ακολουθούνται σε Υγειονομικές Μονάδες και άλλους φορείς (ΥΠΕ κλπ) αναφορικά με την ανακύκλωση μελανιών και τόνερ, έντυπου χαρτιού κ.α. ειδών, η εφαρμογή των οποίων θα πρέπει να εξακολουθήσει.